VHO - Dù chưa bước vào cao điểm mùa khô nhưng suối Lương - “dòng suối du lịch” nổi tiếng thuộc rừng Hải Vân, phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng đã cạn trơ khiến người dân xót xa, lo lắng.

Suối Lương có tổng chiều dài khoảng hơn 15 km, bắt nguồn từ đèo Hải Vân, chảy xuống khu vực trung tâm phường Hòa Hiệp Bắc rồi đổ ra biển. Lâu nay, dòng suối là nguyên tố giữ gìn hệ sinh thái thiên nhiên.

Hằng năm, suối Lương cung cấp hàng triệu m3 nước cho người dân ở hạ lưu phục vụ sinh hoạt, sản xuất, góp phần điều tiết khí hậu của Tiểu khu 4A rừng Nam Hải Vân, đảm bảo môi trường sống cho động vật, thực vật.

Dòng suối Lương từng cung cấp nước cho người dân khu vực nay cạn kiệt trơ đáy

Trong quyết định của Thủ tướng về phê duyệt quy hoạch TP Đà Nẵng thời kỳ 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2050 thì khu vực suối Lương được định hướng phát triển các khu du lịch cộng đồng, sinh thái.

Tuy nhiên trước khi được quy hoạch bài bản thành khu du lịch, thì cảnh quan tự nhiên nơi đây lại đang bị tác động thô bạo khiến cho dòng suối Lương đang dần cạn kiệt.

Theo ý kiến của đa phần người dân địa phương, ngoài nguyên nhân khách quan do biến đổi khí hậu thì còn nguyên nhân chủ quan là do tác động của con người khiến suối cạn kiệt.

Ngoài ra, phía thượng nguồn, do quá trình trồng cây keo lá tràm lâu năm khiến đất rừng bị hủy hoại, cắt đứt mạch nước ngầm tự nhiên. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến lũ quét, sạt lở bồi lấp dòng chảy xảy ra năm 2022.

Chỉ còn lại những dòng chảy len lỏi yếu ớt

Theo ghi nhận những ngày nắng nóng, từ khu vực đầu nguồn xuôi về đến cửa phía Nam hầm đường bộ Hải Vân với chiều dài khoảng 10km, dòng suối bị chia cắt, phân vụn ra thành nhiều nhánh nhỏ bởi những khối đá tảng sạt lở vùi lấp từ trận lũ lụt lịch sử năm 2022.

Có những đoạn lòng suối gần như biến mất, chỉ còn dòng chảy nhỏ với chiều rộng khoảng 20cm len qua lớp đá sỏi.

Từ thượng nguồn, theo tầng tầng lớp lớp đá tảng xuôi xuống, phải vài chục mét mới gặp được một điểm có nước đọng lại với chiều rộng khoảng 1m, sâu chưa đầy gang tay.

Lý giải về nguyên nhân khiến dòng suối Lương đang cạn kiệt ông Nguyễn Hồng An, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Đà Nẵng cho rằng có 4 nguyên nhân chính.

Một trong những nguyên nhân khiến suối Lương cạn khô là do sự tác động bất chấp của con người

Thứ nhất là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu khiến lượng mưa từ đầu năm đến nay tại Đà Nẵng rất thấp. Số liệu ghi nhận tại trạm quan trắc suối Lương cho thấy lượng mưa từ tháng 1 đến tháng 4.2024 thấp hơn cùng kỳ năm 2023 từ 1,43 - 14 lần.

Thứ hai là thượng lưu suối Lương có nhiều đoạn sạt lở, bồi lấp đất đá gây cản trở dòng chảy. Thứ 3 là ở hạ lưu, người dân xây dựng ao hồ phục vụ du lịch làm thu hẹp, cản trở dòng chảy.

Thứ 4 là do các hộ trồng rừng thu hoạch keo lá tràm với quy trình chưa phù hợp. Việc khai thác đồng loạt và chậm trồng rừng lại làm mất tác dụng duy trì mạch nước ngầm.

Lãnh đạo UBND phường Hòa Hiệp Bắc thông tin, với nhu cầu phục vụ kinh doanh du lịch, tại suối Lương thời gian qua đã xuất hiện hàng loạt trường hợp, hộ dân kinh doanh tự phát “chặn dòng” để tạo cảnh quan, dựng sạp, lều tạm để phục vụ du khách…

Chính quyền quận Liên Chiểu đã nhiều lần dùng biện pháp cưỡng chế, buộc tháo dỡ các công trình phục vụ du lịch “chặn suối, lấn rừng” trái phép nhưng chưa mang lại hiệu quả.

Q. Liên Chiểu tiến hành cưỡng chế tháo dỡ các công trình kinh doanh du lịch tự phát

Vào ngày 13.4 vừa qua, UBND TP Đà Nẵng cũng đã có công văn đôn đốc thực hiện Chỉ thị 5 và yêu cầu tổ chức kiểm tra thực tế, chỉ đạo xử lý nghiêm, nhanh chóng đối với các hành vi vi phạm về tài nguyên nước, đặc biệt là các hành vi làm sạt lở bờ bãi sông.

Trước tình hình nguy cấp của suối Lương, UBND phường Hòa Hiệp Bắc đã đề xuất tạm dừng trồng cây keo lá tràm tại thượng nguồn suối Lương vì làm suy giảm chất lượng đất, gây nguy cơ sạt lở, thực bì của cây tăng nguy cơ cháy rừng, làm mất đi mạch nước ngầm.

Lập phương án khảo sát và có kế hoạch khơi nguồn tại dòng, xin chủ trương lập phương án nạo vét các điểm tích nước tự nhiện, lập phương án xây dựng các đập tràn và gia cố hai bên bờ suối để giảm thiểu tình trạng sạt lở.