Chất lượng không khí Hà Nội “đảo chiều”: Chuyên gia cảnh báo rủi ro sức khỏe

VHO - Những ngày gần đây, chất lượng không khí tại Hà Nội liên tục biến động mạnh, nhiều thời điểm chuyển nhanh từ mức trung bình sang xấu và rất xấu. Diễn biến “đảo chiều” này cho thấy tình trạng ô nhiễm vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt đối với cư dân đô thị và các nhóm dễ bị tổn thương.

PM2.5 vượt ngưỡng an toàn, ô nhiễm gia tăng cục bộ

Theo số liệu quan trắc trên Cổng thông tin môi trường quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trong nhiều ngày đầu tháng 12, chỉ số AQI tại Hà Nội phổ biến ở mức kém đến xấu, có thời điểm vượt 150 tại các trạm giao thông và khu vực nội đô.

Đáng chú ý, nồng độ bụi mịn PM2.5 - tác nhân gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe - cao gấp 2-4 lần khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số địa phương hiện nay chủ yếu là ô nhiễm bụi mịn PM2.5, với diễn biến phức tạp và mức độ cao.

 Theo ông, các đô thị lớn và vùng kinh tế trọng điểm tập trung nhiều khu, cụm công nghiệp, đặc biệt là các ngành xi măng, sắt thép, hóa chất - những nguồn phát thải lớn, góp phần đáng kể vào tình trạng ô nhiễm.

Bên cạnh đó, hoạt động giao thông vận tải với khoảng 7,6 triệu phương tiện, chủ yếu là ô tô và xe máy, cũng tạo áp lực lớn lên môi trường không khí, chiếm khoảng 12-15% tổng phát thải bụi mịn. Các nguồn khác như hoạt động xây dựng, đốt phụ phẩm nông nghiệp tiếp tục làm gia tăng nồng độ ô nhiễm trong bối cảnh điều kiện thời tiết bất lợi.

Cùng quan điểm, ông Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nhận định, nhiều thời điểm chỉ số AQI ở mức đỏ đến tím, phản ánh mức độ ô nhiễm đáng báo động. Theo ông, tình trạng này thường tái diễn vào các tháng cuối năm do hiện tượng nghịch nhiệt, kết hợp với khí thải giao thông, sản xuất công nghiệp, xây dựng và tập quán đốt rơm rạ tại khu vực nông thôn lân cận.

Nguy cơ với sức khỏe và khuyến cáo phòng ngừa

Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, trong các đợt ô nhiễm nghiêm trọng, số ca nhập viện do bệnh hô hấp tại các đô thị lớn thường gia tăng rõ rệt, nhất là vào mùa đông - xuân.

Theo Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận hàng trăm nghìn ca viêm đường hô hấp cấp. Riêng năm 2025, số ca bệnh tăng trở lại trong những tháng gần đây, cùng với sự gia tăng của cúm mùa, RSV và các bệnh hô hấp khác, tạo thêm áp lực cho hệ thống y tế trong bối cảnh thời tiết lạnh và ô nhiễm không khí kéo dài.

Bà Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cảnh báo bụi mịn PM2.5 ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe trẻ em. Chỉ cần nồng độ tăng nhẹ cũng có thể làm gia tăng các ca nhiễm trùng hô hấp cấp; tiếp xúc kéo dài còn tác động tiêu cực đến sự phát triển và làm tăng nguy cơ bệnh mạn tính, trong đó có tim mạch.

Trước thực trạng này, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương tăng cường giám sát dịch bệnh, chủ động thu dung, điều trị và đẩy mạnh truyền thông phòng bệnh trong cộng đồng.

Về lâu dài, các chuyên gia cho rằng Hà Nội cần tiếp cận vấn đề ô nhiễm không khí theo hướng quản lý tổng hợp, thay vì ứng phó ngắn hạn. Kiểm soát khí thải giao thông, giảm phát thải từ xây dựng - sinh hoạt và thúc đẩy các giải pháp phát triển đô thị bền vững được xem là chìa khóa để cải thiện chất lượng sống cho người dân Thủ đô.