Để nền văn hóa Việt Nam rạng danh muôn đời

VHO - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu rõ, chúng ta hôm nay cần nỗ lực hơn nữa, tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra để văn hóa trở thành "sức mạnh mềm", "sức mạnh nội sinh" của quốc gia; để nền văn hóa Việt Nam rạng danh muôn đời; để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, thịnh vượng của dân tộc như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu.

Tối 17.8.2025, tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm (Khu di tích Yên Tử, Quảng Ninh), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự Lễ công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Văn hóa Thế giới Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, gắn với chương trình nghệ thuật đặc biệt “Thanh âm Yên Tử – Di sản ngàn đời”.

Cùng dự có Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Vũ Đại Thắng;  Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ, Chủ tịch Ủy ban UNESCO Việt Nam; Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương; lãnh đạo Ban, Bộ, ngành; lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh, TP Hải Phòng; ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam cùng đông đảo nhân dân, du khách.

Chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc do tỉnh Quảng Ninh chủ trì phối hợp với TP Hải Phòng, tỉnh Bắc Ninh, Bộ VHTTDL, Bộ Ngoại giao và Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh tổ chức.

Với những giá trị nổi bật toàn cầu, ngày 12.7.2025, tại kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản thế giới (UNESCO) tổ chức tại Cộng hòa Pháp đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc thuộc tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và TP Hải Phòng là Di sản Văn hóa thế giới. Đây là di sản thế giới thứ 9 ở Việt Nam được UNESCO công nhận và là di sản thế giới liên tỉnh thứ 2 ở Việt Nam sau Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà.

Phát biểu tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ vui mừng dự chương trình tại vùng đất linh thiêng Yên Tử, trong không khí phấn khởi toàn Đảng, toàn quân, toàn dân hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Ngày thành lập nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2.9.1945 - 2.9.2025), 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân Việt Nam anh hùng.

Theo Thủ tướng, sau 11 năm, kể từ khi Quần thể danh thắng Tràng An được công nhận là di sản thế giới vào năm 2014, đến nay Việt Nam vừa mới có thêm Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam. Sự kiện này là niềm vui lớn cũng là sự ghi nhận một hành trình xây dựng hồ sơ đề cử gian nan đã thành công của Việt Nam và các địa phương trong vùng di sản.

Thủ tướng cho biết, Hồ sơ Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Hồ sơ đề cử đầu tiên ở Việt Nam được triển khai theo hình thức di sản theo chuỗi, là cách tiếp cận độc đáo và rất mới ở Việt Nam, liên tỉnh với các điểm di tích nằm trên địa bàn rộng. Hồ sơ đã được xây dựng một cách công phu, bài bản, chất lượng, được UNESCO đánh giá cao.

Tỉnh Quảng Ninh được Chính phủ giao vai trò chủ trì xây dựng hồ sơ di sản từ tháng 6 năm 2020. Trong 5 năm xây dựng Hồ sơ, 2 năm đầu diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, tuy vậy, với tinh thần đoàn kết, đồng lòng, nhất trí giữa các địa phương tham gia lập hồ sơ di sản, mà vai trò nòng cốt là tỉnh Quảng Ninh đã nỗ lực, tích cực, chủ động và quyết liệt trong công tác khai quật khảo cổ học nhằm kịp thời bổ sung nhiều thông tin quý cho hồ sơ di sản.

Hồ sơ cũng nhận được sự vào cuộc tích cực, quan trọng của Bộ VHTTDL, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, cùng với sự tư vấn, tham gia nhiệt tình của các chuyên gia, nhà khoa học trong nước, các chuyên gia tư vấn quốc tế Nhật Bản và New Zealand.

Bằng quyết tâm và nỗ lực cao nhất của các bên, sau rất nhiều nỗ lực với sự vào cuộc của Trung ương, sự kiên trì của 3 tỉnh và sự ủng hộ của nhân dân, Quần thể di sản Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được quốc tế công nhận là Di sản Văn hoá thế giới.

Việc ghi danh này khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với giá trị của di sản và những tư tưởng nhân văn tốt đẹp của Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, cũng như những nỗ lực của các địa phương trong gìn giữ, bảo vệ và phát huy di sản. Vai trò, vị thế của di sản được nâng cao trên trường quốc tế cũng đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách bền vững.

Quần thể di sản được ghi danh là cộng hưởng kết quả từ nhiều yếu tố và sự nỗ lực, cố gắng lớn của các bộ, ngành, địa phương; trước hết là các địa phương đã bám sát, triển khai tốt theo các chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

 Đồng thời, thể hiện sự nỗ lực, quyết tâm cao với vai trò chủ trì của tỉnh Quảng Ninh để bảo đảm tính toàn vẹn của di sản, cùng tính tổng thể, tính thuyết phục của hồ sơ; cùng quyết tâm tăng cường công tác nghiên cứu, hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là di sản thế giới.

Thành quả hôm nay cũng đã thể hiện sức mạnh tổng hợp, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các địa phương với Bộ VHTTDL - cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện thống nhất quản lý nhà nước về di sản văn hóa, thực hiện trách nhiệm, cam kết của quốc gia thành viên tham gia các Công ước của UNESCO về di sản văn hóa; của Bộ Ngoại giao, Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia và các chuyên gia tham gia Ủy ban Di sản thế giới của Việt Nam.

Thành công của hồ sơ di sản có vai trò quan trọng của Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Phái đoàn Thường trực của Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Paris (Pháp) trong việc điều phối thông tin, kịp thời kết nối, làm việc với các cơ quan chuyên môn của UNESCO, ICOMOS, Ủy ban Di sản thế giới, các chuyên gia độc lập. Đã tiến hành hàng chục cuộc làm việc, tiếp xúc với các trưởng đoàn, đại sứ, chuyên gia của 20 quốc gia thành viên Ủy ban Di sản thế giới, Giám đốc Trung tâm Di sản thế giới, ICOMOS; tập trung cập nhật, giải thích thông tin, làm rõ giá trị nổi bật toàn cầu, cam kết mạnh mẽ trong việc thực hiện các khuyến nghị của ICOMOS về bảo tồn di sản.

Thủ tướng đánh giá cao sự trợ giúp đặc biệt của Văn phòng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, các chuyên gia quốc tế, ICOMOS đã hỗ trợ tích cực về chuyên môn trong việc hoàn thiện hồ sơ, giải trình và thực hiện tốt các khuyến nghị của ICOMOS.

Đồng thời, Thủ tướng nêu rõ, chúng ta không thể không kể đến vai trò phối hợp chặt chẽ của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam; sự hỗ trợ, đồng hành của các đơn vị, doanh nghiệp, nhà tài trợ và sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các tỉnh: Quảng Ninh, Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh), tỉnh Hải Dương (nay là thành phố Hải Phòng), các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các đơn vị, tổ chức, cá nhân đã phối hợp chặt chẽ, triển khai đồng bộ các giải pháp, khắc phục những khó khăn để nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện hồ sơ, tổ chức vận động và bảo vệ thành công Hồ sơ đề cử Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi vào danh mục di sản thế giới. Đặc biệt, Thủ tướng đánh giá cao Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Ninh là địa phương chủ trì, giữ vai trò then chốt, bền bỉ trong suốt quá trình xây dựng và bảo vệ thành công Hồ sơ.

Thủ tướng cũng trân trọng cảm ơn UNESCO, các tổ chức quốc tế và các quốc gia thành viên đã ủng hộ để UNESCO ghi danh Quần thể di sản Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hoá thế giới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại - Người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam luôn đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Trong diễn văn khai mạc Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra luận điểm: "Văn hóa soi đường cho quốc dân đi". Người chỉ rõ, nhiệm vụ của văn hóa mới là phải lấy hạnh phúc của đồng bào, sự nghiệp đấu tranh của dân tộc làm nội dung phản ánh, đồng thời phải tiếp thu những kinh nghiệm của văn hóa xưa và nay để xây dựng nền văn hóa mới Việt Nam với 3 tính chất "dân tộc, khoa học, đại chúng". Người nêu rõ vị trí, ảnh hưởng của văn hóa nghệ thuật trong việc giáo dục thế hệ trẻ, xây dựng con người Việt Nam yêu nước, độc lập, tự cường, tự chủ, tự tin.

Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến phát triển văn hóa. Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định phát triển văn hóa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, với quan điểm "văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước"; trong đó nhấn mạnh việc phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực đột phá cho sự phát triển và hội nhập quốc tế trong bối cảnh hiện nay.

Để tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, Thủ tướng yêu cầu Bộ VHTTDL, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục chủ trì, phối hợp với tỉnh Bắc Ninh, thành phố Hải Phòng triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Thứ nhất, tham mưu Chính phủ hoàn thiện và bổ sung các văn bản luật, quy chế, quy định ở cấp quốc gia và các cấp chính quyền địa phương để có thể bảo vệ đầy đủ/mọi mặt cho di sản thế giới liên tỉnh. Đây là vấn đề mà các quốc gia trên thế giới đều đặc biệt quan tâm xây dựng để đưa ra khung pháp lý kịp thời xử lý những vấn đề phát sinh trong thực tiễn quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản thế giới thuộc lãnh thổ của các quốc gia.

Thứ hai, quy định cụ thể vai trò, trách nhiệm của bộ máy quản lý di sản thế giới tại các cơ quan liên quan ở Trung ương và các cấp chính quyền địa phương cùng phối hợp với cộng đồng trong việc bảo vệ di sản liên tỉnh. Trong đó, bên cạnh cơ quan trực tiếp quản lý được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và nguồn kinh phí, cần có các ủy ban/hội đồng tư vấn về bảo tồn, tập trung đầy đủ thành viên của các bên liên quan nhằm phát huy được công sức, trí tuệ, sáng kiến của tất cả các thành viên trong các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Thứ ba, xây dựng các kế hoạch quản lý phù hợp với sự tham gia của các Bộ ngành, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố mà đối với Di sản Văn hóa thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc giao cho các tỉnh là cơ quan chủ trì xây dựng và chủ trì triển khai, trong đó nhận diện đầy đủ những nguy cơ ảnh hưởng tới di sản để đưa ra kế hoạch hành động cụ thể nhằm ngăn chặn, giảm thiểu những nguy cơ đó; đưa ra các kế hoạch quản lý chi tiết để ứng phó với những nguy cơ về rủi ro, thiên tai có thể xảy ra và kế hoạch quản lý du khách, đặc biệt là những di sản có số lượng khách tham quan hằng năm ở mức cao, để có phương án hạn chế hoặc kéo giãn khách du lịch không tập trung đông, bảo đảm an ninh, an toàn và tránh gây tổn hại cho di sản.

Thứ tư, gắn kết các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới trong mối liên kết chặt chẽ với di sản văn hóa vật thể, di sản văn hóa phi vật thể khác trong khu vực.

"Các hoạt động này luôn hướng tới việc đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững của UNESCO và cần phải được áp dụng một cách có hệ thống, với sự tham gia của nhiều chủ thể quản lý có liên quan; không chỉ dừng lại ở kết nối di sản mà còn phát huy các di sản thế giới để phát triển các sản phẩm du lịch, để di sản bên cạnh đời sống lịch sử trầm tĩnh, khép mình vốn có cũng có được một đời sống đương đại sôi động và rộng hơn là nhắn nhủ chúng ta phải khơi dậy, phải phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc trong các hoạt động du lịch, lễ hội và sinh hoạt văn hóa trong cộng đồng, tạo sức lan tỏa, tạo động lực, truyền cảm hứng cho nhân dân, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững", Thủ tướng nhấn mạnh.

Thứ năm, đẩy mạnh hơn nữa việc quảng bá hình ảnh di sản. Mỗi người dân sẽ là một "đại sứ văn hóa" trong việc tiếp tục lan tỏa giá trị, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đặc sắc của Quần thể di tích và danh thắng đặc biệt quan trọng này đến với bạn bè quốc tế, thông qua các sự kiện văn hóa, nhất là trên các nền tảng số. Thủ tướng nhấn mạnh tính nhân dân, nhân dân vừa là trung tâm, vừa là chủ thể, vừa tham gia xây dựng vừa thụ hưởng giá trị từ phát triển nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, quốc tế hóa bản sắc văn hóa dân tộc và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa thế giới thế giới.

Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta rất tự hào, xúc động, vinh dự khi Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc – di sản mà cha ông chúng ta để lại, nhân dân ta qua nhiều đời đã bảo tồn, phát huy, đến nay đã được UNESCO công nhận trở thành di sản thế giới, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa đậm đà bản sắc của Việt Nam và bảo vệ, phát huy giá trị kho tàng di sản văn hóa của dân tộc ta.

Thủ tướng nêu rõ, chúng ta hôm nay cần nỗ lực hơn nữa, tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra để văn hóa trở thành "sức mạnh mềm", "sức mạnh nội sinh" của quốc gia; để nền văn hóa Việt Nam rạng danh muôn đời; để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, thịnh vượng của dân tộc như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu.

Đại diện cho cả ba địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Phạm Đức Ấn khẳng định cam kết sẽ phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ, đồng bộ để quản lý di sản theo đúng quy định của pháp luật và Công ước về Bảo vệ Di sản Văn hoá và Thiên nhiên thế giới. Các địa phương sẽ đảm bảo bảo tồn nguyên vẹn giá trị di sản, đồng thời phát huy sáng tạo và hài hòa trong bối cảnh phát triển bền vững.

Với niềm tự hào và trách nhiệm lớn lao, các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng tin tưởng Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc sẽ tiếp tục tỏa sáng, không chỉ là biểu tượng văn hóa tâm linh của Việt Nam mà còn là điểm đến hấp dẫn, nơi khơi dậy giá trị hòa bình, nhân văn và trí tuệ cho mỗi con người.K

Tại buổi lễ, ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu nhấn mạnh giá trị toàn cầu của Yên Tử đặc biệt ở chỗ đại diện cho Việt Nam cả về mặt tinh thần lẫn bản sắc dân tộc. Đây là nơi khai sinh của Phật giáo Trúc Lâm, đại diện cho cách thức hình thành bản sắc dân tộc bằng cách kết hợp Phật giáo, các giá trị văn hoá tâm linh.

Ngay sau lễ công bố, chương trình nghệ thuật “Thanh âm Yên Tử – Di sản ngàn đời” diễn ra tại Quảng trường Minh Tâm, kéo dài 120 phút quy tụ gần 700 nghệ sĩ, diễn viên cùng nhiều ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng.

Chương trình được dàn dựng công phu với ba phần: “Theo dấu chân Phật Hoàng”, “Hào khí Trúc Lâm – tinh thần Việt muôn đời” và “Hào khí vươn mình – khát vọng Việt Nam”.

Với sự kết hợp giữa nghệ thuật truyền thống, hiện đại và công nghệ 3D mapping, chương trình tái hiện hành trình Đức vua Trần Nhân Tông, bậc minh quân sau khi hoàn thành sứ mệnh với đất nước đã chọn Yên Tử để xuất gia, sáng lập Thiền phái Trúc Lâm, lan tỏa triết lý “Cư trần lạc đạo” giàu tính nhân văn, hòa bình và khoan dung.

Lễ công bố và chương trình nghệ thuật đặc biệt không chỉ khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể di sản mà còn lan tỏa niềm tự hào dân tộc, hun đúc khát vọng phát triển, hội nhập của Quảng Ninh nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung.