Thấp thỏm nỗi lo… sạt lở núi

VHO - Hàng trăm điểm sạt lở nguy hiểm, chưa khắc phục, di dời dân… là tình trạng khiến cấp ủy, chính quyền phải lo ngại và cũng là nỗi bất an của hàng nghìn hộ dân khu vực miền núi Quảng Ngãi.

 Nằm nép mình dưới chân núi Pà Đù, gia đình ông Đinh Xuân Thanh (42 tuổi) là một trong 17 hộ dân trong khu vực phải sơ tán ở Khu dân cư Hà Tăng, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây (Quảng Ngãi).

Sạt lở… đến kỳ lại lo

Chia sẻ trong nỗi lo sợ, ông Thanh nói: “Vào mùa mưa, nước từ các khe núi, hốc đá bất ngờ tuôn xuống thành dòng đục ngầu, khiến bà con phải tạm rời nhà theo hướng dẫn của chính quyền xã, chờ mưa ngớt mới dám trở về. Cảnh di dời tạm bợ ấy lặp đi lặp lại gần như năm nào cũng có, trở thành nỗi ám ảnh thường trực. Nỗi lo càng chồng chất khi năm 2013, tại chính nơi này từng xảy ra vụ sạt lở đất cướp đi sinh mạng hai người trong cùng một gia đình”.

Hiện nay, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây có 42 hộ, trong đó 17 hộ nằm trong vùng nguy cơ sạt lở cần di dời khẩn cấp. Chính quyền địa phương đã có nhiều văn bản đề xuất gửi Chi cục Phát triển nông thôn và Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi để xin kinh phí tái định cư, nhưng nguồn vốn chưa được phân bổ.

Trước mắt, chính quyền tuyên truyền, vận động bà con tạm thời sơ tán đến nơi an toàn. Đồng thời tiếp tục rà soát, lên kế hoạch bố trí tái định cư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ngoài nguy cơ sạt lở, một số đoạn trên tuyến đường vào thôn Gò Lã, xã Sơn Tây cũng đã hư hỏng nặng, cần sớm được khắc phục để đảm bảo an toàn cho người dân.

“Mỗi khi có dự báo mưa bão lớn sắp xảy ra, bà con rất sợ. Năm nào cũng phải sơ tán đến các nhà khác ở phía đường Đông Trường Sơn xen ghép trong thời gian mưa to. Người dân mong muốn được tái định cư, ở chỗ nào cho an toàn”, ông Thanh bày tỏ mong muốn.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Tây Đinh Công Lập, sau khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, địa phương kế thừa và tập trung ngay xây dựng, triển khai phương án phòng chống bão, lũ quét và sạt lở đất. Công tác phòng chống thiên tai tại địa phương luôn được chuẩn bị kỹ lưỡng. Toàn xã có 2.644 hộ với hơn 9.800 nhân khẩu, gồm 13 thôn.

Qua rà soát, địa phương xác định có 15 điểm nguy cơ sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp đến 89 hộ và gián tiếp đến 325 hộ dân. Trước mùa mưa bão, xã thành lập Ban chỉ huy, các đội xung kích từ thôn đến xã, đồng thời triển khai phương châm “bốn tại chỗ, ba sẵn sàng”, gắn với việc ký kết hợp đồng cung ứng lương thực, thực phẩm và nhu yếu phẩm thiết yếu như mì tôm, nước uống, dầu ăn.

“UBND xã Sơn Tây đã tiến hành kiểm tra và rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở. Thành lập các ban chỉ huy và tìm kiếm cứu nạn, đội xung kích từ thôn đến xã. Khi có nguy cơ sạt lở, tin khẩn cấp thì tiến hành di dời các hộ dân về nơi an toàn”, ông Lập cho biết.

Chủ động triển khai nhiều giải pháp ứng phó

Thực tế, phần lớn các xã miền núi Quảng Ngãi có địa hình đồi núi dốc, người dân thường xây dựng nhà nép dưới chân núi nên nguy cơ sạt lở cao. Một số xã đã chủ động bố trí đất ở, nhà ở kiên cố cho bà con tại khu vực an toàn hơn, linh hoạt sử dụng nguồn vốn từ Nghị quyết số 88/2019/QH14 ngày 18.11.2019 về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, kết hợp với chương trình xóa nhà tạm.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, toàn tỉnh hiện có 372 điểm nguy cơ sạt lở đồi, núi, lũ quét, tập trung tại 42 xã phía Đông và 25 xã phía Tây, ảnh hưởng đến hơn 5.630 hộ dân. Mới đây, trong Kế hoạch bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai giai đoạn 2026-2035, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi đã rà soát, đề xuất triển khai 58 dự án di dời, bố trí nơi ở cho 4.317 hộ, trong đó có 45 dự án dành cho vùng thường xuyên xảy ra thiên tai. Các dự án này kỳ vọng sẽ góp phần ổn định đời sống, sản xuất của nhân dân.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi Đặng Trần Huân cho biết, để đảm bảo an toàn cho người dân vùng nguy cơ cao, ngành đã triển khai nhiều giải pháp: Lắp đặt 99 trạm đo mưa tự động (79 trạm ở phía Đông, 20 trạm ở phía Tây) và 11 trạm đo mực nước tự động để quan trắc, cảnh báo kịp thời.

Thông tin từ các trạm được cung cấp miễn phí trên ứng dụng VRAIN và phần mềm Cơ sở dữ liệu phòng chống thiên tai tỉnh. Các xã, phường cũng được hướng dẫn xây dựng phương án ứng phó chi tiết đến từng thôn, bản và cập nhật vào hệ thống dữ liệu.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh chủ động tham mưu UBND tỉnh ban hành các kế hoạch, kịch bản chi tiết ứng phó các tình huống sạt lở đất, lũ quét. Chỉ đạo Ban chỉ huy phòng chống thiên tai các địa phương kịp thời thông báo, di dời các hộ dân vùng nguy cơ sạt lở đến nơi an toàn theo nguyên tắc “đi sớm, về muộn”. Bố trí đảm bảo lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm cần thiết cho nhân dân tại nơi sơ tán theo phương châm “4 tại chỗ”; tăng cường thông tin, truyền thông để người dân biết về nguy cơ diễn biến mưa lớn, sạt lở đất để chủ động các biện pháp phòng tránh, ứng phó. 

 Đá “khủng” rơi trên núi xuống cung đường đến điểm du lịch thảo nguyên Bùi Hui

Thời gian gần đây, đoạn từ trung tâm xã Đặng Thùy Trâm đến điểm du lịch thảo nguyên Bùi Hui (xã Đặng Thùy Trâm, Quảng Ngãi) xuất hiện hàng chục điểm có đá tảng đường kính từ 0,3 đến 1m rơi xuống, làm sụt lún nền đường, chắn ngang rãnh thoát nước. Nhiều khối đá nứt toác, có thể rơi xuống bất cứ lúc nào khi có mưa lớn.

Địa hình nơi đây hiểm trở, một bên núi, một bên vực sâu, nhiều khúc cua gấp, chiều tối thường có sương mù che phủ, tầm nhìn hạn chế, càng tăng nguy cơ tai nạn. Tình trạng đá tảng rơi xuống đường xuất hiện nhiều ở đoạn từ Km22+500 đến Km28+500, qua địa bàn xã Đặng Thùy Trâm.

Ngoài ra, trên các mái ta luy dương còn nhiều khối đá tảng lớn, trong khi địa chất khu vực chủ yếu là đất rời, tơi xốp, độ kết dính kém, tiềm ẩn nguy cơ tiếp tục sạt lở. Vào mùa mưa, người dân không dám đi trên Tỉnh lộ 627C mà chọn tuyến tránh từ thôn Bùi Hui đến ngã ba Làng Leo. Tuyến này xa hơn, mới được san ủi, mùa mưa thường lầy lội, đi lại rất khó khăn.

Tuyến tránh từ ngã ba Làng Leo đến thảo nguyên Bùi Hui dài 2,3 km, năm 2022 đã được bê tông hóa 700m từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới. Hiện nay, đoạn đường còn lại 1,6 km chưa được đầu tư. Mỗi mùa mưa bão, người dân xã Đặng Thùy Trâm đều chọn tuyến này để tránh đá rơi.

“Chúng tôi thấy tình huống đá rơi liên tục rất nguy hiểm cho người dân, giáo viên, cán bộ công chức đi lại. UBND xã đã cắm bảng cảnh báo hai đầu để cho người dân biết và không lưu thông khu vực này, nếu trời mưa lớn”, ông Nguyễn Văn, Phó Chủ tịch UBND xã Đặng Thùy Trâm cho biết.