Vươn lên từ mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa bản địa

VHO - Giữa vùng đặc biệt khó khăn của bản Rum Ho, xã Kim Ngân, tỉnh Quảng Trị, nơi đời sống đồng bào Bru - Vân Kiều còn nhiều thiếu thốn, sự ra đời của Son Homestay không chỉ là câu chuyện khởi nghiệp của một gia đình trẻ, mà còn mở ra hướng đi mới trong phát triển du lịch cộng đồng, gắn sinh kế bền vững với bảo tồn rừng và gìn giữ bản sắc văn hóa.

Đột phá từ cách nghĩ dám thay đổi

Bản Rum Ho hiện có 109 hộ dân, chủ yếu là đồng bào Bru - Vân Kiều sinh sống. Trong nhiều năm, đời sống của người dân nơi đây gặp không ít khó khăn do điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, hạ tầng thiếu thốn, sinh kế chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ và khai thác tự nhiên. Khi Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong được thành lập, các hoạt động khai thác rừng bị hạn chế, bài toán sinh kế đối với người dân bản làng càng trở nên cấp thiết.

Hành trình xanh kết nối con người và thiên nhiên

VHO - Trong xu thế du lịch xanh ngày càng được ưa chuộng, điểm du lịch Ozo Park ở Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Trị) với những sáng kiến giản dị đã nổi lên như một điểm đến tiêu biểu. Khu du lịch này không chỉ thu hút du khách, mà còn tạo ra giá trị bền vững cho môi trường và cộng đồng.

Trong bối cảnh đó, việc Son Homestay xuất hiện ngay bên tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây, đoạn qua bản Rum Ho, đã khiến không ít người bất ngờ. Ít ai biết rằng, mô hình này là ý tưởng táo bạo của vợ chồng chị Hồ Thị Son, người Bru - Vân Kiều sinh ra và lớn lên tại chính bản làng này - với mong muốn tự tạo sinh kế cho gia đình, đồng thời mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho cộng đồng.

Chia sẻ về quyết định làm du lịch cộng đồng, chị Hồ Thị Son cho biết, trước đây cuộc sống của bà con trong bản chủ yếu dựa vào nương rẫy, suối khe, thu nhập bấp bênh, cái nghèo, cái khó cứ đeo bám. Khách du lịch bắt đầu tìm đến tham quan khu vực Động Châu - Khe Nước Trong ngày một nhiều nhưng hầu như không lưu trú, chị nhận ra nếu không tận dụng lợi thế sẵn có thì tiềm năng ấy sẽ trôi qua.

“Được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, vợ chồng tôi quyết tâm chuyển hướng sang làm du lịch, vay mượn để xây dựng homestay. Dù lượng khách chưa nhiều, nhưng mỗi lần có khách, bà con trong bản đều vui vì có thể bán được gà, nếp rẫy, cá suối hay mật ong - những sản vật của địa phương - để có thêm thu nhập cho cuộc sống”, chị Son chia sẻ.

Du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn rừng và văn hóa bản địa

Bà con trong bản Rum Ho ai cũng mong muốn thoát khỏi cái nghèo, nhưng trước đây thiếu vốn, thiếu đầu ra nên nhiều ý tưởng không thể thực hiện. Sự xuất hiện của Son Homestay đã tạo động lực ban đầu, giúp người dân dần thay đổi tư duy, mạnh dạn tham gia vào các hoạt động dịch vụ du lịch.

Thực tế cho thấy, từ khi có khách lưu trú, đời sống sinh hoạt văn hóa của bản làng trở nên sôi động hơn. Du khách không chỉ nghỉ lại mà còn cùng người dân ca hát, uống rượu cần, tìm hiểu phong tục, tập quán, chụp ảnh với trang phục truyền thống của đồng bào Bru - Vân Kiều. Chính sự mộc mạc, chân chất ấy đã trở thành điểm hấp dẫn riêng, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách.

Đặc biệt, khi các hoạt động khai thác rừng bị hạn chế, nhiều thanh niên trong bản đã ở lại quê hương, chuyển sang chăn nuôi, trồng trọt, tham gia phục vụ du lịch. Những người thông thạo đường rừng trở thành lực lượng hỗ trợ du khách khám phá thiên nhiên, vừa có thu nhập, vừa nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sống.

Hướng mở sinh kế bền vững từ nội lực cộng đồng

Đánh giá về mô hình du lịch cộng đồng tại Rum Ho, ông Trần Xuân Cương, Giám đốc Công ty TNHH Netin cho rằng, cách tiếp cận của người dân bản địa là phù hợp với xu hướng phát triển du lịch bền vững. Sự thân thiện, hiểu biết địa hình rừng núi và tinh thần trách nhiệm của bà con đã tạo được niềm tin đối với du khách.

Theo ông Cương, cùng với sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng trong công tác tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ, du lịch cộng đồng có thể trở thành “chìa khóa” giúp đồng bào Bru - Vân Kiều bản Rum Ho từng bước cải thiện đời sống, thoát nghèo bền vững khi lượng khách đến tham quan, trải nghiệm ngày một tăng.

Từ mô hình Son Homestay, có thể thấy rõ khát vọng vươn lên của người dân bản Rum Ho không chỉ dừng lại ở mong muốn mưu sinh, mà còn hướng tới việc gìn giữ rừng, bảo tồn văn hóa truyền thống và xây dựng hình ảnh điểm đến du lịch thân thiện, giàu bản sắc.

Đây cũng là minh chứng sinh động cho hướng đi đúng đắn khi phát triển du lịch gắn với cộng đồng, lấy người dân làm trung tâm và tài nguyên thiên nhiên làm nền tảng cho phát triển lâu dài.