Chiến lược phát triển toàn diện văn học- nghệ thuật: Đậm đà bản sắc nhưng không lạc hậu với trào lưu

VHO- Thành ủy TP.HCM vừa tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị (Khóa X) về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới. Quay nhìn lại chặng đường, lãnh đạo TP cũng như giới văn nghệ sĩ không khỏi tâm tư khi số lượng tác phẩm văn học, nghệ thuật ngày càng nhiều song lại thiếu vắng những tác phẩm tầm cỡ và giá trị; một số tác phẩm đoạt giải thưởng nhưng tính lan tỏa trong cộng đồng chưa cao…

 Biểu diễn Đờn ca tài tử Nam Bộ trong chương trình “Trên bến dưới thuyền” tại TP.HCM

 Những chuyển động tích cực từ Nghị quyết 23

Phó Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Hồ Hải cho biết, thực hiện Nghị quyết 23, Thành ủy đã ban hành Chương trình hành động số 45 ngày 23.12.2008 nhằm cụ thể hóa các chủ trương, giải pháp thực hiện phù hợp tình hình thực tiễn, đưa văn học, nghệ thuật phát triển đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. TP đã tạo được môi trường văn học, nghệ thuật năng động, sáng tạo và vô cùng phong phú, với hơn 5.000 văn nghệ sĩ đang hoạt động tại địa phương, cùng với Liên hiệp các Hội Văn học, nghệ thuật và 9 hội chuyên ngành, các trường chuyên ngành văn học, nghệ thuật, đơn vị nghệ thuật, hệ thống rạp chiếu phim và công ty tổ chức các sự kiện, nghệ thuật.… Nhiều văn nghệ sĩ được trao tặng danh hiệu, giải thưởng cao quý, là nguồn tài nguyên quý giá mà TP có được.

TP đã tạo ra rất nhiều tác phẩm từ văn học, sân khấu, điện ảnh, âm nhạc, mỹ thuật đến nhiếp ảnh, múa, kiến trúc... với những đề tài đa dạng, ấn tượng; các hoạt động sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, văn nghệ ngày càng bắt kịp xu thế, đã đưa được nhiều tác phẩm đến với công chúng, nhất là giới trẻ; phong trào văn nghệ quần chúng có bước phát triển mạnh mẽ, góp phần xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn dân cư; cổ vũ, động viên nhân dân sáng tạo, khai thác, truyền bá các giá trị nghệ thuật truyền thống, đáp ứng nhu cầu thưởng thức văn học, nghệ thuật, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM, thời gian qua, TP luôn quan tâm lãnh đạo công tác bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa phi vật thể thuộc loại hình nghệ thuật, đặc biệt là các di sản đã được UNESCO ghi danh như Đờn ca tài tử Nam Bộ, Ca trù, Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh… Chương trình sân khấu học đường, sân khấu thiếu nhi, sân khấu du lịch; các hoạt động giao lưu văn hóa, nghệ thuật với quốc tế, phục vụ cơ sở và nhiều tầng lớp dân cư ngày càng được đầu tư, mở rộng, phát triển. Hệ thống các thiết chế văn hóa ngày càng đóng vai trò tích cực, quan trọng hơn trong công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật của TP. Nhiều chương trình biểu diễn vừa có giá trị nghệ thuật cao, vừa có chiều sâu về tư tưởng được xây dựng quy mô lớn, đặc sắc đã tạo ra “thương hiệu” của ngành văn hóa TP.HCM. Nhiều chương trình phục vụ đồng bào, chiến sĩ ở các vùng biên giới, hải đảo và kiều bào ở nước ngoài được đầu tư thực hiện thường xuyên.

Phó Bí thư Thành đoàn TP.HCM Trương Minh Tước Nguyên cho biết, Ban Thường vụ Thành đoàn đã triển khai đa dạng các giải pháp tuyên truyền, giới thiệu, định hướng và phát huy các sản phẩm, loại hình văn học, nghệ thuật trong đoàn viên, thanh thiếu nhi TP; thường xuyên tổ chức các hoạt động giới thiệu, giao lưu, tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề nhằm định hướng đoàn viên, thanh niên hướng đến các giá trị tốt đẹp. Để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 23, BTV Thành đoàn quan tâm phát huy các thiết chế văn hóa tại Nhà Văn hóa Thanh niên, Nhà Văn hóa Sinh viên, Nhà Thiếu nhi TP, Hãng phim Trẻ và phát huy chuyên môn của các đơn vị trong triển khai các phong trào văn nghệ quần chúng…

 Biểu diễn Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong Liên hoan văn hóa, nghệ thuật dân gian Việt Nam 2023 tại TP.HCM

Văn học, nghệ thuật phải là sản phẩm cho đối ngoại

Theo Thành ủy TP.HCM, bên cạnh những thành tựu, việc thực hiện Nghị quyết số 23 tại TP cũng còn nhiều hạn chế, khuyết điểm. Văn hóa, văn học, nghệ thuật chưa được một số cấp ủy, chính quyền nhận thức và quan tâm đầy đủ, tương xứng. “Đáng chú ý, chế độ, chính sách cho văn nghệ sĩ chưa phù hợp, chưa tạo sức hút, “giữ chân” các tài năng. Công tác phát hiện các tài năng trẻ để đưa vào nguồn đào tạo, bồi dưỡng còn hạn chế. Công tác đào tạo đội ngũ văn nghệ sĩ còn nhiều bất cập, nhất là những bộ môn truyền thống”, ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM bày tỏ.

Bà Dương Cẩm Thúy, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học, nghệ thuật TP.HCM, Chủ tịch Hội Điện ảnh TP.HCM tâm tư, lãnh đạo TP hết sức quan tâm, chăm sóc, hỗ trợ… các hoạt động, các công tác của các Hội, cũng như luôn chăm lo đến việc xây dựng, phát triển tác phẩm và đội ngũ làm văn học, nghệ thuật. TP cũng đã hỗ trợ đầu tư kinh phí để đẩy mạnh hoạt động sáng tạo, khuyến khích tìm kiếm những cái mới, tăng cường bồi dưỡng đội ngũ làm nghề trẻ… “Vậy mà sự phát triển văn học, nghệ thuật ở TP.HCM vẫn còn rất cách biệt với phát triển kinh tế. Bởi vậy, nói về chăm sóc, bồi dưỡng chung cho văn học, nghệ thuật cũng chưa bao giờ là đủ, nói gì đến chăm sóc, bồi dưỡng cho tài năng của văn học, nghệ thuật”, bà Thúy nói.

Theo Chủ tịch Hội Điện ảnh TP.HCM, văn học, nghệ thuật phải là sản phẩm cho đối ngoại. Theo đó, sức lan tỏa của những tác phẩm văn học, nghệ thuật rất lớn, đây là con đường ngắn nhất đi vào lòng người, đi đến bè bạn năm châu. Những năm qua, văn học nghệ thuật TP đã cố gắng nhiều nhưng còn rất vắng bóng trên văn đàn nước ngoài. Do đó, người nước ngoài hiểu Việt Nam về kinh tế nhiều hơn hiểu về văn học, nghệ thuật.

“Chúng ta phải quảng bá, xuất khẩu các tác phẩm văn học, nghệ thuật ra nước ngoài như một sản phẩm hàng hóa, nhằm thực hiện thành công công nghiệp văn hóa. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tốc độ tăng trưởng của các ngành công nghiệp văn hóa hằng năm cao hơn hai lần so với công nghiệp dịch vụ và gấp bốn lần so với lĩnh vực sản xuất ở các nước phát triển, được định vị như một lĩnh vực kinh tế chủ chốt, tạo ra ưu thế cạnh tranh tổng thể. Các tổ chức, doanh nghiệp văn hóa đã và đang đóng vai trò quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thông qua tăng cường sự tích hợp giữa văn hóa - nghệ thuật với kinh doanh và công nghệ. Chúng ta có Nghị quyết số 23- NQ/TW, Nghị quyết 33-NQ/ TW và Chương trình hành động số 45-CTrHĐ/TU làm nền tảng vững chắc để phát triển văn học, nghệ thuật một cách toàn diện. Việc cần làm hiện nay là phải có chiến lược phù hợp, sao cho có nhiều tác phẩm mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc nhưng không lạc hậu với trào lưu hiện đại”, bà Dương Cẩm Thúy nhấn mạnh.

Để công tác phát triển văn học, nghệ thuật ngày càng hiệu quả, ông Nguyễn Hồ Hải đề nghị cần tiếp tục nâng cao hơn nữa nhận thức của toàn hệ thống chính trị về vai trò, vị trí, đặc trưng của văn học, nghệ thuật; nâng cao trách nhiệm quản lý trong việc thẩm định, đánh giá, quyết định, công bố, biểu diễn, phát hành tác phẩm. Bên cạnh đó, cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất cho phát triển văn học, nghệ thuật; tăng cường xã hội hóa, đẩy mạnh đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa; rà soát, sắp xếp, nâng cao năng lực, chất lượng của các đơn vị nghệ thuật, các trường đào tạo văn học, nghệ thuật; đồng thời, có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đối với các năng khiếu, tài năng văn học, nghệ thuật để bổ sung nguồn giáo viên, giảng viên chất lượng cao. 

THÙY TRANG