Rạng sáng 5.12, “siêu trăng lạnh” bùng nổ trên bầu trời

VHO - Tối ngày 5.12, siêu trăng cuối cùng 2025 đã xuất hiện. Liệu siêu trăng lạnh có ảnh hưởng gì tới con người?

Đúng như tên gọi, siêu trăng lạnh là lần trăng tròn cuối cùng của năm 2025, điểm xuyết cho bầu trời đêm đông. Từ tối ngày 4.12, người dân trên nhiều quốc gia trên thế giới đã có thể thấy vầng trăng tròn vằng vặc của rằm tháng 10 âm lịch. Tuy nhiên, đỉnh điểm của sự kiện mới thực sự đến vào ngày 5.12, khi mặt trăng chính thức đạt vị trí cực đại.

Theo các chuyên gia từ Timeanddate.com, lúc này, mặt trăng nằm ở vị trí xung đối với mặt trời, bề mặt của nó phản xạ tối đa ánh sáng về phía trái đất, tạo nên vẻ đẹp tròn đầy, rực rỡ nhất. Hành trình của vầng trăng trong đêm sẽ là một màn trình diễn thiên nhiên hoàn hảo: nó mọc lên ngay khi hoàng hôn buông xuống, đạt đến đỉnh cao nhất trên bầu trời vào lúc nửa đêm và chỉ lặn đi khi bình minh hé sáng. Điều này có nghĩa là bạn có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp của nó suốt cả đêm dài.

Vậy điều gì khiến lần trăng tròn này được gọi là "siêu trăng"? Bí mật nằm ở khoảng cách. Mặt trăng quay quanh trái đất theo một quỹ đạo hình elip, vì thế có lúc nó ở gần chúng ta hơn, có lúc lại ở xa hơn. Siêu trăng xảy ra khi thời điểm trăng tròn trùng khớp với thời điểm mặt trăng ở vị trí gần trái đất nhất trên quỹ đạo này, hay còn gọi là điểm cận địa.

Chính vì vậy, khi nhìn từ trái đất, mặt trăng lúc này có vẻ to hơn và sáng hơn một cách đáng kể so với những lần trăng tròn thông thường khác. Tên gọi "Trăng Lạnh" cũng bắt nguồn từ truyền thống của các bộ lạc bản địa châu Mỹ, đánh dấu thời điểm mùa đông khắc nghiệt bắt đầu với những đêm dài lạnh giá ở Bắc bán cầu.

Nhiều người thường liên hệ hiện tượng siêu trăng với những thay đổi bất thường về sức khỏe, tâm lý hay thậm chí là các thảm họa thiên nhiên. Tuy nhiên, góc nhìn khoa học lại mang đến những thông tin rõ ràng hơn. Chuyên trang EarthSky.com giải thích rằng, lực hấp dẫn của mặt trăng lên trái đất thực sự có sự biến thiên nhỏ theo khoảng cách.

Lực này yếu nhất khi mặt trăng ở điểm viễn địa (xa trái đất nhất) và mạnh nhất khi nó ở điểm cận địa (gần trái đất nhất) - chính là thời điểm siêu trăng. Tuy nhiên, sự gia tăng lực hấp dẫn này là rất nhỏ và không đủ để gây ra bất kỳ tác động sinh học trực tiếp nào lên cơ thể con người. Vì vậy, những ý niệm cho rằng siêu trăng khiến con người mất ngủ, bồn chồn hay hành xử khác thường phần lớn thiếu cơ sở khoa học vững chắc.

Tác động vật lý rõ ràng và dễ quan sát nhất của siêu trăng chính là lên thủy triều. Khi mặt trăng ở gần, lực hấp dẫn mạnh hơn sẽ tạo ra hiện tượng "thủy triều cận điểm", khiến mực nước triều lên và xuống cao hơn so với mức trung bình. Điều này có thể ảnh hưởng đến một số hoạt động sống ven biển, đánh bắt cá hay hàng hải.

Một chuyên gia đã khẳng định: "Siêu trăng khiến con người tập trung sự chú ý vào mặt trăng và bầu trời nói chung. Không có bằng chứng hợp lý nào cho thấy chúng gây ra thảm họa. Những tác động mà mọi người có thể quy cho chúng là về mặt tâm lý hơn là vật lý". Về mặt thị giác, một siêu trăng tròn có thể trông lớn hơn tới 16% và sáng hơn 30% so với khi mặt trăng ở vị trí xa nhất trong quỹ đạo.

Tuy nhiên, sự thay đổi này diễn ra rất từ từ qua các tháng, và nếu không có một vật thể so sánh cụ thể trên bầu trời, mắt thường của chúng ta cũng khó có thể cảm nhận và định lượng chính xác sự khác biệt đó. Vì vậy, thay vì lo lắng, hãy xem đây là một cơ hội tuyệt vời để ngước lên bầu trời, kết nối với vũ trụ và tận hưởng vẻ đẹp kỳ diệu mà thiên nhiên ban tặng.