Xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp để báo chí phát triển lành mạnh, tạo dựng uy tín trong xã hội và bạn đọc

VHO - Chiều 6.10 tại TP Vinh, tỉnh Nghệ An, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết 6 năm thực hiện Luật Báo chí 2016 gắn với 10 điều Quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi phát biểu tại Hội nghị

Tham dự Hội nghị có Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi; Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng; Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam Đỗ Thị Thu Hằng;  Phó Trưởng ban chuyên trách Ban Kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Mạnh Tuấn; đại diện lãnh đạo các cơ quan báo chí; một số cơ quan, đơn vị... liên quan đến công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động báo chí.

Tại Hội nghị, Phó Trưởng ban chuyên trách Ban Kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Mạnh Tuấn  đã thông qua báo cáo tổng kết 6 năm thực hiện Luật Báo chí 2016 gắn với 10 Điều quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam. Báo cáo tại Hội nghị cho thấy, tính đến nay, Hội Nhà báo Việt Nam có 24.900 hội viên sinh hoạt tại 301 tổ chức hội, trong đó có 63 Hội Nhà báo tỉnh, thành phố; 20 Liên chi hội và 218 chi hội trực thuộc Trung ương. Sau 6 năm thực hiện, Luật Báo chí 2016 gắn với 10 điều quy định đạo đức nghề nghiệp, Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam đã nhận được nhiều đánh giá tích cực của đội ngũ người làm báo và toàn xã hội. Luật đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững, và chỗ dựa của những người làm báo để thực hiện nhiệm vụ chính trị, phục vụ xã hội và nhân dân tốt hơn. Đặc biệt, Luật đã luật hóa việc xây dựng quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam; từ đó, nâng cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân và đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; giúp nhà báo và cơ quan báo chí hoàn thành tốt chức năng và nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Tuy nhiên, quá trình triển khai Luật Báo chí 2016 đã có những vướng mắc. Nổi lên là các cơ quan báo chí thuộc tổ chức xã hội, tổ chức xã hội- nghề nghiệp chưa có tổ chức Đảng; thiếu sự lãnh đạo, chỉ đạo về công tác cán bộ, định hướng tư tưởng, bồi dưỡng chính trị, đạo đức nghề nghiệp, nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên, hội viên. Một số cơ quan báo chí, người làm báo vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Ở một số địa phương, còn có sự chồng chéo chức năng nhiệm vụ chỉ đạo, quản lý giữa cơ quan chỉ đạo và cơ quan quản lý báo chí. Công tác quản lý báo chí chưa theo kịp với thực tiễn. Hiện tượng nhà báo - hội viên khai thác, sử dụng mạng xã hội cho những mục đích phi nghề nghiệp; hành xử, phát ngôn thiếu chuẩn mực, vi phạm quy chuẩn đạo đức và thậm chí là vi phạm pháp luật đang trở thành vấn đề không chỉ báo giới mà dư luận xã hội quan tâm, lo ngại. 

Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam Đỗ Thị Thu Hằng phát biểu tại Hội nghị

Quá trình thực thi Luật có một số vấn đề tồn tại, bất cập về đối tượng thành lập cơ quan báo chí; nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan chủ quản báo chí; việc phân định báo và tạp chí; hoạt động của văn phòng đại diện, phóng viên thường trú; hoạt động tác nghiệp của đội ngũ phóng viên; quy định về xử lý vi phạm, thu hồi giấy phép; hoạt động liên kết báo chí...

Về thành lập Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam ở Trung ương và các cấp hội địa phương, đến nay, trên toàn quốc có 260/301 tổ chức Hội có Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức người làm báo. Bên cạnh xử lý vi phạm, Hội đồng còn có nhiệm vụ bảo vệ quyền hành nghề hợp pháp của nhà báo. Trước kia, khi Hội đồng chưa thành lập, những trường hợp phóng viên bị cản trở khi tác nghiệp (dù có đầy đủ giấy tờ và đúng quy trình) gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ sở pháp lý thì nay với việc ban hành 10 Điều quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo đã tạo ra được bộ khung để Hội đồng có căn cứ xử lý những vi phạm và bảo vệ một cách hiệu quả quyền hành nghề hợp pháp của hội viên-nhà báo.

Về xây dựng và ban hành Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam bao gồm 3 Chương và 7 Điều quy định một số nguyên tắc, chuẩn mực cụ thể. Quy tắc này cũng xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu các cấp Hội Nhà báo, các cơ quan báo chí trong việc tổ chức quán triệt và thực hiện Quy tắc; tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá và kiểm điểm việc thực hiện; đưa vào tiêu chí để xếp loại thi đua hàng năm, bảo đảm phù hợp với các quy định của pháp luật và đạo đức nghề nghiệp người làm báo.

Về thực hiện chức năng là cơ quan Thường trực của Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Kể từ khi có hiệu lực đến nay, đã có 90 trường hợp nhà báo, hội viên, phóng viên vi phạm: Trong đó, 75 trường hợp vi phạm pháp luật, 10 điều quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam; Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp người làm báo ở Trung ương và các địa phương, đơn vị đã xem xét, xử lý đối với hơn 30 trường hợp vi phạm quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam từ phê bình nhắc nhở đến khai trừ thu hồi thẻ hội viên.

Về công tác bảo vệ quyền hành nghề chính đáng, hợp pháp của nhà báo, hội viên. Trong 9 tháng đầu năm 2023, Ban đã trực tiếp gửi công văn can thiệp, tham mưu lãnh đạo Hội ký 10 công văn can thiệp đối với những vụ việc phức tạp.

Tại Hội nghị, nhiều ý kiến đã được nêu ra nhằm trao đổi, đánh giá về thuận lợi, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện các quy định của Luật Báo chí 2016 gắn với việc thực hiện Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam, Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo. Qua đó, phát huy những thành tựu, khắc phục, chấn chỉnh những tồn tại, góp phần xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.

Phó Trưởng ban chuyên trách Ban Kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Mạnh Tuấn báo cáo tại Hội nghị

Về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới, các đại biểu đề xuất sửa đổi, bổ sung Điều 8 Luật Báo chí theo hướng nâng cao vai trò, trách nhiệm của Hội Nhà báo Việt Nam trong giáo dục bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ người làm báo; thường xuyên theo dõi giám sát, kiểm tra kết luận hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp và tăng cường xử lý vi phạm của hội viên, nhà báo. Bên cạnh đó, ngoài quy định về nhà báo và phóng viên thường trú, cần bổ sung quy định chặt chẽ về Văn phòng đại diện, về nhiệm vụ, quyền hạn của cộng tác viên ở văn phòng đại diện ở các địa phương để tránh những kẽ hở trong phối hợp với địa phương trong thu nhận, cung cấp thông tin. Luật cũng cần quy định chặt chẽ việc tuyển dụng phóng viên của các cơ quan báo chí để nâng cao chất lượng, hạn chế những sai sót của phóng viên.

Các cấp Hội phát huy vai trò của Hội đồng xử lý vi phạm quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam trong việc phòng ngừa, xử lý sai phạm cũng như kịp thời can thiệp bảo vệ quyền hành nghề của hội viên-nhà báo. Đồng thời, tăng cường kiểm tra theo chuyên đề thực hiện Điều lệ Hội và Quy định đạo đức nghề nghiệp của Người làm báo Việt Nam ở các tổ chức Hội.

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi cho rằng, từ khi Luật Báo chí ra đời cho đến này, đội ngũ những người làm báo trong cả nước đã trưởng thành, vững vàng, tự tin tiếp bước các thế hệ làm báo đi trước làm chủ công nghệ, vận dụng kinh nghiệm thực tiễn cuộc sống và nền tảng lý luận, tạo nên những tác phẩm báo chí xuất sắc, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Hiện tượng nhà báo - hội viên khai thác, sử dụng mạng xã hội cho những mục đích phi nghề nghiệp, hành xử, phát ngôn thiếu chuẩn mực, vi phạm quy chuẩn đạo đức và thậm chí là vi phạm pháp luật đang trở thành vấn đề được không chỉ báo giới mà dư luận xã hội hết sức quan tâm, lo ngại. Công tác tự kiểm tra giám sát ở một số cấp hội còn yếu, nhiều Ban Kiểm tra cấp hội địa phương cơ sở hoạt động kém hiệu quả, vai trò mờ nhạt. Nghiệp vụ kiểm tra, nhất là quy trình thủ tục xử lý vụ việc ở cơ sở ở một số cấp hội còn yếu, còn nặng xu hướng đẩy vụ việc lên Trung ương giải quyết...

“Trước sự thay đổi nhanh, Luật Báo chí cần phải thay đổi để theo kịp tình hình mới. Phương thức tác nghiệp, tổ chức sản xuất các ấn phẩm báo chí hiện nay khác xa so với năm 2016, khiến cho Luật đã trở nên lạc hậu, chưa theo kịp đạo đức nghề nghiệp người làm báo, trong đó người làm báo cần quan tâm đến việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Đây là trách nhiệm chung của những người làm báo. Xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp để phát triển lành mạnh, tạo dựng uy tín trong xã hội và bạn đọc, mọi nền báo chí luôn coi trọng, đề cao đạo đức nghề nghiệp của người làm báo”, ông Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh.

Toàn cảnh Hội nghị

Kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng đánh giá cao các kiến nghị tâm huyết của đại biểu. Đồng thời nhìn nhận: Việc đi sâu phân tích, trao đổi mổ xẻ những vấn đề còn tồn tại trong chính sách pháp luật về báo chí, những khó khăn vướng mắc trong việc thực hiện đạo đức nghề nghiệp của nhà báo hội viên là một đòi hỏi cấp thiết trong đời sống báo chí và đội ngũ những người làm báo, để xây dựng một nền báo chí xanh, lành mạnh, tích cực, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với nền báo chí cách mạng và đội ngũ những người làm báo.

*Nằm trong chuỗi các hoạt động do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức dành cho nhà báo, phóng viên, biên tập viên các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung - Tây Nguyên, sáng cùng ngày, Hội Nhà báo Việt Nam đã chủ trì tổ chức Hội nghị “Báo chí với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời kỳ chuyển đổi số”.

Hội nghị nhằm tuyên truyền, triển khai có hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các Nghị quyết Hội nghị Trung ương khóa XIII, Công văn số 3480-CV/HVCTQG ngày 6.2.2023 của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Kế hoạch số 10-KH/BCĐTW ngày 12.5.2022 của Ban Chỉ đạo 35 Trung ương, tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện và hướng tới sơ kết 5 năm triển khai Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22.10.2018 của Bộ Chính trị khóa XII về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, tạo môi trường để các nhà báo – hội viên, các cơ quan báo chí địa phương cùng nhau đánh giá kết quả hoạt động, trao đổi kinh nghiệm, cùng tháo gỡ vướng mắc, khó khăn, thảo luận những giải pháp khả thi giúp cho các cơ quan báo chí thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của mình.

THANH BÌNH