Bản sắc kiến trúc Abu Dhabi truyền cảm hứng đặc biệt cho các nhiếp ảnh gia

VHO - Nhiếp ảnh gia AlMoosawi ấp ủ xây dựng bộ sưu tập ảnh bao gồm kho lưu trữ tương tác nhằm bảo tồn di sản đô thị và mời gọi du khách đến khám phá thành phố.

Bảo tồn di sản đô thị

Hussain AlMoosawi - một nhiếp ảnh gia người Emirati đã trở lại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) vào năm 2013.  Khi trở về nhà sau 8 năm học tập tại Úc, Hussain AlMoosawi choáng ngợp với kiến trúc đô thi, mà theo anh, chẳng nhận ra điều gì cả.

Anh bất ngờ trước kiến trúc khu đô thị hiện đại và tầm cỡ, không chỉ ở những tòa nhà mà còn cả những khu đô thị mới.

Hơn thế nữa, những tòa nhà gắn liền với tuổi thơ AlMoosawiđang dần biến mất, thay vào đó là những tòa nhà chọc trời mới toanh.

Với AlMoosawi, những biểu tượng kiến trúc quốc tế này không phải là kết cấu đô thị của quê hương anh trước đây. Chỉ những tòa tháp văn phòng và khu chung cư thường bị bỏ qua, chen chúc giữa những xa lộ mới và bị lu mờ bởi những khu đô thị sang trọng mới là điều quen thuộc nhất.

Với mong muốn “hiểu nhiều hơn về bối cảnh đô thị của UAE”,  AlMoosawi bắt đầu ghi lại và chụp lại một cách tỉ mỉ những tòa nhà ít được đánh giá cao này, đồng thời tái hiện lại thành phố vào những năm 80, thời điểm anh sinh ra”.

Tập trung vào cảnh quan công nghiệp, công trình hiện đại và các thiết bị điều hòa không khí, AlMoosawi bắt đầu nhận thấy sự đối xứng trong nhiều tòa nhà mà anh chụp ảnh, và chính điều này đã truyền cảm hứng cho dự án hiện tại: mặt tiền.

“Mặt tiền cũng giống như một khuôn mặt. Đó là thứ kết nối mọi người với nhau”, AlMoosawi nói. 

Sử dụng ống kính tele để chụp cận cảnh từ mặt đất hoặc các vị trí trên cao, AlMoosawi cẩn thận loại bỏ những yếu tố gây xao nhãng và đôi khi loại bỏ những vật cản nhỏ như cột đèn trong quá trình hậu kỳ.

Cho đến nay, nhiếp ảnh gia 41 tuổi, hiện là tổng biên tập của Tạp chí National Geographic AlArabiya, đã chụp ảnh hơn 600 tòa nhà trên khắp UAE, và hy vọng sẽ hoàn thành bộ sưu tập tại Abu Dhabi vào năm tới.

Về lâu dài, AlMoosawi hy vọng sẽ biến “dự án trọn đời” này trở thành một kho lưu trữ tương tác, vừa bảo tồn di sản đô thị, vừa mời gọi mọi người khám phá lại thành phố.

“So với nhiều nơi khác, các thành phố của chúng tôi không lớn về quy mô. Nhưng chúng có câu chuyện để kể, và ẩn chứa những điều mà chúng ta không nhìn thấy. Vì vậy, nhiệm vụ của tôi là nhìn thấy những điều đó”, AlMoosawi nói. 

Lịch sử thiết kế 'lai'

Sinh năm 1984, AlMoosawi lớn lên trong thời kỳ phát triển nhanh chóng. Sự phát triển của ngành công nghiệp dầu mỏ đã giúp UAE mở rộng đô thị đáng kể và thu hút dòng người lao động nước ngoài đổ vào.

Theo George Katodrytis, Giáo sư kiến trúc tại Đại học Mỹ ở Sharjah, người đã sống tại UAE 25 năm, mặc dù nhiều công trình ban đầu được thiết kế bởi các kiến trúc sư phương Tây, nhưng những năm 1970 và 1980 đã chứng kiến nhiều kiến trúc sư Trung Đông và Nam Á chuyển đến UAE, đặc biệt là từ Ai Cập và Ấn Độ. 

“Lịch sử đa văn hóa này được phản ánh trong bản sắc kiến trúc của UAE, "khác với phương Tây và không hoàn toàn mang tính Hồi giáo, tất cả thể hiện qua các họa tiết và ngôn ngữ chính thức", ông George Katodrytis nói thêm.

Các tòa nhà từ những ngày đầu của UAE đã thể hiện hơi hướng hiện đại và định hình rõ nét trong kiến trúc ngày nay. Chẳng hạn như mặt tiền bê tông đúc sẵn - với sự thích nghi với khí hậu, phong tục xã hội, các đặc điểm thiết kế Ả Rập và Hồi giáo như vòm và mái vòm, tạo nên một bản sắc "lai ghép".

Ông Katodrytis nhận thấy một phong cách đặc trưng đang nổi lên trên mặt tiền của các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất vào những năm 1970 và 1980, bao gồm các đặc điểm như ban công lõm tạo nên hiệu ứng "trò chơi ghép hình", phản ánh sở thích văn hóa về sự riêng tư và không gian ngoài trời râm mát.

"Đây không phải là những gì chúng ta mong đợi về kiến trúc Hồi giáo, từ sách giáo khoa hay lịch sử, mà giống một cách diễn giải không chính thức hơn", Katodrytis nói thêm.

Giống như phần còn lại của UAE, Abu Dhabi đã tiếp tục mở rộng trong vài thập kỷ qua. Từ năm 1975 đến năm 2019, diện tích đô thị của thành phố đã tăng từ 54 km2 lên 758 km2.

Theo dữ liệu của chính phủ, thành phố đã chứng kiến sự gia tăng 66% về số lượng đơn vị nhà ở và phi nhà ở từ năm 2011 đến năm 2023.

Trong những năm gần đây, các "siêu dự án" như Đảo Yas và Đảo Saadiyat đã bổ sung thêm các trung tâm dân cư và thương mại mới cho thành phố đang không ngừng phát triển này.

Phương pháp xây dựng, vật liệu và phong cách đã thay đổi đáng kể trong 30 năm qua, nhưng ông Katodrytis có thể thấy một di sản "gián tiếp" duy trì trong một số công trình gần đây của thành phố.

Đó là một số điểm tương đồng với thiết kế từ những năm 1980 và hiện nay, chẳng hạn như "mặt tiền dày hơn, ít kính hơn và có nhiều không gian ba chiều hơn một chút."

Các dự án như Abrahamic Family House, một khu phức hợp gồm nhà thờ Hồi giáo, nhà thờ chính tòa và giáo đường Do Thái, và bảo tàng Louvre Abu Dhabi, mang đến những nét tinh tế hơn của thiết kế Ả Rập, tập trung nhiều hơn vào hình học và các hình khối trừu tượng thường thấy trong kiến trúc thế kỷ 20 của thành phố.

Các tòa nhà cũng phản ánh quá khứ xa xưa của thành phố, khi những khu định cư thấp tầng tập trung xung quanh các sân chung.

Kế thừa kiến trúc - Bản sắc văn hoá đất nước

Trong khi nhiều công trình từ thế kỷ 20 bị coi là lỗi thời, thậm chí bị phá bỏ để nhường chỗ cho các công trình mới, thì quan điểm về di sản hiện đại đã có những thay đổi.

Tại Triển lãm Venice Biennale 2014, triển lãm của UAE đã làm nổi bật kiến trúc nhà ở những năm 1970-1980 và mối liên hệ với bản sắc văn hóa của đất nước.

Kể từ đó, mỗi Tiểu vương quốc đã bắt đầu xem xét lại cách tiếp cận  đối với việc bảo tồn đô thị.

Tại Abu Dhabi, 64 địa điểm đã được "bảo vệ vô điều kiện" vào năm 2023, bao gồm cả Quỹ Văn hóa, một tòa nhà từ những năm 1980 đã được lên kế hoạch phá dỡ vào năm 2010 trước khi cuối cùng được tân trang lại.

“Điều thú vị là (nhiều) tòa nhà trong số này không nhất thiết phải là những tòa nhà lớn, mang tính biểu tượng. Chúng là nhà ở của tầng lớp trung lưu, thậm chí là nhà ở của công nhân từ những năm 60 và 70. Đó là giá trị xã hội, văn hóa khác biệt, giờ đây đã được nâng cao”, Katodrytis nói.

Năm 2024, điều này đã được chính thức hóa trong một chính sách quốc gia, trong đó tập trung vào việc xác định, ghi chép và bảo vệ di sản kiến trúc hiện đại tại UAE.

Góc nhìn mới

Đối với AlMoosawi, những tòa nhà từ những năm 70 và 80 mang đậm dấu ấn hoài niệm, gợi lại ký ức về ngôi nhà thấp tầng từ xa xưa ở Phố Cổ Dubai, nay là một trung tâm thương mại. Dự án này đã hé lộ cho anh "một bản sắc kiến trúc rõ nét".

Thử thách tiếp theo của AlMoosawi là tìm cách sắp xếp và phân loại các tòa nhà. AlMoosawi cho biết, việc tìm kiếm thông tin về các tòa nhà, chẳng hạn như kiến trúc sư hay thời điểm xây dựng có thể rất khó khăn, đặc biệt là đối với những ngôi nhà cũ và ít được biết đến.

“Tôi nảy ra ý tưởng tạo ra một kho lưu trữ tương tác. Điều tôi muốn là mọi người tương tác với những bức ảnh. Chúng tôi có rất nhiều người đã từng sống trong những tòa nhà này”, AlMoosawi nói.

Đến cuối dự án, nhiếp ảnh gia AlMoosawi dự kiến sẽ chụp ảnh khoảng 2.000 tòa nhà và hy vọng dự án sẽ truyền cảm hứng cho mọi người nhìn lại cảnh quan đô thị ở Abu Dhabi.