Không gian văn hoá Việt Ứng Thiên - Nơi hội tụ nét văn hoá thuần Việt

VHO- Với kiến trúc cổ kính, địa thế “tựa sơn đạp thủy” bên hồ Đồng Âm, đặc biệt là giá trị lịch sử, văn hoá nhân văn, nhân bản, Không gian văn hoá Việt Ứng Thiên, thôn Đồng Âm, xã Đông Xuân, huyện Quốc Oai, TP. Hà Nội là nơi hội tụ nét đẹp văn hoá Việt.

Từ thực tế trên thế giới đã thành lập và hoạt động tổ chức “Hiệp hội văn hóa nước quốc tế” từ hàng chục năm qua, mang lại những chương trình sinh hoạt khoa học và thực hành văn hóa vừa ấn tượng, hấp dẫn, vừa quảng bá, giao lưu di sản văn hóa các dân tộc trong không gian văn hóa sông nước tại nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng trên thế giới. 

Trong khi đó Việt Nam là một nước có nền văn minh lúa nước với lịch sử nhiều nghìn năm, sáng tạo và trao truyền một hệ thống di sản văn hóa khổng lồ gắn với sông nước và sinh kế nước trong phạm vi không gian văn hóa làng bản lại chưa thực sự được quan tâm khảo sát, nghiên cứu và khai thác phát huy, phục vụ đời sống văn hóa cộng đồng trong điều kiện phát triển xã hội thời kỳ hội nhập quốc tế. 

Lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung

Cùng với đó, nhìn vào thực tế đời sống sinh hoạt văn hóa cộng đồng với không gian tụ hội nổi bật là hàng nghìn lễ hội dân gian và hiện đại, lễ hội tôn giáo, lễ hội mới du nhập đã, đang diễn ra trên khắp các làng bản của các dân tộc, tộc người, dường như chỉ có khiêm tốn hình thức tổ chức lễ hội rước nước khai mở cho mỗi lễ hội thường niên ở các làng bản được quan tâm gắn với sông nước và thực hành nghi lễ theo những tín ngưỡng văn hóa truyền thống bản địa bên cạnh hoạt động rối nước tại một số địa phương.  

Mới đây, ngày 16.8.2023, tại Không gian văn hóa Việt Ứng Thiên, thôn Đồng Âm, xã Đông Xuân, huyện Quốc Oai, TP. Hà Nội, Viện Phát triển Văn hóa Dân tộc đã tổ chức thành công tọa đàm “Văn hóa lễ hội sông nước”. Tại buổi toạ đàm, nhiều thông tin trao đổi được các chuyên gia, nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam đưa ra thảo luận và cho rằng với văn hóa lịch sử sông nước lâu đời, Việt Nam tiến tới thử nghiệm Festival di sản trong không gian văn hóa sông nước.

Xuất phát từ thực tiễn và khoảng trống trong khoa học cũng như thực hành di sản gắn với không gian văn hóa nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, Viện Phát triển Văn hoá Dân tộc cho rằng việc tiến tới xây dựng một đề án thử nghiệm khai thác không gian văn hóa sông nước để tổ chức liên hoan di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc là cần thiết, đáp ứng được nhu cầu phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống của cộng đồng và góp phần xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới nâng cao ở các địa phương, góp phần xây dựng các điểm đến, phục vụ cho phát triển du lịch văn hóa và du lịch văn hóa tâm linh ở những địa phương có điều kiện nhất định.

Với kiến trúc cổ kính, địa thế” tựa sơn đạp thủy” bên hồ Đồng Âm, đặc biết là giá trị lịch sử, văn hoá nhân văn, nhân bản, Không gian văn hoá Việt Ứng Thiên là nơi hội tụ nét đẹp văn hoá Việt.

Không gian văn hoá Việt Ứng Thiên được xây dựng theo kiến trúc nhà gỗ bốn mái, mũi đao, cột hiên, bảy nóc mang đậm nét truyền thống miền Bắc Việt Nam

Không gian văn hoá Việt Ứng Thiên được xây dựng theo kiến trúc nhà gỗ bốn mái, mũi đao, cột hiên, bảy nóc mang đậm nét truyền thống miền Bắc Việt Nam. Trên mái có điêu khắc đắp vẽ sơn màu những hoa văn giống với cung đình huế. Đặc biệt đầu mũi đao có Rồng thời Nguyễn chầu vào với Phượng Hoàng được các nghệ nhân đắp vẽ tái hiện giống với Cung đình Huế.

Rồng đá thời Lê được các nghệ nhân điêu khắc thủ công tinh xảo

Trước sân có bố trí đặt hai bức Rồng đá thời Lê được các nghệ nhân điêu khắc theo hai bức Rồng đá trước Điện Kính Thiên tại Hoàng Thành Thăng Long, nơi đệ nhất linh thiêng của kinh thành nước Nam.

Cửa ra vào được điêu khắc thủ công linh vật Rồng thời Lý

Cửa ra vào được điêu khắc thủ công linh vật Rồng thời Lý một cách tinh xảo, nhằm lưu giữ lại những nét tinh hoa thời phong kiến Việt Nam qua các thời kỳ.

Các cột đá đền Ứng Thiên được chế tác với các linh vật qua các thời kỳ, như chim hạc thời Đông Sơn; rồng cuộn 5 móng thời Nguyễn… tạo nên một khung cảnh cổ kính và hào hùng của dân tộc.

Hoành, xà, vì kèo được các nghệ nhân có tay nghề cao điêu khắc, sơn, vẽ tỉ mỉ

Trên nóc từng hoành, xà, vì kèo được điêu khắc thủ công một cách tinh xảo và được các nghệ nhân có tay nghề cao sơn vẽ tỉ mỉ tái hiện lại những hoa văn, Rồng, Phượng, Sen hóa, Súc hóa… của thời Lê dựa trên các nguyên mẫu của Đền Lam Kinh tại Thanh Hóa.

Cũng tại buổi toạ đàm, ông Lạc Văn Tú - Phó Viện trưởng Viện Phát triển Văn hoá Dân tộc, thành viên tổ tư vấn thiết kế Không gian văn hóa Việt Ứng Thiên, người đam mê văn hóa tín ngưỡng nước nhà đã bỏ nhiều công sức để tìm hiểu và tạo nên Không gian văn hóa mang đậm chất Bắc Bộ Việt Nam cho rằng: “Qua tọa đàm này, khi thực hiện lễ hội mặt nước, chúng ta cũng góp phần giáo dục, nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là giới trẻ về di sản văn hóa truyền thống. Đơn vị quản lý văn hóa tại địa phương cũng xây dựng được kế hoạch bảo tồn, phát huy văn hóa phi vật thể phù hợp với địa phương mình. Từ một địa bàn tiêu biểu của văn hóa ở một địa phương để thử nghiệm, từ đó hướng tới xây dựng mô hình tổ chức Festival văn hóa sông nước trên quy mô toàn quốc”.

TÚ NGUYÊN