Báo động sách lậu: Mối lo của thị trường xuất bản Việt Nam

VHO - Sách giả, sách lậu đang trở thành một vấn đề nhức nhối, không chỉ gây tổn thất nặng nề về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của tác giả, nhà xuất bản và người tiêu dùng. Mặc dù các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn, vấn nạn này vẫn tiếp tục lan rộng, đặc biệt tại những địa bàn khó kiểm soát.

Nạn sách lậu: Mặt trái của thị trường

Thị trường sách lậu không chỉ gây thiệt hại cho các nhà xuất bản và tác giả mà còn làm suy giảm chất lượng giáo dục và nhận thức của xã hội. Điều đáng lo ngại là nhiều người tiêu dùng vẫn sẵn sàng mua sách giả vì giá rẻ hơn, dù biết rằng hành động này tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật. Chính nhu cầu ấy đã tiếp sức cho các cơ sở in ấn và phân phối sách lậu hoạt động ngày càng tinh vi và khó kiểm soát hơn.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Tùng, Phó Tổng Biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, cho biết: “Các cơ sở in sách lậu giờ đây đã chuyển dịch từ các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh sang các tỉnh vùng sâu, vùng xa nhằm tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng. Điều này khiến công tác kiểm tra, xử lý trở nên vô cùng khó khăn.”

Bên cạnh đó, sách lậu không chỉ vi phạm quyền sở hữu trí tuệ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người dùng. Nhiều ấn phẩm giả, đặc biệt là giáo trình và sách giáo khoa, có nội dung sai lệch, chất lượng in ấn kém, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của học sinh và sinh viên.

Chiêu trò tinh vi và khó kiểm soát

Các đối tượng sản xuất sách giả ngày càng sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, từ việc in ấn ở những địa điểm hẻo lánh đến việc phát hành qua các nền tảng thương mại điện tử. Theo ông Thân Đức Công, Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường, Bộ Công Thương, dù luật pháp đã có những quy định rõ ràng về xử lý hành vi in ấn và phát hành sách giả, nhưng mức độ răn đe chưa đủ mạnh. Nhiều phụ huynh vẫn tiếp tục mua sách lậu vì lợi ích kinh tế trước mắt, bất chấp tác hại lâu dài đối với chất lượng giáo dục.

Thực tế cho thấy, sự thiếu hụt trong công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, đang là một trong những nguyên nhân lớn dẫn đến sự tồn tại dai dẳng của vấn nạn này. Thêm vào đó, nhiều công ty phát hành sách địa phương chưa nhận thức rõ vai trò của mình trong việc chống lại sách lậu, trong khi đội ngũ nhân viên kinh doanh vẫn chưa được đào tạo kỹ lưỡng để phân biệt sách thật và sách giả.

Giải pháp ngăn chặn lâu dài

Để giải quyết triệt để vấn đề sách lậu, cần có sự chung tay của toàn xã hội. Đầu tiên, công tác tuyên truyền phải được đẩy mạnh, đặc biệt ở những khu vực khó tiếp cận thông tin. Các nhà xuất bản cần phối hợp với truyền thông để tổ chức các chiến dịch giáo dục cộng đồng, giúp người tiêu dùng nhận biết rõ sự khác biệt giữa sách thật và sách giả.

Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các hoạt động in ấn và phát hành sách, đồng thời áp dụng các biện pháp chế tài mạnh mẽ hơn. PGS.TS Nguyễn Văn Tùng đề xuất hình sự hóa hành vi sản xuất và kinh doanh sách lậu nhằm tăng tính răn đe và giảm nguy cơ tái phạm.

Công nghệ cũng cần được ứng dụng nhiều hơn trong việc giám sát và phát hiện các vi phạm, đặc biệt trên các nền tảng thương mại điện tử. Tổng cục Quản lý thị trường đã triển khai các biện pháp nhằm kiểm soát thị trường sách, nhưng cần đầu tư thêm vào đào tạo nghiệp vụ và nâng cao khả năng ứng dụng công nghệ cho đội ngũ cán bộ.

Quan trọng hơn cả, người tiêu dùng cần nâng cao ý thức, chủ động tham gia vào việc tố giác các cơ sở in ấn và phân phối sách giả. Việc xây dựng một hệ thống báo cáo tiện lợi sẽ giúp các cơ quan chức năng nhanh chóng nắm bắt thông tin, xử lý kịp thời và hiệu quả hơn.

Hướng đến một thị trường sách lành mạnh

Nạn sách lậu không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là vấn đề đạo đức và ý thức của cả cộng đồng. Để xây dựng một thị trường sách minh bạch, công bằng và phát triển bền vững, cần có sự đồng lòng từ các cơ quan quản lý, nhà xuất bản, đến từng cá nhân người dân. Chỉ khi tất cả các bên cùng nỗ lực, chúng ta mới có thể loại bỏ hoàn toàn vấn nạn sách lậu, bảo vệ giá trị tri thức và quyền lợi của thế hệ tương lai.