Hồ sơ liệt sĩ bị “lãng quên” 30 năm

VH- Gần 50 năm trôi qua, cụ bà Lê Thị Yến (93 tuổi) ở thôn Yên Bình, xã Quang Lộc, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) mỏi mòn trông chờ người con trai đi kháng chiến trở về trong sự tuyệt vọng. Mắt cụ đã mờ, tóc bạc, dằn vặt vì lời đồn con trai theo địch… Sau bao năm tìm kiếm, mới đây người ta mới thấy giấy báo tử của con trai cụ đang “nằm” trong trong tủ hồ sơ… Nỗi đau cụ bà mất con khi đi kháng chiến

Trong ngôi nhà nhỏ ở thôn Yên Bình, xã Quang Lộc, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh), bà Lê Thị Yến (93 tuổi) ngồi trên giường, tay vịn vào song cửa sổ, hướng đôi mắt mờ đục ra ngõ như ngóng chờ ai đó sắp về. Cháu trai của bà Yến là anh Nguyễn Văn Ba (27 tuổi) tiếp chúng tôi và kể lại câu chuyện gia đình hàng chục năm nay mòn mỏi ngóng trông tin tức về người thân đi chiến đấu rồi mất tin, mất tích.
Anh Ba cho biết: “Bố tôi mất khi tôi mới 3 tuổi, mẹ đi lấy chồng nên tôi ở với bà nội từ nhỏ. Ông nội là liệt sĩ, một bác đi chiến đấu rồi mất tích luôn từ năm 1969, còn một cô là chị của bố cũng ở gần đây. Bà nội chăm nuôi tôi từ nhỏ, giờ bà đã 93 tuổi, yếu lắm rồi. Bao năm qua, tôi vừa chăm bà vừa làm thuê nhiều nghề khác nhau để mưu sinh và dò la thông tin về người bác mất tích khi đi kháng chiến, mong có kết quả để bà được an ủi khi nhắm mắt xuôi tay”.
Theo lời anh Ba, bà Yến có 3 người con (hai trai, một gái). Năm 1966, con trai đầu của bà là Nguyễn Văn Hùng viết đơn tình nguyện đi bộ đội mặc dù cha đang ở chiến trường. Một năm sau (năm 1967), chồng bà hy sinh ở chiến trường Quảng Trị. Nỗi đau chưa kịp nguôi ngoai thì năm 1969 gia đình bà Yến nghe tin đồn là con trai bà (tức ông Hùng) đã đi theo địch rồi mất tin, mất tích luôn từ đó.
Đau đớn vì mất chồng, lại thêm thị phi về việc con trai đi theo địch, bà Yến cứ sống lặng lẽ với ước vọng có một phép màu đưa người con của bà từ chiến trường trở về, hay ít ra cũng có một thông tin nào đó về con. Nhưng rồi đất nước hòa bình, mong mỏi của bà càng thêm vô vọng.
Con gái bà đi lấy chồng, con trai út lấy vợ sinh con được 3 năm thì qua đời. Bà sống với đứa cháu nội là anh Nguyễn Văn Ba. Nay bà đã già yếu, thêm nhiều căn bệnh của tuổi già khiến bà bị liệt đôi chân, không còn đi lại được. Hằng ngày bà Yến cứ đòi cháu lấy bức di ảnh của người con trai mất tích rồi ngồi ôm khư khư vào lòng, nước mắt chảy tràn xuống gò má nhăn nheo. Bà sợ chết đi mà chưa biết được thông tin gì về con trai.

Bị “lãng quên” trong tủ hồ sơ
Theo anh Ba cho biết, nhiều năm nay, gia đình đã lên hỏi chính quyền xã với hy vọng trong hồ sơ tìm kiếm và quy tập mộ liệt sĩ ở địa phương có một chút thông tin về quân nhân Nguyễn Văn Hùng, nhưng không ai có thông tin.
Đến giữa tháng 8 vừa qua, được sự hướng dẫn của một số người đi tìm mộ liệt sĩ, anh Ba đã đến Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ,TB&XH) tỉnh Hà Tĩnh để nhờ tìm kiếm thông tin liên quan về người bác của mình. May mắn thay, cán bộ ở đây đã tìm được tờ giấy báo tử liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng, chính là người đã mất tin, mất tích đối với gia đình gần 50 năm nay. Giấy này cũng xác nhận quân nhân Nguyễn Văn Hùng là liệt sĩ hy sinh trong trường hợp chiến đấu. Từ đây, anh Ba cũng tìm được bản trích lục hồ sơ quân nhân của liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng ở Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh.
Theo giấy báo tử do Cục Chính sách - Bộ Quốc phòng phát đi ngày 6.7.1987, liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng (SN 1948) nhập ngũ ngày 16.4.1966, cấp bậc trung sĩ, đơn vị là Đại đội 3, Tiểu đoàn 17, Sư đoàn 325C; hy sinh ngày 20.7.1969 tại Cồn Tiên, Dốc Miếu - Quảng Trị trong trường hợp chiến đấu; an táng ban đầu tại nghĩa trang mặt trận, được xác nhận là liệt sĩ.
Điều an ủi đã đến với người mẹ đang như ngọn đèn trước gió. Bà Yến đã có thông tin về con trai, dù không còn trở về nhưng con bà là liệt sĩ, đã hy sinh cho đất nước được hòa bình. Bà Yến được trút bỏ nỗi hàm oan vì thiên hạ nghi con bà đi theo địch.
Câu hỏi đặt ra là, tại sao giấy báo tử của liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng nằm ở Sở LĐ,TB&XH Hà Tĩnh, hồ sơ trích lục quân nhân có ở Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh bao lâu nay mà không ai thông tin cho gia đình cũng như giải quyết chế độ cho gia đình liệt sĩ?
Ông Phạm Văn Công, Phó trưởng phòng Người có công - Sở LĐ,TB&XH Hà Tĩnh cho biết, trong xác nhận hồ sơ liệt sĩ của ông Nguyễn Quốc Khánh (bố của liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng) thời điểm năm 1985 có ghi con trai Nguyễn Văn Hùng nhập ngũ năm 1966 đã mất tin, mất tích. Đến năm 2000, Bộ LĐ,TB&XH bàn giao nhiều hồ sơ liệt sĩ về cho Sở quản lý, trong đó có hồ sơ liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng, nhưng chỉ duy nhất một tờ giấy báo tử.
Cũng theo ông Công, thông thường thì khi quân đội xác lập hồ sơ liệt sĩ sẽ có ít nhất 3 bộ, một bộ gốc lưu ở Bộ Quốc phòng, một bộ gửi về cho Bộ Chỉ huy quân sự địa phương nơi thân nhân cư trú để chuyển Sở LĐ,TB&XH giải quyết chính sách, còn một bộ thì chuyển trích lục sang Bộ LĐ,TB&XH.
Với trường hợp của liệt sĩ Nguyễn Văn Hùng, Sở LĐ,TB&XH chỉ có chức trách quản lý hồ sơ. “Vì có trường hợp hồ sơ Bộ chuyển về nhưng thân nhân đã chết, có trường hợp thân nhân chuyển đi tỉnh khác nên Sở chỉ lưu hồ sơ, nếu có tỉnh nào đó yêu cầu cung cấp thì chúng tôi chuyển đi, không thì cứ lưu ở đây”, ông Công cho hay.
“Phương án của chúng tôi bây giờ là phát văn bản cho Cục Chính sách - Bộ Quốc phòng, là cơ quan cấp giấy báo tử và thẩm định giải quyết chính sách, yêu cầu rà soát và chuyển một bộ hồ sơ về cho Sở để lưu và giải quyết chính sách. Đồng thời yêu cầu huyện Can Lộc phối hợp với xã Quang Lộc kiểm tra, tìm kiếm các thông tin để bổ sung hồ sơ, phải khẳng định rằng hồ sơ này chưa có ai hưởng chính sách, sau đó Sở sẽ giải quyết chính sách cho thân nhân. Sau khi hoàn tất thủ tục, chúng tôi cũng sẽ xin ý kiến của Bộ LĐ,TB&XH là cho hưởng từ thời gian nào”.
Theo điều 2 tại Nghị định 56/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành pháp lệnh quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, thì bà Yến đủ điều kiện để được nhận danh hiệu vinh dự này vì có chồng và con là liệt sĩ. Đây thực sự đang là một dấu chấm hỏi đối với các cơ quan liên quan. 

Thân Ba