Đổi mới đào tạo, gieo mầm tài năng xiếc Việt

VHO - Tại Đại hội Thi đua yêu nước Bộ VHTTDL lần thứ IV, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, NSƯT Ngô Lê Thắng vinh dự được trao Bằng khen cá nhân vì những thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong công tác giai đoạn 2021-2025.

Phần thưởng này là “quả ngọt” ghi dấu hành trình bền bỉ, tâm huyết của ông trong sự nghiệp “ươm mầm” tài năng xiếc, góp phần bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật đặc thù của sân khấu Việt.

Văn Hóa đã có cuộc trò chuyện cùng NSƯT Ngô Lê Thắng nhằm hiểu hơn về hành trình gắn bó với nghề cũng như những đóng góp của ông cho sự phát triển bền vững của nghệ thuật nước nhà.

P.V: Là một trong những cá nhân được trao Bằng khen vì thành tích tiêu biểu giai đoạn 2021-2025, ông đón nhận sự ghi nhận này với những cảm xúc nào?

- NSƯT Ngô Lê Thắng: Tôi rất phấn khởi và trân trọng sự ghi nhận này, bởi với tôi, đó không chỉ là niềm vinh dự cá nhân mà là sự đánh giá cho cả một chặng đường “lấy bền bỉ làm vốn, lấy kỷ luật làm thước đo”.

Đào tạo xiếc là nghề “đãi cát tìm vàng”, không thể nóng vội hay theo lối “ăn xổi”. Người học xiếc vừa học động tác, vừa phải rèn thân, luyện chí, dựng bản lĩnh sân khấu… Đây đều là những giá trị không thể đóng khung trong giáo trình hay đo đếm bằng điểm số.

Chính vì thế, công tác giảng dạy buộc phải không ngừng đổi mới. Từ cách huấn luyện, tiếp cận học viên đến việc kết hợp truyền nghề trực tiếp với ứng dụng công nghệ, xây dựng bài giảng số và chuẩn hóa quy trình đào tạo, tất cả đều nhằm đáp ứng thực tiễn của loại hình nghệ thuật đặc thù, khắt khe và nhiều thách thức.

Mục tiêu của tôi không dừng lại ở việc đào tạo những nghệ sĩ giỏi nghề, mà còn là hình thành tư duy sáng tạo, khả năng thích ứng với đời sống biểu diễn hiện nay, đồng thời giữ được “hồn cốt” và bản sắc của xiếc Việt.

Trên cương vị người đứng đầu một cơ sở đào tạo nghệ thuật đặc thù, với tinh thần “dám nghĩ - dám làm - dám chịu trách nhiệm”, trước những thách thức của công tác đào tạo và giữ nghề xiếc hiện nay, điều gì khiến ông trăn trở nhất?

- Điều khiến tôi trăn trở nhất là bài toán đổi mới phương pháp đào tạo trong khi vẫn giữ được những giá trị nền tảng của nghề xiếc. Đó chính là chuyển từ cách dạy - học “thụ động” sang “chủ động”, lấy người học làm trung tâm.

Trước đây, đào tạo xiếc chủ yếu dựa trên phương thức truyền nghề. Cách tiếp cận này giúp bảo đảm an toàn và chuẩn hóa kỹ năng, nhưng cũng vô tình “đóng khung” tư duy sáng tạo, trong khi sáng tạo chính là linh hồn của nghệ thuật. Nhận rõ thực tế này, những năm gần đây, nhà trường từng bước điều chỉnh phương pháp đào tạo theo hướng cân bằng giữa an toàn nghề nghiệp và khuyến khích cá nhân hóa.

Quan hệ thầy - trò không còn là mệnh lệnh một chiều, mà trở thành quá trình tương tác, trao đổi và phản biện. Giáo viên giữ vai trò định hướng, kiểm soát rủi ro và khơi mở tư duy; học sinh là trung tâm của thực hành, được chủ động thử nghiệm, tìm tòi và sáng tạo trong khuôn khổ cho phép.

Để làm được điều đó, việc đầu tiên là thay đổi tư duy của đội ngũ giảng viên, chuyển từ áp đặt sang gợi mở, từ truyền đạt sang dẫn dắt, để người học có không gian bộc lộ cá tính nghệ thuật, hình thành bản lĩnh sân khấu và tạo dựng dấu ấn riêng.

Song song với đổi mới phương pháp, từ năm 2021 đến nay, nhà trường đã chủ trì biên soạn và nghiệm thu 6 bộ giáo trình cấp Bộ; đồng thời phối hợp xây dựng các bài giảng số đăng tải trên Cổng Bình dân học vụ số quốc gia. Đây là nền tảng quan trọng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và đưa nghệ thuật xiếc Việt thích ứng với yêu cầu phát triển trong nước và quốc tế.

Trong bối cảnh nghề xiếc ngày càng kén người theo đuổi, nhà trường đã triển khai đổi mới những gì trong phương thức tuyển sinh để vừa thu hút được thế hệ trẻ đủ đam mê, tạo nền tảng cho đào tạo nghệ thuật xiếc phát triển bền vững?

- Từ trước đến nay, công tác tuyển sinh của Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam luôn đối mặt với nhiều thách thức, bởi đối tượng tuyển sinh chủ yếu là các em mới 11 tuổi, độ tuổi còn quá non nớt để hình dung về nghề nghiệp tương lai.

Để thu hút các em, đội ngũ tuyển sinh phải đến từng trường, tổ chức biểu diễn trực quan, để các em cảm nhận nghề bằng mắt thấy, tay chạm, hỏi các em có hứng thú và mong muốn theo học hay không? Khi các em đồng ý, bước tiếp theo là thuyết phục phụ huynh, bởi tất cả học sinh được tuyển đều ở độ tuổi còn rất nhỏ, cần sự bảo trợ và đồng hành từ gia đình. Nhà trường còn phải trực tiếp mời cả phụ huynh và học sinh đến tham quan, trải nghiệm quy trình đào tạo, cơ sở vật chất, tìm hiểu chế độ chính sách của Nhà nước dành cho học sinh xiếc.

Quá trình này vừa tốn công sức, vừa đòi hỏi sự kiên nhẫn và nghệ thuật thuyết phục tinh tế. Đặc biệt, trong năm vừa qua, trường đã chủ động kết nối với các CLB cộng đồng về xiếc, coi đây là nguồn tuyển sinh chiến lược. Các em tham gia CLB đã có trải nghiệm thực tế, nắm được các kỹ năng cơ bản và thể hiện niềm đam mê với nghề.

Dù tuyển sinh đầy khó khăn, nhưng kết quả đầu ra hầu hết các em đều theo đúng nghề, trưởng thành và phát triển sự nghiệp xiếc. Đây chính là minh chứng rõ ràng nhất rằng, dù gian nan, việc tìm kiếm và ươm mầm tài năng trẻ cho nghệ thuật xiếc vẫn là một hành trình đáng giá và đầy tự hào!

Xin cảm ơn ông!

(Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện)