Bánh tét làng Chuồn mang “vị Tết” đến người dân xứ Huế

Bài, ảnh: SƠN THÙY

VHO - Bánh tét làng Chuồn (nay là làng An Truyền) ở Huế nổi tiếng gần xa với nguồn gốc nghề hơn 400 năm. Những ngày cuối tháng Chạp, nhiều gia đình ở đây tất bật gói bánh, mang “vị Tết” đến cho người dân xứ Huế.

Bánh tét làng Chuồn mang “vị Tết” đến người dân xứ Huế - ảnh 1
Ông Huỳnh Văn Tích chuẩn bị các công đoạn làm bánh tét

Ngày nay, nhiều phố phường, làng xã ở Huế không còn nhiều hoạt động gói bánh chưng, bánh tét do nhiều lý do khách quan và chủ quan khác nhau, nhưng gần như gia đình nào ở nơi đây cũng đều có vài đòn bánh tét, đôi cặp bánh chưng mỗi dịp Tết đến xuân về.

Bánh tét nổi tiếng bậc nhất của xứ Huế phải kể đến làng Chuồn, hay làng An Truyền, xã Phú An, huyện Phú Vang. Ngôi làng nằm ven phá Tam Giang và có truyền thống văn hóa lâu đời. Người dân ở làng Chuồn kể rằng, từ cách đây hơn 400 năm, nghề làm bánh tét đã được phát triển ở vùng quê này.

Thời đó, làng Chuồn có khu vực ruộng trồng loại nếp ngon và được tiến cống cho triều đình. Đến đến bây giờ một số hộ dân ở đây cũng vẫn làm nông nghiệp, trồng gạo nếp, phục vụ cho việc làm bánh đặc sản của địa phương. Nhiều năm trở lại đây, ngoài làm bánh tét, người dân làng Chuồn còn làm bánh chưng để phục vụ nhu cầu của người dân xứ Huế dịp Tết.

Bánh tét làng Chuồn mang “vị Tết” đến người dân xứ Huế - ảnh 2
Ngoài chuẩn bị nguyên liệu ngon, đặc trưng thì đòi hỏi người gói bánh tét phải kéo léo từng công đoạn.

Ông Đặng Tiến Tùy, Chủ tịch UBND xã Phú An, cho biết: nghề làm bánh tét tại làng An Truyền có 15 hộ sản xuất lớn và thường xuyên quanh năm. Ngoài ra, có nhiều hộ sản xuất nhỏ theo mùa vụ, đặc biệt là phải dịp Tết Nguyên đán. Đây là một trong những ngành nghề, sản phẩm truyền thống của địa phương, mang lại giá trị văn hóa và kinh tế cao.

Ngoài các hộ gia đình sản xuất tại làng, thì nghề làm bánh tét làng Chuồn còn được “theo chân” người dân đến các nơi khác, chủ yếu các địa phương phía Nam. Một số cơ sở làm bánh tét ở miền Nam còn huy động, thuê thêm nhân công ở làng vào miền Nam làm bánh phục vụ dịp Tết.

Gia đình bà Trần Thị Ty (Minh) ở xóm 7 là một trong những cơ sở sản xuất bánh tét nổi tiếng ở làng Chuồn. Sản phẩm của hộ gia đình này đã được UBND huyện Phú Vang công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao.

Bánh tét làng Chuồn mang “vị Tết” đến người dân xứ Huế - ảnh 3
Bà Trần Thị Ty sơ chế đậu xanh để làm nhân bánh

Ông Huỳnh Văn Tích (59 tuổi) - chồng của bà Ty, cho biết: thường ngày, khoảng 4-5 người trong gia đình tham gia sản xuất nhưng những ngày giáp Tết phải tăng lên chục người mới kịp làm bánh tét, bánh chưng phục vụ thị trường trong tỉnh và đi các tỉnh lân cận ở miền Trung, rồi vào cả Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương…

Đôi tay chai sần của ông Tích quá quen thuộc với gói bánh bởi gia đình đã có đến 4 thế hệ làm nghề này. Từ năm 1995, sau khi kết hôn, hai vợ chồng ông Tích và bà Ty tiếp tục nghề truyền thống của gia đình, cho đến này đã tròn 30 năm.

Mỗi mùa Tết, hộ gia đình bà Trần Thị Ty sản xuất khoảng 4.000 đòn bánh tét, bánh chưng; lấy công làm lãm, có thêm nhu nhập cho gia đình sắm Tết. Những tháng còn lại trong năm, gia đình bà sản xuất đều đặn theo các đơn hàng, với tổng hơn 10.000 sản phẩm/năm.

Bánh tét làng Chuồn mang “vị Tết” đến người dân xứ Huế - ảnh 4
Dịp Tết, ngoài bánh tét truyền thống thì các gia đình ở làng Chuồn còn gói thêm bánh chưng phục vụ nhu cầu của người dân trong và ngoài tỉnh

Cách đó không xa, cơ sở sản xuất bánh tét của bà Đoàn Thị Nghiệp ở xóm 9 cũng rất nổi tiếng. Nhiều cửa hàng, cơ sở kinh doanh ở trong tỉnh và ngoại tỉnh đã kết nối để đặt bánh thường xuyên; đặc biệt, trong dịp Tết Nguyên đán, lượng sản phẩm cung ứng cho thị trường tăng cao.

Để làm bánh tét ngon, người dân ở làng Chuồn chọn loại nếp thơm ngon, dẻo mềm và ngâm vút thật sạch. Loại đậu xanh để làm nhân thì đậu nguyên hạt, tự cà thủ công để lấy vỏ, ngâm nước và chà sạch bọt rồi mới chế biến. Thịt mỡ lợn cũng được chọn kỹ, cắt từng thớ dài và nấu chín.

Khi nấu bánh tét, người dân còn thêm lá dứa vào nồi, có mùi thơm nhẹ và bánh sau khi chín giữ được màu xanh lá chuối đẹp mắt. Các hộ dân ở An Truyền cho biết, bánh tét còn được nhiều Việt kiều đặt để đưa đi nước ngoài như Nhật Bản, Canada, Mỹ… Những đơn hàng “xuất khẩu” này không dùng nhân thịt mỡ mà chỉ có đậu xanh.

Bánh tét làng Chuồn mang “vị Tết” đến người dân xứ Huế - ảnh 5
Bánh sau khi nấu xong giữ được màu xanh của lá, nếp dẻo thơm, thưởng thức kèm với dưa món xứ Huế rất ngon

Theo ông Huỳnh Văn Tích, giá bánh tét khoảng từ 50.000 - 70.000 đồng/đòn, bánh chưng khoảng 40.000 - 100.000/cặp, tùy theo khối lượng bánh. Dịp Tết, giá tăng thêm từ 20% đến 30%, do giá nhân công và nguyên liệu tăng.

Sản lượng sản phẩm bánh tét ở làng Chuồn chiếm tỉ trọng lớn trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Xã Phú An cũng định hướng và tạo điều kiện cho các chủ sản xuất bánh tét, bánh chưng tham gia các hội chợ thương mại, không chỉ trong tỉnh mà còn mở rộng ra các địa phương khác.

“Trong tương lai, địa phương sẽ đăng ký thương hiệu sản phẩm cao cấp cho bánh tét, bánh chưng, nhằm mục tiêu xuất khẩu sản phẩm này đến các tỉnh và quốc gia khác”- Chủ tịch UBND xã Phú An Đặng Tiến Tùy thông tin.