Hướng đến một hệ thống đào tạo nghề hiện đại, linh hoạt

VHO - Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đang được xây dựng với nhiều điểm mới quan trọng, nhằm hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả của hệ thống giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam.

Nhiều giáo viên các trường cao đẳng cho rằng việc sửa đổi Luật sẽ hướng đến một hệ thống đào tạo nghề hiện đại, linh hoạt, giúp người học có nhiều cơ hội việc làm sớm đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động và hội nhập quốc tế.

Mở ra thêm lối đi chính thống cho người học

Một trong những điểm đột phá đáng chú ý trong Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là việc hình thành chương trình trung học nghề tích hợp, kết hợp kiến thức văn hóa bậc Trung học phổ thông với đào tạo kỹ năng nghề nghiệp.

Cách tiếp cận này được kỳ vọng sẽ mở ra thêm lối đi chính thống cho học sinh sau Trung học cơ sở và Trung học phổ thông, thay vì mặc định phải học lên Đại học. Học sinh có thể vừa học văn hóa, vừa học nghề, sớm có bằng cấp và cơ hội gia nhập thị trường lao động với kỹ năng chuyên môn vững vàng. Đây là bước tiến quan trọng trong thực hiện phân luồng, thúc đẩy phổ cập nghề cho thanh niên và tạo điều kiện học tập suốt đời.

Dự thảo cũng đưa ra định hướng quy hoạch lại hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo hướng tinh gọn và hiệu quả. Trong đó, các trường trung học nghề và cao đẳng sẽ đóng vai trò là trung tâm đào tạo quốc gia hoặc vùng, với năng lực đào tạo và thực hành chất lượng cao. Hệ thống quản trị trong các trường nghề cũng được yêu cầu hoàn thiện để đáp ứng chuẩn mới về tự chủ và trách nhiệm xã hội.

Dưới góc độ của một trường vừa đào tạo sư phạm, vừa đào tạo nghề, bà Trịnh Thị Xim, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương cho rằng, Dự thảo Luật cần có lộ trình linh hoạt hơn cho người học, thêm cấp "trung học nghề" vào hệ thống quốc dân (thay thế “trung cấp nghề”; quy định rõ quyền liên thông giữa sơ cấp, trung học nghề, cao đẳng và đại học; đảm bảo bằng trung cấp nghề và bằng Trung học phổ thông có giá trị tương đương cấp độ 3, tạo điều kiện chuyển tiếp lên học cao hơn).

Chương trình liên thông theo tín chỉ, module thuận lợi cho việc học tập suốt đời và hướng vào đánh giá năng lực người học; nguyên tắc liên thông rõ ràng, linh hoạt, công bằng, đáp ứng nhu cầu cá nhân và xã hội. Ngoài ra, Dự thảo Luật cần có sự kết nối giữa giáo dục phổ thông, giáo dục nghề và giáo dục đại học, tạo nên hệ thống quốc dân mở, thống nhất... Dự thảo Luật cần thúc đẩy mô hình giáo dục nghề nghiệp mở - linh hoạt - liên thông kết hợp học văn hóa và nghề nghiệp; đồng thời mở rộng cơ hội hợp tác, đầu tư từ xã hội và doanh nghiệp vào lĩnh vực này. Đây là những cơ hội tốt cho việc học tập suốt đời và thích ứng nhanh với thị trường lao động luôn có nhiều biến động.

Khi Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) được thông qua, nhà trường sẽ có kế hoạch để điều chỉnh chương trình đào tạo theo các học phần đáp ứng chuẩn đầu ra, chú trọng việc thực hành, thực tập rèn luyện kĩ năng nghề cho sinh viên, đồng hành cùng sinh viên trong các hoạt động phát triển chuyên môn; tăng cường hợp tác với doanh nghiệp (qua hoạt động tuyển sinh, giới thiệu việc làm, tổ chức tọa đàm, tổ chức triển lãm sản phẩm học tập, nghiên cứu khoa học, khóa luận tốt nghiệp, tổ chức các hoạt động trải nghiệm tại các địa phương (hoạt động Đoàn và Công đoàn...). Bên cạnh đó, nhà trường nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên qua việc học tập, bồi dưỡng chuyên môn với các chuyên gia trong nước và quốc tế, viết giáo trình, tài liệu; nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ và các năng lực số... nhằm đáp ứng tốt nhất các yêu cầu và chuẩn mực mới của Dự thảo Luật.

Thúc đẩy chuyển đổi số trong đào tạo

Là trường cao đẳng nghề có liên kết với nhiều doanh nghiệp, bà Trần Thị Mỹ Hằng, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Việt Mỹ Hà Nội cho rằng, Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần làm rõ cơ chế liên thông giữa các trình độ đào tạo, xây dựng khung pháp lý cho liên kết đào tạo. Theo đó, quy định cụ thể hơn về lộ trình liên thông từ trung cấp nghề, cao đẳng lên đại học, bao gồm việc công nhận tín chỉ và giảm các yêu cầu bổ sung không cần thiết.

Cùng với đó là việc tăng cường chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo, bổ sung các quy định về ưu đãi cụ thể như: miễn giảm thuế hoặc hỗ trợ tài chính, cho doanh nghiệp tham gia xây dựng chương trình đào tạo, cung cấp cơ sở thực tập và tuyển dụng sinh viên. Đồng thời, Luật nên làm rõ trách nhiệm và quyền lợi của doanh nghiệp trong quá trình hợp tác với nhà trường, từ tuyển sinh đến đánh giá chất lượng đầu ra.

Bà Trần Thị Mỹ Hằng cũng bày tỏ mong muốn Nhà nước có thể xem xét thêm việc thúc đẩy chuyển đổi số và tích hợp công nghệ trong đào tạo, quy định về chuyển đổi số như: phát triển học liệu số, đào tạo trực tuyến, và tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình giảng dạy. Điều này đảm bảo chương trình đào tạo đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và nâng cao năng lực cạnh tranh của người học.

Riêng với các trường cao đẳng nghề nói chung và Trường Cao đẳng Việt Mỹ Hà Nội nói riêng, bà Trần Thị Mỹ Hằng đề xuất, các cơ quan quản lý nhà nước có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các trường phát triển mạnh mẽ mảng đào tạo nghề, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước. Trong đó, đặc biệt quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất hiện đại (các mô hình đào tạo nghề chất lượng cao), về đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên; có cơ chế chính sách thu hút học sinh giỏi quan tâm các ngành nghề và bám nghề trong quá trình đào tạo cũng như sau này ra cuộc sống để hành nghề; bồi dưỡng các năng lực quản trị nhà trường cho đội ngũ trong giai đoạn mới; coi trọng các ngành nghề truyền thống, tạo bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong hội nhập quốc tế và được thể hiện trong các chương trình đạo tạo, bồi dưỡng của nhà trường.