Số hóa 100% dữ liệu các loại hình lễ hội truyền thống: Tạo chuyển biến trong quản lý, tổ chức lễ hội

VHO- Theo thống kê, cả nước hiện có 8.868 lễ hội, trong đó có 8.103 lễ hội truyền thống. Đề án Số hóa dữ liệu lễ hội tại Việt Nam giai đoạn 2021- 2025 đang được Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VHTTDL) tích cực triển khai. Đây được coi là một cuộc “tổng kiểm kê” nhằm quản lý, thống nhất chuyên môn về nghiệp vụ lưu trữ, lấp khoảng trống tư liệu về một số lễ hội, gây khó khăn cho công tác quản lý trong thời gian qua.

Toàn cảnh múa lân trong lễ hội vía Bà Ngũ hành Nương Nương Ảnh: BẢO TÀNG - THƯ VIỆN TỈNH LONG AN

 Việc đẩy mạnh số hóa lễ hội truyền thống song song với triển khai mạnh mẽ Bộ tiêu chí về môi trường văn hóa trong lễ hội sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý và tổ chức trong các mùa lễ hội tới đây.

Khắc phục bất cập

Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VHTTDL) Ninh Thị Thu Hương cho biết, lễ hội đang ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, là sinh hoạt văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng. Trong bối cảnh đời sống kinh tế phát triển và hội nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ, nhiều lễ hội truyền thống đã được phục hồi, phát huy giá trị trong đời sống văn hóa cộng đồng.

“Phần lớn các lễ hội trong những năm qua đã được chú trọng công tác tổ chức và quản lý, diễn ra trang trọng, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và các trò chơi dân gian, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của nhân dân, góp phần giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc; tôn vinh công lao của các bậc tiền nhân, nhân vật lịch sử, những người có nhiều đóng góp trong quá trình hình thành, phát triển đất nước. Thông qua các lễ hội, bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát huy, tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân được đảm bảo, khối đại đoàn kết dân tộc được củng cố, không khí dân chủ trong xã hội được tăng lên, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội”, Cục trưởng Ninh Thị Thu Hương khẳng định.

Cục Văn hóa cơ sở cho biết, những năm gần đây, nhiều lễ hội truyền thống được phục hồi đã góp phần quan trọng trong việc giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa của các dân tộc. Theo số liệu thống kê, cả nước hiện có 8.868 lễ hội, trong đó có 8.103 lễ hội truyền thống, 687 lễ hội văn hóa, 74 lễ hội ngành nghề, 4 lễ hội có nguồn gốc từ nước ngoài. Trước xu thế số hóa mạnh mẽ nhằm đáp ứng yêu cầu của công tác lưu trữ và số hóa tài liệu trong đời sống xã hội nói chung, số hóa các lễ hội truyền thống cũng là vấn đề đã và đang được đặt ra cấp thiết. Thông qua việc số hóa nhằm nâng cao tuổi thọ tài liệu gốc và phục vụ nhanh chóng, kịp thời yêu cầu tra cứu tài liệu lưu trữ mọi lúc, mọi nơi. “Có một thực tế là công tác tuyên truyền, giới thiệu nguồn gốc, ý nghĩa, lịch sử văn hóa và các hoạt động văn hóa đặc trưng của lễ hội đến nhân dân và du khách trong thời gian qua còn hạn chế. Đặc biệt, việc áp dụng công nghệ thông tin, số hóa lễ hội truyền thống chưa được khai thác hiệu quả”, bà Hương cho biết.

Nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả trong việc áp dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý và tổ chức lễ hội, Bộ VHTTDL đã triển khai Đề án “Số hóa dữ liệu lễ hội tại Việt Nam” giai đoạn 2021 ‐2025. Việc ban hành Đề án Số hóa dữ liệu lễ hội tại Việt Nam trong bối cảnh hiện nay, theo các chuyên gia, nhà quản lý là cần thiết nhằm quản lý, thống nhất chuyên môn về nghiệp vụ lưu trữ trong lĩnh vực lễ hội.

Số hóa 100% dữ liệu các loại hình lễ hội truyền thống

Đề án “Số hóa dữ liệu lễ hội tại Việt Nam” giai đoạn 2021 ‐2025 hướng đến nhiều mục tiêu như thu thập thông tin cơ bản nhằm rà soát, đánh giá thực trạng phục vụ công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội Việt Nam; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về lễ hội; nâng cao vai trò, trách nhiệm quản lý nhà nước của các Bộ, ngành, địa phương và người dân trong hoạt động lễ hội; hệ thống hóa cơ sở dữ liệu trong quản lý hoạt động lễ hội và khai thác, cung cấp thông tin nhanh chóng, hiệu quả, tiết kiệm thời gian; góp phần cải cách hành chính, nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội.

“Đặc biệt, triển khai đề án nhằm chuyển đổi phương thức quản lý dữ liệu lưu trữ truyền thống sang quản lý, lưu trữ điện tử, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội truyền thống. Theo đó, 100% dữ liệu các loại hình lễ hội truyền thống sẽ được số hóa, đảm bảo chất lượng, sử dụng hiệu quả trong công tác quản lý…”, Cục trưởng Ninh Thị Thu Hương cho biết thêm. Nhằm đạt được những mục tiêu trên, Đề án được triển khai với các nội dung cụ thể: Xây dựng phương án, lập phiếu và tổ chức điều tra khảo sát, phân loại các loại hình lễ hội; xây dựng phương án và lập biểu thống kê các loại hình lễ hội tại Việt Nam; công bố Biểu thống kê số liệu các loại hình lễ hội tại Việt Nam; điều tra khảo sát tại địa phương, thu thập thông tin, tư liệu viết, hình ảnh và tổng hợp kết quả điều tra khảo sát, phân loại các loại hình lễ hội; tổ chức hội thảo, tọa đàm… phân tích, đánh giá số liệu thu thập.

Việc số hóa, chuẩn hóa và xây dựng cơ sở dữ liệu về lễ hội sẽ triển khai qua hai giai đoạn: Số hóa và xây dựng cơ sở dữ liệu về lễ hội truyền thống sau khi được điều tra, khảo sát; Số hóa và xây dựng cơ sở dữ liệu về lễ hội văn hóa, lễ hội ngành nghề và lễ hội có nguồn gốc từ nước ngoài. Cùng với đó, Cổng thông tin về lễ hội Việt Nam sẽ được xây dựng, vận hành để lưu trữ, quản lý, khai thác và báo cáo từ các nguồn dữ liệu số hóa và điều tra thống kê, đảm bảo việc tra cứu thuận tiện, đáp ứng nhu cầu quản lý nhà nước về lễ hội, phục vụ nhu cầu tra cứu, sử dụng của bạn đọc và quảng bá về giá trị văn hóa của lễ hội Việt Nam.

Theo Cục Văn hóa cơ sở, sau khi đề án được triển khai, các địa phương đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu, thu thập tài liệu, tổng hợp, hoàn thiện các mẫu biểu thống kê, bài viết, hình ảnh, video giới thiệu khái quát về nguồn gốc, ý nghĩa lịch sử và các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao đặc trưng của lễ hội trên địa bàn tỉnh. Hiện các tỉnh, thành đã thực hiện việc cập nhật, gửi thông tin về Cục Văn hóa cơ sở để phục vụ công tác số hóa, đưa lên Cổng thông tin về lễ hội Việt Nam. Cục Văn hóa cơ sở hiện đã hoàn thành xây dựng phần mềm Cổng thông tin lễ hội Việt Nam (lehoi.com.vn) với hàng ngàn trang tư liệu, bài viết, hình ảnh, video giới thiệu các loại hình lễ hội của Việt Nam. Các tư liệu được tổng hợp, sắp xếp phân nhóm theo các loại hình: Lễ hội truyền thống; lễ hội văn hóa; lễ hội ngành nghề và lễ hội có nguồn gốc từ nước ngoài; trang hiển thị các văn bản quản lý nhà nước về lễ hội; trang hiển thị tin tức, sự kiện các lễ hội đang và sắp diễn ra tại thời điểm cập nhập; nhóm tư liệu báo cáo, thống kê, các bài viết nghiên cứu về lễ hội; trang hiển thị lễ hội theo 63 tỉnh, thành trên cả nước.

“Việc số hóa lễ hội sẽ phục vụ hiệu quả công tác tra cứu tư liệu, tuyên truyền, giới thiệu giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc ở Việt Nam, tạo chuyển biến quan trọng trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Các tài liệu được biên tập, chỉnh sửa, số hóa dưới nhiều hình thức, giúp cho việc tra cứu tư liệu, tuyên truyền, quảng bá lễ hội diễn ra nhanh chóng, hiệu quả…”, bà Hương khẳng định. 

HÀ PHƯƠNG