Đầu tư các dự án thể thao và văn hóa theo phương thức công - tư: Triển vọng và thách thức

VHO - Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư trong lĩnh vực văn hóa và thể thao là một xu thế tất yếu của giai đoạn hiện nay. Nghị quyết số 98/2023/QH15 cho phép TP.HCM được áp dụng đầu tư theo phương thức đối tác công - tư trong lĩnh vực văn hóa và thể thao…

 Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Bảo tàng Tôn Đức Thắng sau khi được hoàn thiện và đưa vào sử dụng trong năm 2023

Câu chuyện mời tư nhân cùng xây dựng các công trình tại TP.HCM được đánh giá thuận lợi về chính sách nhưng bài toán doanh thu cần hấp dẫn hơn. Năm 2023, tổng chi ngân sách thường xuyên của TP dành cho lĩnh vực văn hóa và thể thao là 1.668 tỉ đồng, chiếm tỷ lệ 2,77% ngân sách chi của tất cả các ngành, lĩnh vực. So sánh với năm 2022, tỷ lệ chi thường xuyên của ngân sách thành phố dành cho lĩnh vực văn hóa và thể thao tăng 0,07%.

Về đầu tư công cho xây dựng các dự án tại TP.HCM, Sở VHTT cho hay, tổng ngân sách thành phố chi đầu tư kỳ trung hạn 2021-2025 là trên 142.000 tỉ đồng. Hiện nay, ngành văn hóa và thể thao TP thực hiện đầu tư 105 dự án với tổng mức đầu tư dự kiến trên 24.000 tỉ đồng. Trong kỳ trung hạn 2021-2025, ngành văn hóa và thể thao được bố trí 6.686 tỉ đồng, chiếm tỷ trọng 4,6% tổng ngân sách TP (tăng 237% so với cùng kỳ trung hạn 2016-2020). Riêng trong năm 2023, ngành được được bố trí vốn đầu tư công khoảng 618 tỉ đồng. “Điều này đã khẳng định sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo TP đối với sự phát triển của ngành văn hóa và thể thao địa phương. Các công trình văn hóa, thể thao có quy mô lớn được tập trung đầu tư như Rạp Xiếc và biễu diễn đa năng Phú Thọ đã khởi công năm 2023, Bảo tàng Tôn Đức Thắng được hoàn thiện và đưa vào sử dụng trong năm 2023; các dự án xây dựng mới Trung tâm đào tạo vận động viên năng khiếu, Nhà Văn hóa Phụ nữ cơ sở 1, Nhà Văn hóa Thanh niên, Cung Thiếu nhi Thành phố… cũng được tập trung đẩy nhanh tiến độ. Đây là những công trình sẽ có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp văn hóa, thể thao TP. Trước hết, đây sẽ là những công trình trọng điểm chào mừng 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”, lãnh đạo Sở VHTT TP.HCM cho biết.

Để phục vụ đăng cai tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026, Sở VHTT cho biết đã đề xuất thực hiện 6 dự án với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 950 tỉ đồng. Trong đó, 6 công trình dự kiến khởi công trong năm 2024. Thông tin về tình hình đầu tư theo phương thức công - tư, ông Võ Trọng Nam, Phó Giám đốc Sở VHTT cho biết, hiện nay Sở đang phối hợp với Sở KH&ĐT rà soát, đề xuất danh mục các dự án để kêu gọi hợp tác công - tư. Tại kỳ họp thứ 13 vừa qua, HĐND TP.HCM khóa X thông qua danh mục 41 dự án đầu tư theo hình thức công - tư lĩnh vực y tế, giáo dục - đào tạo, thể thao và văn hóa. Trong đó, 23 dự án thuộc lĩnh vực thể thao - văn hóa, bao gồm các trung tâm biểu diễn nghệ thuật, nhà hát, các công trình phục vụ thể thao sẽ mời gọi tư nhân tham gia rót vốn, như xây mới Nhà hát Gia Định; xây dựng, cải tạo, nâng cấp Nhà hát Bến Thành, tu bổ di tích Đình Bình Trị Đông…

Sở VHTT cũng cho biết đang tiếp tục phối hợp với các Sở, ngành, quận huyện rà soát hoàn thiện để trình HĐND TP thông qua danh mục các dự án công - tư còn lại làm cơ sở để mời gọi đầu tư thúc đẩy phát triển cơ sở vật chất của ngành. Ông Nam cho hay, để triển khai, thực hiện Nghị quyết số 98, đơn vị đã phối hợp với Sở KH&ĐT trình UBND TP và HĐND TP ban hành Nghị quyết số 16/2023/NQ-HĐND ngày 19.9.2023 quy định về quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu cho các dự án công - tư. Theo đó, đối với các thiết chế thể thao và văn hóa do TP quản lý, quy mô đầu tư dự án có tổng mức đầu tư từ 45 tỉ đồng trở lên; đối với các thiết chế thể thao và văn hóa do quận huyện, thành phố Thủ Đức quản lý, quy mô đầu tư dự án có tổng mức đầu tư từ 10 tỉ đồng trở lên. Tại diễn đàn “Hỗ trợ pháp lý đầu tư 2023” do Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư Thành phố (ITPC) phối hợp với Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) tổ chức tháng 12.2023, các chuyên gia khẳng định rằng, cơ hội tìm kiếm doanh nghiệp tham gia xây công trình văn hóa - thể thao của TP.HCM rộng mở hơn nhờ cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98.

Theo quy định, TP.HCM cũng không bị quy định khống chế mức đầu tư tối thiểu từ 100 tỉ đồng mỗi dự án mà tự quyết định tổng mức đầu tư tối thiểu. Với các dự án BT, thành phố được thanh toán bằng tiền mặt, ngoài hình thức trả bằng quỹ đất vốn gây vướng rất nhiều về pháp lý, thẩm định giá. Loạt “cởi trói” chính sách này thắp lên hy vọng cho vốn tư nhân “chảy” vào các dự án công - tư. Tuy nhiên, chuyên gia cũng chỉ ra rằng, khó khăn chung là nhà nước chỉ được góp đến 50% vốn trong các dự án công - tư. Riêng Nghị quyết 98 nới cho TP.HCM lên mức 70% với các dự án có khối lượng giải phóng mặt bằng lớn. Riêng với các công trình như rạp hát, sân vận động, nếu đổ vốn lớn mà doanh thu chưa khả thi thì còn kém hấp dẫn. Đây là lo lắng của ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành khu vực Hội đồng kinh doanh Mỹ - ASEAN chia sẻ tại diễn đàn.

“Tại các nước khác, nhà nước không tham gia đầu tư nhiều vào các dự án thể thao - văn hóa mà để tư nhân giữ vai trò chính. Nhưng ở Việt Nam, các lĩnh vực này có quản lý giá nên rủi ro lớn cho nhà đầu tư”, ông Vũ Tú Thành phân tích. Luật sư Lê Đình Vinh, Giám đốc Công ty Luật Vietthink, đánh giá hầu hết dự án được kêu gọi là đầu tư mới và dự đoán tư nhân khó sẵn sàng bỏ lượng vốn lớn xây rạp hát, sân bóng để thu lại bằng bán vé. Do đó, trước mắt nên hướng vốn tư nhân vào các công trình sẵn có vì không đòi hỏi vốn bỏ ra quá lớn, theo phương thức giao tư nhân quản lý vận hành. Điều này sẽ giúp các cơ sở đó được chỉnh trang và khai thác thương mại tốt hơn. 

 KIỀU GIANG