Khẳng định vai trò phát triển của người cao tuổi trong kinh tế bạc

VHO - Phát triển kinh tế bạc không chỉ là chăm sóc người cao tuổi, mà còn là kiến tạo mô hình xã hội hiện đại, nhân văn, văn minh, biến thách thức nhân khẩu học thành động lực phát triển. Các chính sách được xây dựng cần phải dựa trên khuyến khích, tôn trọng tự do lựa chọn và phát huy trí tuệ, kinh nghiệm của người cao tuổi.

Việt Nam đang trải qua “cơn bão” già hóa dân số mạnh mẽ nhất châu Á và thuộc nhóm nhanh nhất trên thế giới. Theo ước tính, đến cuối năm 2025, số người cao tuổi (từ 60 tuổi trở lên) đạt khoảng 16 triệu người, chiếm hơn 16% tổng dân số – tăng đáng kể so với tỉ trọng 11,9% năm 2019.

Với tốc độ tăng trưởng dân số như hiện nay, đến năm 2030 Việt Nam sẽ có 18 triệu người cao tuổi, chiếm tỉ trọng xấp xỉ 20% dân số. Đây không chỉ là thách thức đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe, an sinh xã hội mà còn là cơ hội để khai thông “nguồn lực nội sinh”, khai thác “sức mạnh nội tại” của thế hệ đi trước, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược của đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới.

Nhằm cung cấp luận cứ khoa học – thực tiễn trong vấn đề phát triển kinh tế bạc và xu thế dân số trong giai đoạn mới, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Tạp chí Cộng sản và Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học “Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới” trực tiếp tại Hà Nội và trực tuyến tại 34 điểm cầu.

Hội thảo có sự tham dự của Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng; Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị; Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Hoàng Trung Dũng; cùng đại diện Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương, MTTQ, các ban, bộ, ngành Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học; đại diện các tổ chức quốc tế, địa phương, doanh nghiệp.

Phát biểu tại hội thảo, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, người cao tuổi không phải là “gánh nặng” mà là nguồn lực chiến lược. Họ mang trong mình kho tàng kinh nghiệm công tác, văn hóa, đạo đức và các phẩm hạnh khác để giúp vượt qua những biến động toàn cầu, suy thoái kinh tế hậu đại dịch, vững bước đi vào kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.

Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cũng gợi mở 3 định hướng lớn cho phát triển kinh tế bạc. Một là, kinh tế bạc phải được tích hợp vào chiến lược phát triển bao trùm – nơi mọi nhóm dân số đều có quyền đóng góp và thụ hưởng. Người cao tuổi có nhu cầu đa dạng về chăm sóc, an sinh, văn hóa, du lịch, công nghệ…, tạo nên một thị trường đầy tiềm năng.

Hai là, cần định nghĩa lại lực lượng lao động lớn tuổi. Đây là nhóm sở hữu vốn kinh nghiệm và tri thức khổng lồ; nếu không có cơ chế phát huy, sẽ lãng phí nguồn lực xã hội.

Ba là, phát triển kinh tế bạc đòi hỏi hình thành hệ sinh thái hoàn chỉnh: nhân lực chăm sóc chất lượng cao; chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư; hạ tầng dịch vụ đồng bộ; và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ trong chăm sóc tại nhà.

“Phát triển kinh tế bạc không chỉ là chăm sóc người cao tuổi – mà còn kiến tạo một mô hình xã hội nhân văn, văn minh, biến thách thức nhân khẩu học thành động lực phát triển mới. Các chính sách được xây dựng cần dựa trên khuyến khích, tôn trọng tự do lựa chọn và phát huy trí tuệ – kinh nghiệm của người cao tuổi”, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.

Chia sẻ về kinh nghiệm ứng phó, thích ứng chủ động với quá trình già hóa dân số ở một số quốc gia, TS. Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản cho rằng, bên cạnh việc xác định người cao tuổi là nhóm dân số thụ hưởng, xã hội cần nhìn nhận họ như một thị trường, nguồn lực, động lực tăng trưởng mới, nơi người cao tuổi vừa là thị trường tiềm năng, vừa là chủ thể tạo ra giá trị kinh tế và xã hội thông qua lao động, kinh nghiệm, tri thức và tiêu dùng thông minh.

Theo TS.Hoàng Trung Dũng, ở Việt Nam, khái niệm về kinh tế bạc còn khá mới mẻ. Hệ thống chính sách hiện hành về người cao tuổi mới chủ yếu tập trung vào an sinh và chăm sóc; tiềm năng kinh tế của nhóm dân số này vẫn chưa được khai thác tương xứng.

Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tri thức, kinh tế xanh và xã hội số, việc nghiên cứu và hoạch định chính sách phát triển kinh tế bạc càng có ý nghĩa góp phần bảo đảm an sinh xã hội, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và nâng cao vị thế quốc gia trong kỷ nguyên mới.

Với 95 tham luận công phu, phủ rộng từ lý luận, thực tiễn đến kinh nghiệm quốc tế, các đại biểu đã đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp, gợi mở mô hình, kiến nghị chính sách phát triển kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới, góp phần mở ra một hướng tư duy mới cho quá trình hoạch định chính sách và chiến lược phát triển kinh tế bạc ở tầm quốc gia.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng chia sẻ mô hình chăm sóc, sản phẩm – dịch vụ dành cho người cao tuổi, đặc biệt là xu hướng ứng dụng công nghệ, du lịch thân thiện người già, bảo hiểm sức khỏe, các mô hình sinh hoạt cộng đồng hỗ trợ tinh thần, mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh…

Kết luận hội thảo, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh: cần triển khai đồng bộ các nhiệm vụ trọng tâm để kinh tế bạc trở thành động lực phát triển mới của đất nước. Đây là cơ hội chiến lược để vừa chăm lo tốt hơn cho người cao tuổi, vừa phát huy trí tuệ – kinh nghiệm của họ, biến quá trình già hóa thành “nguồn lực vàng”.

Ông bày tỏ tin tưởng, với quyết tâm chính trị cao, sự chỉ đạo thống nhất và sự tham gia của toàn xã hội, kinh tế bạc Việt Nam sẽ sớm trở thành một trụ cột quan trọng của tăng trưởng bền vững.