Sẽ tạo áp lực rất lớn nếu không có giải pháp bổ sung

VHO - Theo Chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội sẽ triển khai lộ trình đến ngày 1.7.2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1. Chỉ còn khoảng một năm nữa để triển khai thực hiện chỉ đạo này, Hà Nội cần có những giải pháp gì?

 Theo nội dung của Chỉ thị, thành phố Hà Nội thực hiện các giải pháp, biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1.7.2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1.1.2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3.

Hỗ trợ người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp

Năm 2024, Hà Nội có trên 9,2 triệu phương tiện các loại đang hoạt động trên địa bàn (chưa bao gồm xe của cơ quan Trung ương). Trong đó, thành phố đang quản lý hơn 8 triệu phương tiện, gồm 1,1 triệu ô tô và trên 6,9 triệu xe máy.

Tốc độ gia tăng phương tiện của Hà Nội nói chung khoảng 4-5%/năm, gấp từ 11 đến 17 lần tốc độ mở rộng đường sá. Đặc biệt, ôtô cá nhân đang tăng khoảng 10%/năm, cao gấp hơn 30 lần tốc độ gia tăng đất dành cho giao thông.

Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, việc loại bỏ xe máy xăng sẽ giúp cải thiện chất lượng không khí và giảm tiếng ồn đô thị, nhưng chỉ đạt hiệu quả nếu có phương tiện thay thế khả thi. Trong bối cảnh giao thông công cộng Hà Nội đạt thấp hơn nhiều so với mục tiêu 30-35% vào năm 2025 thì việc dừng xe máy xăng sẽ tạo áp lực rất lớn nếu không có giải pháp bổ sung kịp thời.

Do đó, cần ưu tiên tăng tần suất, mở rộng mạng lưới xe buýt, sớm vận hành thêm các tuyến metro để nâng năng lực vận chuyển khối lượng lớn. Ngoài ra, Hà Nội nên bổ sung các loại phương tiện linh hoạt như xe điện mini 10-12 chỗ, có thể vận hành trong ngõ hẹp, phục vụ chặng ngắn, trung chuyển đến các trục chính.

Khi có thông tin về việc xe máy xăng không được vào trong khu vực Vành đai 1, đại đa số người dân đồng tình, ủng hộ. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng cần có giải pháp để hỗ trợ di chuyển, sinh kế cho người dân. Mặc dù cấm xe máy chạy xăng trong khu vực Vành đai 1, nhưng sự ảnh hưởng không chỉ với người dân bên trong đó mà còn liên quan đến nhiều người sinh sống, làm việc bên ngoài Vành đai 1.

Người dân từ ngoại thành phải dừng phương tiện cá nhân chạy xăng tại Vành đai 1 để chuyển sang phương tiện khác. Do đó, thành phố cần xây dựng hệ thống bãi đỗ xe chuyển tiếp tại các khu vực giáp ranh, kết nối thuận tiện với xe buýt, metro hoặc xe điện trung chuyển.

Cùng với đó, xe buýt điện chỉ hoạt động ở các tuyến phố lớn, rộng từ 2 làn xe trở lên, còn phố nhỏ, khu dân cư nằm trong các ngõ, vẫn chưa tiếp cận đến người dân. Chính vì thế, để người dân tự nguyện sử dụng các phương tiện công cộng, cần nâng cao tỉ lệ vận chuyển của phương tiện giao thông công cộng.

Theo ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, ngoài hạ tầng, Hà Nội cần hỗ trợ người dân, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp, trong quá trình chuyển đổi phương tiện. Thành phố cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp.

Xe máy còn mới, có giá trị sử dụng sẽ được hỗ trợ nhiều hơn khi chuyển đổi; xe quá cũ có thể không hỗ trợ nhưng được khuyến khích thu hồi. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại nếu người dân chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng.

Lộ trình cần được thiết kế bài bản cùng hàng loạt giải pháp

Đồng tình với ý kiến này, chị Nguyễn Hồng Trang (Định Công, Hà Nội) cho biết, mặc dù không sống trong khu vực Vành đai 1 nhưng chị làm việc bên trong đó và chắc chắn sẽ phải sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc chuyển đổi từ xe máy chạy xăng sang xe điện.

Chị Trang cho biết, chị vừa mua một xe máy chạy xăng và tốn khá nhiều tiền để sở hữu. “Thành phố Hà Nội cần có chính sách hợp lý để những người như chúng tôi không bị quá thiệt thòi khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện”, chị Trang nói.

Trong khi đó, anh Nguyễn Bình, (phường Ngọc Hà, Hà Nội) nằm trong khu vực Vành đai 1 cho biết, gia đình có ba xe máy chạy xăng. Nếu phải chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe điện thì cần khoản tiền khá lớn.

Trung bình một xe máy điện khoảng 20 triệu đồng, để chuyển đổi ba chiếc xe thì hết khoảng 60 triệu đồng. “Đó là một khoản tiền lớn đối với gia đình. Chúng tôi ủng hộ chủ trương và cũng mong muốn các thế hệ tương lai được hưởng môi trường trong sạch, tuy nhiên, thành phố xem xét có các chương trình hỗ trợ cụ thể, thiết thực để người dân hết băn khoăn”, anh Bình nói.

Không thể phủ nhận việc hạn chế xe máy, ô tô chạy xăng dầu tại đô thị sẽ góp phần không nhỏ cải thiện chất lượng không khí vốn là nguồn gây ô nhiễm không khí đáng kể ở các đô thị lớn. Cùng với đó, chất lượng sống đô thị được nâng cao lên một bước, tạo không gian xanh, an toàn và ít tiếng ồn hơn cho người dân, thúc đẩy phát triển đô thị bền vững.

Tuy nhiên, việc cấm xe máy chạy xăng không phải là một giải pháp đơn giản và cần được thực hiện một cách thận trọng và đi kèm với các giải pháp đồng bộ. Vành đai 1 của Hà Nội là khu vực trung tâm, nơi tập trung nhiều cơ quan, văn phòng, khu dân cư đông đúc, di tích lịch sử và điểm du lịch.

Trong nhiều thập kỷ qua, xe máy đã trở thành phương tiện di chuyển chính và là một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân Hà Nội. Việc thay đổi thói quen này đòi hỏi thời gian và sự hỗ trợ lớn từ chính sách. Trong đó, người dân, đặc biệt là người lao động có thu nhập thấp, sinh viên, người già có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận các phương tiện thay thế; các doanh nghiệp vận chuyển, giao hàng, du lịch, dịch vụ có thể bị ảnh hưởng.

Để giải quyết các thách thức trên, cần có một gói giải pháp tổng thể, đồng bộ và có lộ trình cụ thể. Trong đó, cần bổ sung các tuyến metro kết nối trực tiếp các khu dân cư lớn với Vành đai 1, đảm bảo người dân có thể dễ dàng tiếp cận các ga...

Không có xe máy chạy xăng trong Vành đai 1 là cần thiết để giải quyết các vấn đề ô nhiễm và ùn tắc giao thông, hướng tới một đô thị xanh, bền vững và đáng sống hơn. Tuy nhiên, thành công của chính sách này phụ thuộc vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đầu tư mạnh mẽ vào giao thông công cộng và hạ tầng phụ trợ, cùng với các chính sách hỗ trợ kịp thời và lộ trình thực hiện rõ ràng, minh bạch, có sự tham gia của cộng đồng.

Việc chuyển đổi từ một thành phố phụ thuộc vào xe máy, ô tô chạy xăng dầu sang một đô thị ưu tiên giao thông công cộng, xe điện, xe đạp và đi bộ là một hành trình dài và đầy thách thức, nhưng chắc chắn sẽ mang lại những lợi ích to lớn về môi trường, sức khỏe và chất lượng sống cho người dân Hà Nội trong tương lai.

Theo GS.TS Từ Sỹ Sùa, giảng viên cao cấp Trường Đại học GTVT, để chủ trương này đi vào thực tiễn cần một lộ trình được thiết kế bài bản cùng hàng loạt giải pháp về pháp lý, hạ tầng cụ thể với thời gian ít nhất 5 năm. Trong đó, đầu tiên cần chú trọng công tác truyền thông, giáo dục cho người dân lộ trình sử dụng phương tiện giao thông tại đô thị.

Hệ thống vận tải hành khách công cộng, tàu điện, xe buýt sử dụng năng lượng sạch, cùng với đó là các bãi gửi xe thuận lợi, giá rẻ đáp úng được nhu cầu của người dân. Nếu người dân thấy họ được lợi, đi lại thuận tiện họ sẽ tự nguyện làm theo.