Khởi nguồn của đổi mới sáng tạo là tinh thần dám nghĩ về những điều phi thường

VHO - Ngày 1.10, tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025. Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tham dự và phát biểu chỉ đạo định hướng.

Cùng dự có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc; Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng; các Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương; đại diện cộng đồng doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế.

Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày 1.10 hằng năm là Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia. Với chủ đề "Đổi mới sáng tạo toàn dân - Động lực phát triển quốc gia", sự kiện năm 2025 khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo trở thành trung tâm chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh, bảo đảm tăng trưởng bền vững. Đây cũng là dịp tôn vinh các ý tưởng sáng tạo, đột phá, đồng thời thúc đẩy hình thành và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện.

Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 là không gian kết nối toàn diện các thành tố của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; lan tỏa tinh thần đổi mới, khơi dậy khát vọng phát triển, quyết tâm hội nhập quốc tế, hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, thế giới đang chuyển động với tốc độ chưa từng có của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới. Quốc gia nào đi trước một bước về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ nắm lợi thế cạnh tranh chiến lược và tiến nhanh, tiến xa; ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau.

Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, động lực chính để đổi mới mô hình tăng trưởng, hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm: Đến năm 2030, trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

"Đây không chỉ là nhu cầu khách quan, mà còn là mệnh lệnh của thời đại, quyết định vị thế dân tộc trong thập kỷ tới. Không một quốc gia nào có thể "cất cánh" với nền khoa học - công nghệ thấp kém, hoạt động đổi mới sáng tạo chậm chạp", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, Ngày hội đổi mới sáng tạo quốc gia hôm nay không chỉ đơn thuần là một sự kiện, một hội thảo hay một hoạt động, phong trào mà phải xác định được tinh thần bắt tay hành động mang lại giá trị một cách thường xuyên, thiết thực và bền vững.

Đổi mới sáng tạo không phải là đích đến của một quốc gia, mà phải là một quá trình cải tiến được lặp đi lặp lại, không có điểm dừng. Khởi nguồn của quá trình ấy là tinh thần dám nghĩ về những điều phi thường, dám làm những việc khó khăn nhất, dám gánh vác trách nhiệm trước nhân dân và lịch sử, dám đột phá để mở ra những con đường chưa có dấu chân người.

Tổng Bí thư nhận định những kết quả bước đầu cho thấy Việt Nam đã đi đúng hướng nhưng tốc độ thay đổi của thế giới đang nhanh hơn và khả năng bắt nhịp của chúng ta. Vì vậy, từ quyết tâm chính trị cho đến triển khai thực hiện, từ nhận thức đến hành động, chúng ta phải chuyển đổi nhanh hơn, mạnh mẽ hơn để biến ý tưởng thành giá trị, biến khát vọng thành hiện thực.

Tinh thần là nói ít, làm nhiều, làm nhanh, làm đúng, làm đến nơi đến chốn. Với tinh thần ấy, Tổng Bí thư đề nghị hành động theo sáu nhóm nhiệm vụ.

Thứ nhất, thống nhất trong nhận thức và hành động theo quan điểm đổi mới sáng tạo không phải là công việc riêng của ngành khoa học công nghệ mà phải là sự nghiệp của toàn dân, của toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia của mọi cấp, mọi ngành, cộng đồng doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và của tất cả mọi người dân.

Thứ hai, đổi mới sáng tạo phải đi liền với phát triển vững chắc nền tảng khoa học công nghệ, nâng cao mức độ tự chủ chiến lược về công nghệ quốc gia, trước hết là công nghệ lõi, công nghệ nguồn.

Tổng Bí thư yêu cầu cần khẩn trương triển khai chương trình hành động phát triển 11 công nghệ chiến lược theo tinh thần của Nghị quyết 57, xác định rõ lộ trình làm chủ, nhất là các công nghệ như bán dẫn trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, an toàn, an ninh mạng và một mã công nghệ sinh học, y sinh học, vật liệu mới, năng lượng mới, điện tử, cảm biến robot.

Thứ ba, tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách vượt trội cho phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, phải khẩn trương thể chế hóa các chủ trương của Đảng bằng những đạo luật, nghị định, thông tư rõ ràng, có khả năng thực hành cao, tập trung vào ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai cho hoạt động nghiên cứu và phát triển cho sản phẩm, cho dịch vụ mới.

Thứ tư, triển khai chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia kết nối khu vực và toàn cầu.

Thứ năm, vận hành hiệu quả ba trụ cột nhà nước kiến tạo doanh nghiệp, trung tâm, viện, trường là nguồn tri thức, doanh nghiệp phải đặt nghiên cứu phát triển và trọng tâm chiến lược và dám đầu tư cho tương lai.

Thứ sáu, gắn đổi mới sáng tạo cùng phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Mọi sáng tạo phải giải bài toán của xã hội, tăng năng suất nhưng phải giảm phát thải, tăng diện tích nhưng bảo đảm an toàn dữ liệu, tăng trưởng nhanh nhưng không ai bị bỏ lại phía sau.

Phát biểu đáp từ sau phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính trân trọng cảm ơn và tiếp thu toàn bộ ý kiến chỉ đạo sâu sắc, sát sao, tâm huyết, tạo động lực của đồng chí Tổng Bí thư trong bài phát biểu định hướng rất quan trọng; sự chia sẻ, truyền cảm hứng của các đại biểu, khách quý để thúc đẩy đổi mới sáng tạo của Việt Nam trở thành xu thế, phong trào của toàn dân, toàn diện, toàn xã hội trên mọi miền của Tổ quốc; góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc; đồng thời khẳng định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu của Đảng, Nhà nước ta.

Thủ tướng nêu rõ: Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp và cá nhân căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức thực hiện có hiệu quả 6 nhiệm vụ mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao.

Đồng thời, quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng đề nghị thực hiện phương châm "3 không": Không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm trong phát triển, đổi mới sáng tạo; không cầu toàn, không nóng vội, không hình thức hóa đổi mới sáng tạo; không để rào cản về tư duy đổi mới và hành động quyết liệt trong đổi mới sáng tạo, không để vướng mắc về thủ tục hành chính, không hạn chế không gian đổi mới sáng tạo của bất cứ tập thể và cá nhân nào.

Đối với các đối tác phát triển, tổ chức quốc tế, Thủ tướng đề nghị có "3 hỗ trợ" giúp Việt Nam: Hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm giúp Việt Nam xây dựng chính sách, khung pháp lý, hạ tầng, nguồn lực cho đổi mới sáng tạo; hỗ trợ tài chính, chuyển giao công nghệ, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên, công nghệ chiến lược và phát triển các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) tại Việt Nam; hỗ trợ các startup (doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo) và doanh nghiệp công nghệ Việt Nam kết nối thị trường, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đối với thế hệ trẻ, các bạn sinh viên, học sinh, Thủ tướng nhấn mạnh thêm 3 tiên phong: Tiên phong gương mẫu đi đầu trong đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tiên phong gương mẫu đi đầu vượt qua giới hạn bản thân để luôn luôn đổi mới sáng tạo mọi lúc, mọi nơi, mọi việc, mọi hoàn cảnh; tiên phong gương mẫu đi đầu chạy đua với thời gian, phát triển trí tuệ, quyết đoán, quyết liệt trong đổi mới sáng tạo.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng trân trọng cảm ơn và mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm; sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các cơ quan trong hệ thống chính trị; sự ủng hộ, tham gia tích cực của nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, học sinh, sinh viên, sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế.