Trở lại xóm Chiêu

VH- Xóm Mồ Côi thuở xưa còn gọi là xóm Chiêu, thuộc khối An Mỹ, phường Cẩm Châu, thành phố Hội An. Những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nơi đây là một trong những vùng căn cứ cách mạng quan trọng, chỉ với 40 hộ gia đình sinh sống nhưng có 10 liệt sĩ, một Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, một Mẹ Việt Nam Anh hùng, ba thương binh đang được hưởng chính sách của Nhà nước.

Ghi nhận đóng góp của mảnh đất và con người nơi đây cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng chung ở Hội An, đầu năm 2013, UBND thành phố đã công nhận xóm Mồ Côi là di tích lịch sử cách mạng nằm trong danh mục di tích Lịch sử - Văn hóa của thành phố và Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An. Hiện xóm Mồ Côi là địa chỉ đỏ quan trọng góp phần giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh cách mạng của quê hương Hội An anh hùng.
Trong kháng chiến chống Pháp, xóm Chiêu có khoảng 30 hộ dân sinh sống. Đến kháng chiến chống Mỹ, xóm Chiêu cũng chỉ có khoảng hơn 40 hộ dân, sinh sống chủ yếu bằng nghề nông tại vườn nhà. Tuy nhiên, xóm Chiêu nằm ở vị trí trọng yếu nên được chọn làm “tuyến giao thông mật” của con đường chuyển quân từ vùng Giải phóng của ta đến hậu phương địch ở nội ô Hội An, vì cách xóm Chiêu về phía tây nam khoảng 1 km là Chi khu Quân sự - Cơ quan quận lỵ Hiếu Nhơn, cách về phía đông nam khoảng 1 km là cứ điểm quân sự Lăng Bà Tuấn, về phía Đông là cụm đồn cầu Phước Trạch, về phía bắc khoảng 1 km là thôn Trà Quế (từ năm 1967 đến 1969, một đại đội lính Nam Triều Tiên thuộc Lữ đoàn Rồng Xanh đóng đồn tại đây).
Nhiều cán bộ lãnh đạo và các đơn vị bộ đội, du kích địa phương đã được nhân dân xóm Chiêu hết lòng đùm bọc, nuôi giấu, bảo vệ. Trong đó, từ mảnh đất này đã diễn ra những sự kiện góp phần làm nên những chiến công, những trận đánh tiêu biểu như tấn công nhà lao Hội An giải thoát 1.200 tù nhân chính trị bị địch giam cầm tại đây vào năm 1967; đánh đồn Trà Quế diệt gọn một đại đội lính năm 1969; hai lần tấn công san bằng Cơ quan quận lỵ - Chi khu quân sự quận Hiếu Nhơn chỉ trong năm 1969... Đặc biệt, trong chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, xóm Chiêu là nơi tập kết quân của Tiểu đoàn III - Mặt trận 4 tỉnh Quảng Đà, trở thành hậu phương vững chắc đảm bảo công tác hậu cần, đồng thời là bàn đạp để lực lượng vũ trang của ta tấn công tiến công vào các vị trí địch ở nội ô Hội An trong chiến dịch này.

Xóm Chiêu ngày nay

Giờ đây, trở lại xóm Chiêu (nay thường biết nhiều với tên gọi xóm Mồ Côi), cảnh quan đã thay đổi diệu kỳ. Trên những cánh đồng trống trải ngày nào đã hình thành nên những con đường nhựa nối liền với trung tâm thành phố Hội An. Xóm Chiêu trước kia vốn bị xem như một ốc đảo cô lập, nay đã có lối đi bê tông, ô tô có thể chạy vào. Thú vị hơn nữa, tại đây đang hình thành nên những ngôi nhà hiện đại, khang trang phục vụ du lịch theo hình thức homestay.
Được biết, thời gian vừa qua, bác Tỵ - một cán bộ cơ sở tại xóm Chiêu, là thương binh loại 3, được Nhà nước trao tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì, đã tự nguyện hiến đất (nơi trước kia từng là hầm bí mật nuôi giấu cán bộ cách mạng) làm khuôn viên di tích lịch sử của địa phương theo nguyện vọng của cán bộ và nhân dân địa phương. Trước việc làm trên, nhiều bạn trẻ đã nói rằng: “Nhờ có tấm bia di tích nên thế hệ chúng tôi mới hiểu biết thêm về lịch sử của quê hương, chứ nếu không thì chỉ ghé ngang qua cũng tưởng nơi đây đơn giản đang phát triển lên nhờ du lịch. Do vậy, có những việc làm thầm lặng như bác Tỵ thật đáng ngưỡng mộ”. Một cán bộ lãnh đạo UBND phường Cẩm Châu cũng chia sẻ: Khi còn tham gia phong trào Đoàn Thanh niên, có dịp chúng tôi đã về xóm Chiêu – cái nôi cách mạng được nghe bác Tỵ kể chúng tôi biết rằng nơi đây đã từng ghi dấu ấn về phong trào đấu tranh của các đồng chí cách mạng. Trong thời bình để xây dựng bia di tích tại đây bác đã cống hiến 30 mét vuông đất. Những việc làm của bác Tỵ càng để cho tuổi trẻ chúng tôi phấn đấu làm thế nào đó để xứng đáng với sự hy sinh của cha ông trên mảnh đất này.

Trần Trung Sáng