Nguyên nhân sạt lở nghiêm trọng giữa trời nắng ở Đà Nẵng

VHO - Chuyên gia cảnh báo, dù nắng ráo nhiều ngày thì vẫn có nguy cơ sạt lở vì đất đã ngấm nước sau mưa dồn ứ, khiến khối đất yếu và dễ trượt xuống.

Vào khoảng 9h30 ngày 14.11 tại thôn Pứt (xã Hùng Sơn, TP Đà Nẵng) đã xảy ra sạt lở núi đặc biẹt nghiêm trọng.

Trưa 15.11, lãnh đạo xã Hùng Sơn cho biết, lực lượng chức năng vẫn chưa tìm được 3 người mất tích trong vụ sạt lở đất tại thôn Pứt.

Điều khiến nhiều người bất ngờ là sạt lở lại xảy ra khi trời đã nắng liên tục 3 ngày sau thời gian dài mưa lớn.

GS.TS Đỗ Minh Đức, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) - người có nhiều năm nghiên cứu về sạt lở ở Trung Trung Bộ, đã đưa ra phân tích ban đầu và cảnh báo nguy cơ xuất hiện thêm các điểm sạt trượt mới trong những ngày tới.

Ông cho biết, hiện tượng sạt lở sau nhiều ngày không mưa tuy hiếm gặp nhưng từng xảy ra ở Quảng Nam (cũ) vào các năm 2017 và 2020. Đặc biệt, một khối trượt quy mô lớn tương tự từng xảy ra tại thôn Tà Làng (xã Bhalêê, nay là xã A Vương) ngày 28.10.2020, dù thời gian ngừng mưa lúc đó ngắn hơn.

Giải thích nguyên nhân, GS.TS Đỗ Minh Đức cho rằng đất sét phong hóa tại khu vực này có tính dẻo rất cao. Sau mưa lớn, áp lực nước lỗ rỗng tăng mạnh khiến đất từ trạng thái ổn định chuyển sang mất ổn định. Dù trời đã nắng, khối đất vẫn tiếp tục biến dạng cho đến khi mất liên kết hoàn toàn và gây sạt lở.

Theo GS. TS. Đỗ Minh Đức, sạt lở ở thôn Pứt hội tụ 4 điều kiện:

- Địa chất thuận lợi cho sạt lở: Tầng đất phong hóa dày hàng chục mét và có tính dẻo rất cao.

- Quy luật tự nhiên: Sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa khiến đất dẻo hình thành nhiều khe nứt. Tính dẻo càng cao, khe nứt phát triển càng sâu, dẫn tới khối trượt có thể lớn hơn.

- Tác động của con người: Việc trồng, khai thác keo lai và hoạt động xây dựng trên đất dốc làm các vết nứt phát triển nhanh và sâu hơn.

- Mưa lớn kéo dài: Từ 23 đến 29.10, khu vực đã có lượng mưa hơn 600 mm; từ 1 đến 30.11 tiếp tục mưa hơn 100 mm, khiến đất vượt ngưỡng ổn định.

Chuyên gia cũng nhận định việc chính quyền Hùng Sơn sơ tán gần 700 người dân là quyết định đúng đắn. Nếu khối sạt lở đã chắn dòng và tạo hồ nước ở thượng lưu như ghi nhận ban đầu, cần nhanh chóng khảo sát, khơi thông dòng chảy hoặc tiếp tục sơ tán người dân hạ du nếu nguy cơ vỡ dòng chắn gia tăng.

Chính quyền được khuyến cáo thường xuyên rà soát các sườn đồi, khu vực ven sông suối và kiểm soát hoạt động canh tác, xây dựng trên đất dốc.

Đặc biệt, rừng keo lai lâu năm và các công trình phía trên mái dốc làm tăng tốc độ hình thành khe nứt. Những khe nứt này một khi đã xuất hiện sẽ không thể tự hồi phục, kể cả khi trồng lại rừng tự nhiên.

Trong những ngày tới, khi thời tiết dự báo tiếp tục có mưa, người dân và chính quyền cần hết sức cảnh giác, theo dõi chặt chẽ hiện trường và không trở lại khu vực nguy hiểm khi chưa có kết luận của cơ quan chuyên môn.