Người Mạ ở Lâm Đồng gìn giữ không gian văn hóa cồng chiêng

VHO - Từ ngày 24-26.10, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam phối hợp với Sở VHTTDL Lâm Đồng tổ chức lớp tập huấn nâng cao năng lực bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống và truyền dạy kỹ năng diễn tấu cồng chiêng trong cộng đồng dân tộc Mạ, nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.

Ông Trần Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam  cho biết, Không gian văn hóa Cồng chiêng là di sản văn hóa phi vật thể gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc thiểu số các tỉnh Tây Nguyên. Cộng đồng chủ thể là các dân tộc sinh sống lâu đời tại đây như: Ba Na, Xơ Đăng, Gia Rai, Ê Đê, M'Nông, Cơ Ho, Mạ…

Theo quan niệm của người Tây Nguyên, cồng chiêng là một vật thiêng, họ tin rằng mỗi chiếc cồng, chiếc chiêng đều có một vị thần trú ngụ. Bởi là một vật thiêng nên âm thanh cồng chiêng được con người sử dụng để đối thoại, bày tỏ tâm tư, nguyện vọng với thần linh.

Cồng chiêng được sử dụng chủ yếu trong các nghi lễ như lễ đặt tên, lễ cưới, lễ dựng làng mới, lễ dựng nhà rông mới, lễ cúng sức khỏe, lễ cúng chọn đất, phát rẫy, gieo trỉa... gắn liền với những hình thức sinh hoạt văn hóa gia đình, cộng đồng các dân tộc. Âm nhạc cồng chiêng luôn đi liền với nhảy múa nghi lễ, và mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng, mỗi buôn làng đều có những điệu múa riêng. Cồng chiêng vì vậy đã góp phần tạo nên những trang sử thi, những áng thơ ca đậm chất văn hóa Tây Nguyên vừa lãng mạn, vừa hùng tráng.

Tại các tỉnh Tây Nguyên, hiện nay cồng chiêng được sử dụng như một trong những thành tố văn hóa quan trọng để thu hút khách du lịch. Du khách có nhiều cơ hội tham gia và trải nghiệm trực tiếp các lễ hội của cộng đồng, hay trong những buổi biểu diễn văn nghệ...

Thời gian qua, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã và đang nỗ lực bảo tồn văn hóa dân tộc bằng cách trao truyền cho thế hệ trẻ, trong đó có diễn tấu chiêng nhằm tránh nguy cơ mai một. Đây cũng là cách từng bước giúp giới trẻ, lực lượng kế cận từng bước làm quen, tiếp xúc trực tiếp với nhạc cụ truyền thống văn hóa đặc trưng này.

Để tiếp tục gìn giữ và lan tỏa các giá trị di sản văn hóa truyền thống dân tộc Mạ, từ ngày 24-26.10, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam và Sở VHTTDL Lâm Đồng tổ chức lớp tập huấn nâng cao năng lực bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống và truyền dạy kỹ năng diễn tấu cồng chiêng trong cộng đồng dân tộc Mạ, nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch tại tỉnh Lâm Đồng.

Lớp truyền dạy nâng cao năng lực bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống và truyền dạy kỹ năng diễn tấu cồng chiêng trong cộng đồng dân tộc Mạ có sự tham gia của 98 học viên dân tộc Mạ đang sinh sống tại xã Đạ Huoai, tỉnh Lâm Đồng có năng khiếu, yêu thích văn hóa diễn tấu cồng chiêng và các nhạc cụ dân tộc. 

Tham gia tập huấn, các học viên được TS. Bùi Thị Hoa, Phó Phân viện trưởng phụ trách, Phân viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch miền Nam phổ biến, trao đổi kiến thức cơ bản và chuyên sâu liên quan đến di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Mạ. Đồng thời, hướng dẫn cách thức bảo tồn, phục dựng và đưa các yếu tố văn hóa bản địa gắn với phát triển du lịch cộng đồng, góp phần tăng sức hấp dẫn và tính bền vững cho các điểm đến du lịch cộng đồng.

Tại lớp tập huấn, các học viên được các nghệ nhân K'Lịnh, K'Tơng am hiểu văn hóa truyền thống dân tộc Mạ truyền dạy những kỹ năng cơ bản về cách cầm dùi, đánh chiêng, nắm được giai điệu và diễn tấu cồng chiếng, phục vụ trong các nghi lễ, lễ hội truyền thống của dân tộc.

Bên cạnh đó, các học viên còn được các nghệ nhân chia sẻ, giáo dục, nhắc nhở về ý thức bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa, nét đẹp riêng của dân tộc mình, từ đó, giúp cho thế hệ trẻ dân tộc Mạ tự hào và ngày càng gắn bó với truyền thống văn hóa dân tộc.

Ông Trần Mạnh Hùng chia sẻ, lớp truyền dạy đánh cồng chiêng nhằm phát hiện và bồi dưỡng những cá nhân có năng khiếu diễn tấu cồng chiêng, dân vũ, góp phần bảo tồn, khai thác và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mạ tại xã Đạ Huoai.

Qua đó, khơi dậy niềm đam mê diễn tấu cồng chiêng, phát huy giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, nguồn tài nguyên quý giá để khai thác phục vụ du lịch, góp phần phát triển kinh tế xã hội tỉnh Lâm Đồng nói chung, xã Đạ Huoai nói riêng.