Tăng dần mức chi ngân sách Nhà nước cho phát triển thiết chế văn hoá, thể thao

VHO - Phát biểu kết luận tại Hội thảo Văn hoá năm 2024 với chủ đề “Chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao”, diễn ra vào sáng nay 12.5 tại tỉnh Quảng Ninh, Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cần nghiên cứu, bố trí kinh phí có trọng tâm, trọng điểm, theo lộ trình, mục tiêu cụ thể cho phát triển văn hoá và thiết chế văn hoá, thể thao. Mức chi cũng cần được tăng dần để đảm bảo các mục tiêu phát triển cụ thể.

 -Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, trong những năm qua, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quy định về tổ chức, hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao; từng bước thể chế hóa các chủ trương, quan điểm lớn của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa; tạo hành lang pháp lý cho thiết chế văn hóa, thể thao được củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động.

Hiện nay, Quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa và thể thao giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đang được trình cấp có thẩm quyền ban hành. Trên cơ sở các văn bản của Trung ương, các địa phương ban hành Đề án Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao theo các giai đoạn cụ thể, phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Nhiều quy hoạch có liên quan tiếp tục được rà soát, bổ sung, tích hợp trong hệ thống quy hoạch của ngành văn hóa, thể thao, các quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh.

Ông Trần Thanh Mẫn đánh giá, hiện nay, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được đầu tư, phát triển, hình thành mạng lưới từ Trung ương tới cơ sở. Các thiết chế văn hóa, thể thao ở Trung ương khá đa dạng về loại hình. Một số có quy mô lớn, chất lượng cao, hiện đại. Một số thiết chế đã đạt được mục tiêu đặt ra tại quy hoạch chuyên ngành. Tỷ lệ tỉnh, huyện, xã, thôn (bản) có đầy đủ loại hình thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở được nâng lên. Các thiết chế văn hóa, thể thao ngoài công lập từng bước được đầu tư xây dựng.

Tuy nhiên, ông Trần Thanh Mẫn cũng cho hay, nội hàm “thiết chế văn hóa, thể thao” chưa được quy định rõ ràng. Quy định về các loại hình thiết chế văn hóa, thể thao chưa đầy đủ. Một số quy định về ưu đãi chưa có sự kết nối với pháp luật chuyên ngành. Quy định về chính sách xã hội hóa chưa thực sự tạo động lực, thu hút nguồn lực xã hội. Quy định về quản lý, sử dụng tài sản, cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập chưa phù hợp với thực tiễn.

Một số chỉ tiêu đề ra trong các chiến lược và quy hoạch về xây dựng các công trình văn hóa quốc gia chưa đạt; còn ít công trình văn hóa, thể thao có quy mô lớn, hiện đại, đủ điều kiện để tổ chức các sự kiện tầm cỡ quốc tế. Việc đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao ở một số khu kinh tế, khu công nghiệp, khu đô thị chưa được quan tâm đúng mức.

Ông Trần Thanh Mẫn cũng nêu rõ, công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho thiết chế văn hóa, thể thao chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Việc xây dựng chính sách, cơ chế đặc thù cho đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và phát triển tài năng, nhất là đối với các môn nghệ thuật truyền thống còn hạn chế.

Do đó trong thời gian tới, ông Trần Thanh Mẫn đề nghị về hoàn thiện thể chế, chính sách cho xây dựng, phát triển thiết chế văn hoá, thể thao, cần xây dựng mục tiêu và lộ trình thích hợp để hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật quy định về thiết chế văn hóa, thể thao, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, khả thi. Rà soát các văn bản pháp luật, bổ sung, sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan để làm rõ khái niệm và nội hàm “thiết chế văn hóa, thể thao”, “cơ sở văn hóa, thể thao” làm cơ sở để xây dựng và áp dụng các chính sách đầu tư, quản lý, khai thác, vận hành; tạo sự thuận tiện trong việc xây dựng, tích hợp quy hoạch mạng lưới thiết chế văn hóa, thể thao trong cả nước.

Nghiên cứu hoàn thiện chính sách đầu tư phát triển và vận hành hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao, bao gồm chính sách đầu tư công, chính sách đầu tư theo phương thức đối tác công - tư và chính sách xã hội hóa, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, nhất là về đất đai, thuế, vốn tín dụng trong việc xây dựng các cơ sở văn hóa, thể dục thể thao. Qua đó, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển.  

Các Cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, toàn diện hơn nữa các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong tiến trình xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao để có những biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai xây dựng, phát triển các thiết chế văn hóa, thể thao.

Cùng với đó, tăng cường công tác quản lý nhà nước, công tác tuyên truyền, vận động của ngành VHTTDL; từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, quy chế đối với các hoạt động văn hóa, hoạt động của thiết chế văn hoá, thể thao, nhất là ở cơ sở.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Phan Xuân Thuỷ

Về quy hoạch, ông Trần Thanh Mẫn yêu cầu hoàn thiện quy hoạch theo hướng đồng bộ, hiện đại, bản sắc, hiệu quả, bảo đảm công bằng và đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Bố trí quỹ đất cho các thiết chế văn hóa, thể thao tại vị trí thuận lợi, phù hợp với điều kiện thực tế; quan tâm xây dựng, phát triển thiết chế văn hóa, thể thao cho thanh niên, trẻ em, người lao động, người khuyết tật, người cao tuổi. Đồng thời, bổ sung các chỉ tiêu cụ thể về phát triển thiết chế văn hóa, thể thao vào nội dung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ưu tiên bố trí kinh phí có trọng tâm, trọng điểm, theo lộ trình, mục tiêu cụ thể. Tăng dần mức chi ngân sách nhà nước cho phát triển văn hóa nói chung, phát triển thiết chế văn hóa, thể thao nói riêng. Thúc đẩy hoạt động liên kết trong việc sử dụng cơ sở vật chất đã được Nhà nước đầu tư. Coi trọng và thực hiện xã hội hóa với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”; huy động nguồn lực tham gia xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở.

Ông Trần Thanh Mẫn cũng cho hay, cần tục rà soát, hoàn thiện các quy định về tiêu chí, điều kiện sắp xếp, tổ chức lại bộ máy, bảo đảm tinh gọn, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động. Nghiên cứu, sửa đổi chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ văn nghệ sĩ, diễn viên tham gia hoạt động các loại hình nghệ thuật truyền thống. Thực hiện quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực; khuyến khích đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trẻ, chất lượng cao.

Trước đó phát biểu tại Hội thảo, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đánh giá, Hội thảo đã giúp Chính phủ đánh giá, xác định các vấn đề về cơ chế, chính sách nhằm khơi thông nguồn lực, đưa văn hoá trở thành động lực; kinh tế hoá hoá văn hoá thông qua phát triển các di sản, sản phẩm văn hoá, du lịch.

Đồng tình với các ý kiến, tham luận tại Hội thảo về thực trạng của các thiết chế văn hoá, thể thao, nhất là những tồn tại nguyên nhân và giải pháp, Phó Thủ tướng cho rằng, cần tiếp tục thể chế hoá, cụ thể hoá chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng về văn hoá, thể thao. Đồng thời, tiếp tục làm rõ nội hàm khái niệm "thiết chế văn hoá, thể thao"; cơ chế chính sách đi kèm thể hiện vai trò của nhà nước. 

Theo Phó Thủ tướng, thiết chế văn hoá, thể thao phải được coi là một bộ phận hết sức quan trọng của thiết chế liên quan đến hạ tầng xã hội. Từ đó, cần xác định các bộ tiêu chí đánh giá để đưa vào quy hoạch ở cấp độ quốc gia, vùng, địa phương, cơ sở. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu mô hình thiết chế văn hoá là các thành phố, đô thị di sản như Hội An.

“Vấn đề đặt ra hiện nay là vai trò của nhà nước, sự tham gia của xã hội, doanh nghiệp, người dân trong phát triển thiết chế văn hoá, thể thao để vừa xây dựng nền tảng tinh thần, vừa góp phần văn hoá hoá kinh tế, gắn kết xã hội, phát triển kinh tế, du lịch, dịch vụ”, Phó Thủ tướng trao đổi.

Cùng với đó, Phó Thủ tướng cho rằng cần có một “bộ luật” liên quan đến lĩnh vực thiết chế văn hoá, thể thao. Trong đó, nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tập trung ưu tiên nguồn lực thực hiện những nhiệm vụ quan trọng như chương trình mục tiêu phát triển văn hoá, con người Việt Nam. Ngoài ra, thu hút hơn nữa sự tham gia của khu vực tư nhân, xã hội vào xây dựng thiết chế văn hoá, thể thao.