Dự án Luật Thư viện: Phát huy các nguồn lực cho văn hóa đọc

VHO- Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Ngọc Thiện, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy vừa có buổi chủ trì cuộc họp báo cáo về tiến độ triển khai xây dựng Dự án Luật Thư viện. Dự thảo lần thứ 5 Luật Thư viện được đánh giá đã cơ bản đáp ứng các yêu cầu về tiến độ, nội dung. Lãnh đạo Vụ Thư viện cho biết, hồ sơ dự án Luật vẫn tiếp tục được hoàn thiện để chuẩn bị cho phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào hôm nay 13.3.

Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện chủ trì cuộc họp

 Vụ trưởng Vụ Thư viện Bộ VHTTDL Vũ Dương Thúy Ngà cho biết, từ đầu năm đến nay, Vụ đã trình và tiếp thu ý kiến của Chính phủ về Dự án Luật Thư viện. Sau khi Thủ tướng Chính phủ có Thông báo về Dự án Luật, Vụ đã tiến hành trình hoàn thiện Dự án Luật Thư viện để trình Quốc hội. Trên cơ sở các ý kiến góp ý tại cuộc họp thẩm tra sơ bộcủa Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng; Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Vụ tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để chuẩn bị cho phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào ngày 13.3.

Hành lang pháp lý phát triển sự nghiệp thư viện

Luật Thư viện có 7 chương 51 điều. Dựa trên điều kiện thực tiễn, tiếp thu ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, chuyên gia, trong quá trình xây dựng Luật, cơ quan soạn thảo đã điều chỉnh một số nội dung của 3/7 giải pháp được xác định trong báo cáo đánh giá chính sách. Cùng với đó là sửa đổi, bổ sung 19 điều, quy định mới 32 điều so với Pháp lệnh và các quy định hiện hành. “Luật Thư viện được ban hành sẽ nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, tạo cơ sở pháp lý nâng cao năng lực để thư viện thực hiện tốt vai trò là trung tâm thông tin, văn hóa, giáo dục hữu ích, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin, lợi ích hưởng thụ văn hóa và học tập suốt đời của nhân dân, góp phần truyền bá tri thức nhân loại, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng xã hội học tập và phát triển con người Việt Nam toàn diện...”, bà Vũ Dương Thúy Ngà cho biết.

Quan điểm xây dựng dự án Luật nhấn mạnh mục tiêu khẳng định vai trò của thư viện đối với sự phát triển văn hóa, con người, góp phần nâng cao dân trí, xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam; mở rộng chức năng và hoạt động để tăng cường năng lực cung ứng dịch vụ công song hành với tăng cường tính tự chủ của thư viện; thúc đẩy việc đa dạng hóa các loại hình thư viện, khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thư viện, đẩy mạnh xã hội hóa để phát huy các nguồn lực trong xã hội, tạo điều kiện cho người dân có thêm cơ hội tiếp cận thông tin, tri thức phục vụ nhu cầu học tập suốt đời.

Vụ Thư viện cũng cho biết, trong quá trình xây dựng dự án Luật, cơ quan chủ trì soạn thảo đã tập trung cung cấp kinh nghiệm quốc tế của một số nước châu Âu, một số bang của Hoa Kỳ và một số nước châu Á có điều kiện gần với Việt Nam như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc.

 Thư viện của ông Huỳnh Tấn Hưng, ấp 8, xã Mỹ Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long

Mở rộng phạm vi điều chỉnh

Theo bà Vũ Dương Thúy Ngà, sau hơn 18 năm thi hành, Pháp lệnh Thư viện đã bộc lộnhiều bất cập, chưa bao quát được hết mọi vấn đề, mọi quan hệ phát sinh. Bên cạnh đó, thời gian qua, nhiều đạo luật quan trọng đã được ban hành, sửa đổi, bổ sung với những quy định tác động trực tiếp đến hoạt động thư viện. Trước thực trạng này, việc xây dựng khung pháp lý mới để điều chỉnh hoạt động thư viện ở Việt Nam chính là “sứ mệnh” của dự án Luật Thư viện này.

Tại nhiều cuộc hội thảo góp ý cho dự án Luật, các ý kiến đều khẳng định, Luật Thư viện được ban hành là mong mỏi của những người làm công tác thư viện. Trong đó, các vấn đề liên quan đến thư viện tư nhân, thư viện có yếu tố nước ngoài, vấn đề liên thông, thư viện số, bản quyền trong lĩnh vực thư viện, quyền và nghĩa vụ của thư viện và bạn đọc... là những nội dung thu hút được sự quan tâm.

Mở rộng phạm vi điều chỉnh bao gồm thư viện công lập, thư viện ngoài công lập là điểm khác biệt so với Pháp lệnh Thư viện trước đây với đối tượng điều chỉnh chỉ là các thư viện công lập. Điều 5 dự thảo Luật nêu rõ, bên cạnh hệ thống thư viện công lập, Luật sẽ điều chỉnh các thư viện ngoài công lập, bao gồm: Thư viện thuộc tổ chức xã hội, tổ chức xã hội-nghề nghiệp, cơ sở tôn giáo, tổ chức kinh tế; Thư viện thuộc cơ sở giáo dục dân lập, tư thục; Thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng; Thư viện cộng đồng; Thư viện có yếu tố nước ngoài. “Trên thực tế, các thư viện tư nhân hoạt động rất hiệu quả. Luật Thư viện mở rộng phạm vi điều chỉnh nhằm khuyến khích các mô hình thư viện ngoài công lập, đa dạng hóa các loại hình thư viện, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng”, bà Ngà cho biết.

Để tạo điều kiện khuyến khích hoạt động hiệu quả cho các thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng, thư viện có yếu tố nước ngoài thành lập không theo điều ước quốc tế, Ban soạn thảo cho biết đã thay đổi một số quy định liên quan đến thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa. Theo đó, với các loại hình thư viện này, thay thủ tục đăng ký hoạt động thư viện bằng thủ tục thông báo tới cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Như vậy, thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng, thư viện có yếu tố nước ngoài thành lập không theo điều ước quốc tế trước khi hoạt động phải có văn bản chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Dự thảo Luật cũng nhấn mạnh các nội dung: Nguyên tắc hoạt động thư viện; xây dựng vốn tài liệu và tiện ích thư viện; xử lý tài liệu và tổ chức bộmáy tra cứu; tổ chức kho và bảo quản vốn tài liệu thư viện; nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ vào hoạt động thư viện; cung cấp sản phẩm và dịch vụ thư viện; quảng bá hoạt động thư viện; liên thông thư viện; xây dựng thư viện số và cung cấp dịch vụ thư viện số; hoạt động phối hợp giữa thư viện với cơ quan, tổ chức thông tin khoa học, lưu trữ và các cơ quan, tổ chức khác; hợp tác quốc tế về thư viện. 

HÀ PHƯƠNG