Huy động nhiều nguồn lực bảo tồn nhà rông truyền thống

VHO- Nhờ triển khai kịp thời dự án Bảo tồn, phục hồi và phát huy giá trị văn hóa nhà rông truyền thống các dân tộc thiểu số (DTTS) tại chỗ tỉnh Kon Tum giai đoạn 2021-2025, đến nay toàn tỉnh có 409/503 thôn làng DTTS có nhà rông truyền thống với 436 nhà rông. Đáng chú ý, tại một số huyện trên địa bàn tỉnh, tỷ lệ nhà rông bằng vật liệu truyền thống đạt 100%.

 Tỉnh Kon Tum hiện có 409/503 thôn, làng có nhà rông truyền thống với 436 nhà rông

Tỉnh Kon Tum hiện có 10 huyện, thành phố (trong đó, có 4 huyện biên giới) với 102 đơn vị hành chính cấp xã, phường, thị trấn. Toàn tỉnh có 43 dân tộc cùng chung sống, trong đó đồng bào DTTS chiếm 54%; có 7 DTTS tại chỗ gồm: Xơ Đăng, Ba Na, Giẻ Triêng, Gia Rai, Hrê, Brâu và Rơ Măm. Theo Nghị quyết số 66/NQ-HĐND ngày 30.12.2019 của HĐND tỉnh Kon Tum về việc sắp xếp, sáp nhập, tổ chức lại và đổi tên các thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh, hiện nay, toàn tỉnh có 503 thôn, làng đồng bào các DTTS tại chỗ.

Kon Tum là một vùng đất mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể rất phong phú, độc đáo, đặc trưng của các DTTS tại chỗ. Nhằm đẩy mạnh công tác gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống các DTTS, thực hiện kế hoạch số 3113 ngày 31.8.2021 của UBND tỉnh Kon Tum về việc “Bảo tồn, phục hồi và phát huy giá trị văn hóa nhà rông truyền thống các DTTS tại chỗ tỉnh Kon Tum giai đoạn 2021-2025”, trong giai đoạn 2021-2023 ngành VHTTDL tỉnh Kon Tum đã xây dựng, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm bảo tồn nhà rông truyền thống của đồng bào các DTTS tại chỗ và đã đạt được những kết quả tích cực.

Theo ông Phan Văn Hoàng, Phó giám đốc Sở VHTTDL, nhà rông là một trong những di sản văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào các DTTS của tỉnh Kon Tum nói riêng, các tỉnh Tây Nguyên nói chung. Việc bảo tồn, phục dựng nhà rông văn hóa hiệu quả sẽ tạo điều kiện cho các di sản, giá trị văn hóa gắn liền với nhà rông được gìn giữ, phát huy. Trong đó, đặc biệt là những giá trị văn hóa phi vật thể như lễ hội, nghề truyền thống, tín ngưỡng dân gian, cồng chiêng, múa xoang... “Để khôi phục, xây dựng, sửa chữa nhà rông truyền thống, tỉnh Kon Tum đã lồng ghép nhiều nguồn lực, ban hành danh mục đầu tư theo cơ chế đặc thù đối với nhà sinh hoạt cộng đồng của thôn, làng (nhà rông, nhà sàn truyền thống) và hỗ trợ từ ngân sách nhà nước tối đa 95% nguồn lực đối với xã đặc biệt khó khăn, thôn đặc biệt khó khăn và tối đa 90% đối với các xã, thôn còn lại”, ông Hoàng cho biết.

Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh Kon Tum có 409 làng có nhà rông với 434 nhà rông. Trong đó, có 182 nhà rông làm bằng vật liệu truyền thống; có 252 nhà rông làm bằng vật liệu bán truyền thống, vật liệu hiện đại. Toàn tỉnh vẫn còn 53 làng đồng bào DTTS chưa có nhà rông.

Theo Phó giám đốc Sở VHTTDL Kon Tum Phan Văn Hoàng, một số huyện đạt tỷ lệ 100% thôn/làng đồng bào DTTS có nhà rông đó là: Huyện Sa Thầy (38 thôn, làng), huyện Tu Mơ Rông (86 thôn, làng) và huyện Kon Rẫy (41 thôn, làng). Trong đó, huyện Kon Rẫy đạt tỷ lệ 100% nhà rông làm bằng nguyên vật liệu truyền thống. Ngoài ra, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đã đẩy mạnh việc lựa chọn và khoanh vùng để phát triển nguồn nguyên vật liệu truyền thống xây dựng nhà rông gắn liền với công tác bảo vệ và phát triển rừng; đảm bảo nguồn nguyên liệu bền vững đáp ứng nhu cầu cho việc sửa chữa nhà rông khi bị xuống cấp, hư hỏng. Đơn cử như huyện Đăk Glei hiện đã quy hoạch 4 vị trí phát triển vùng nguyên liệu cỏ tranh; 5 vị trí quy hoạch nguyên liệu mây, tre nứa.

“Có thể nhận định, đến nay công tác bảo tồn, phục dựng, khôi phục nhà rông truyền thống của tỉnh Kon Tum đã đi đúng hướng và đạt nhiều kết quả tích cực. Thời gian tới, ngành VHTTDL sẽ tiếp tục khắc phục những khó khăn, đẩy mạnh thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo kế hoạch nâng cao hơn nữa hiệu quả việc bảo tồn và phát huy các giá trị của nhà rông truyền thống các DTTS trên địa bàn, góp phần phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh”, ông Phan Văn Hoàng, Phó giám đốc Sở VHTTDL Kon Tum chia sẻ.

Phó giám đốc Sở VHTTDL Kon Tum cũng bày tỏ băn khoăn khi hiện nay việc khôi phục, xây dựng nhà rông truyền thống trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc nhất định. Đó là, vẫn còn tình trạng sử dụng vật liệu hiện đại để xây dựng nhà rông, một số ít nhà rông không giữ được kiến trúc, kết cấu truyền thống. Bên cạnh đó, một bộ phận nhỏ đồng bào chưa thật sự quan tâm đến việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nhà rông; lực lượng nghệ nhân dân gian am hiểu về văn hóa nhà rông ngày càng ít, thiếu đội ngũ nghệ nhân trẻ kế cận… 

 NGỌC HÒA