Nơi khơi dậy khát vọng và ý chí kiên cường

VHO - Trong lịch sử của đất nước Việt Nam, Quảng Trị là nơi chứng kiến nhiều trang sử hào hùng của cuộc chiến tranh chống giặc xâm lược. Nơi đây, ngoài những dòng sông đã được “định danh” đi vào lịch sử như Thạch Hãn, Bến Hải thì Địa đạo Vịnh Mốc là một di tích lịch sử mang đậm dấu ấn của tinh thần kiên cường và ý chí bất khuất của người dân Quảng Trị.

Địa đạo đặc biệt trong lòng đất

Quảng Trị - mảnh đất miền Trung “cong như đòn gánh mẹ”, là nơi chịu nhiều gian khổ, mất mát trong cả thời chiến lẫn thời bình. Thế nhưng, giữa bao gian khó, người dân nơi đây vẫn thể hiện sự dũng cảm và kiên cường. Để đối phó với những cuộc không kích tàn bạo của quân địch, họ đã tìm cách sinh tồn bằng việc xây dựng hệ thống Địa đạo Vịnh Mốc. Được khởi công xây dựng từ năm 1965, địa đạo không chỉ là nơi trú ẩn mà còn là biểu tượng của khát vọng sống mãnh liệt của người dân.

Theo Hiệp định Geneva năm 1954, Quảng Trị bị chia cắt bởi vĩ tuyến 17. Đất Vĩnh Linh, nằm ở phía Bắc sông Bến Hải, trở thành tuyến lửa trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Sự tàn bạo của chiến tranh đã thúc đẩy người dân Quảng Trị đào lòng đất, tạo ra một mạng lưới địa đạo liên hoàn.

Hệ thống Địa đạo Vịnh Mốc được thiết kế gồm ba tầng, mỗi tầng phục vụ một mục đích khác nhau. Tầng đầu tiên, cách mặt đất khoảng 8-10 mét, được sử dụng cho các hoạt động chiến đấu và trú ẩn tạm thời. Tầng thứ hai, sâu hơn từ 12-15 mét, là nơi sinh sống của người dân, trong khi tầng ba, sâu nhất từ 20 -23 mét, được dùng để bảo quản lương thực và vũ khí.

Trong suốt giai đoạn từ năm 1965 đến 1968, toàn huyện Vĩnh Linh đã đào được hơn 114 địa đạo và 90.000 hầm lán, tạo nên một mạng lưới giao thông hào trải dài khắp vùng. Tổng khối lượng đất đá được khai thác lên tới gần 4 triệu mét khối, tương đương với 7,5 triệu ngày công.

Trong 2000 ngày đêm dài dằng dặc đó, những điều kỳ diệu đã xảy ra dưới lòng Địa đạo Vịnh Mốc. Chính sự sáng tạo và lòng dũng cảm của con người đã biến nơi đây thành một không gian sống an toàn, bất chấp sự tàn khốc của chiến tranh. Đặc biệt, có tới 17 em bé đã được sinh ra trong lòng đất, một minh chứng sống động cho sức sống và khát vọng sống mãnh liệt của người dân.

Với giá trị đặc biệt tiêu biểu, ngày 31.12.2014, Địa đạo Vịnh Mốc và Hệ thống làng hầm Vĩnh Linh (huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) đã được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 2408/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ.

Thành điểm du lịch về nguồn

Hôm nay, về với Địa đạo Vịnh Mốc thuộc thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị để nghe những lay động, thổn thức, nghe cuộc sống hồi sinh và nghe miền ký ức vọng về… Và Vịnh Mốc ngày nay đã trở thành điểm đến du lịch về nguồn để du khách trong nước, quốc tế tham quan, tìm hiểu.

Khi tham quan Địa đạo Vịnh Mốc, du khách sẽ cảm nhận được sự kỳ diệu trong cách mà người dân đã tổ chức cuộc sống dưới lòng đất. Các phòng sinh hoạt được thiết kế nhỏ gọn, đủ cho từ 3-4 người, tạo ra không gian sống gần gũi. Đặc biệt, nơi đây còn có hội trường có sức chứa từ 50-60 người, nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, hội họp và giải trí. Không chỉ có vậy, trong lòng địa đạo còn được trang bị những công trình thiết yếu như nhà vệ sinh, trạm xá, bếp nấu ăn và hệ thống giếng nước.

Khi bước vào Địa đạo Vịnh Mốc, du khách sẽ cảm nhận được sự mát mẻ, hoàn toàn khác biệt so với cái nắng gay gắt bên ngoài. Đặc biệt, trên đường đi trong địa đạo, những bóng đèn được thắp sáng bởi Ban quản lý khu di tích giúp tạo điều kiện thuận lợi cho du khách khi tham quan. Kết thúc hành trình tham quan, du khách sẽ ra cửa số 4, nơi có một không gian rộng lớn, thoáng đãng và tràn ngập gió biển. Hành trình này không chỉ để khám phá một di tích lịch sử, mà còn là một cuộc khám phá tâm hồn và ý chí của con người Việt Nam.

Nhiều du khách khi đến Địa đạo Vịnh Mốc đều bày tỏ sự ngạc nhiên và cảm phục trước những gì mà người dân Vĩnh Linh đã trải qua. Anh Dương Thế Minh, một du khách từ Hà Nội, chia sẻ: “Tôi đã từng đến Địa đạo Củ Chi, nhưng khi đến Địa đạo Vịnh Mốc, tôi vẫn không khỏi ngạc nhiên với những điều thú vị. Cuộc sống vẫn diễn ra bình thường dưới lòng đất, thật sự là không thể tin được.” Sự khâm phục ấy không chỉ dành cho kiến trúc mà còn cho ý chí,  nghị lực vượt lên mọi khó khăn của con người Vĩnh Linh – Quảng Trị.

Địa đạo Vịnh Mốc là một di tích lịch sử, là biểu tượng cho sức sống và tinh thần của Nhân dân Việt Nam. Khi hòa bình lập lại, những ký ức đau thương đã dần lùi xa, nhưng câu chuyện về Vịnh Mốc vẫn sống mãi trong lòng mỗi người dân, là minh chứng cho sự kiên cường và khát vọng sống không bao giờ tắt.
Hành trình khám phá Địa đạo Vịnh Mốc không chỉ mang đến trải nghiệm du lịch độc đáo, mà còn là cơ hội để hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và con người Việt Nam. Địa đạo Vịnh Mốc là nơi kết nối quá khứ với hiện tại, nơi mà mỗi du khách đều có thể cảm nhận được sức mạnh của tinh thần dân tộc, lòng dũng cảm và khát vọng tự do.

Mỗi bước đi trong lòng Địa đạo Vịnh Mốc đều là một hành trình trở về quá khứ, nơi những câu chuyện lịch sử được sống lại, nơi những kỷ niệm đau thương và hy vọng hòa quyện thành một biểu tượng sống động. Tại đây, con người không chỉ thấy được sự ác liệt của chiến tranh mà còn nhận ra được sức mạnh vô biên của con người trong cuộc chiến giành lấy tự do và hạnh phúc.

Với tất cả những giá trị lịch sử và văn hóa mà Địa đạo Vịnh Mốc mang lại, nơi đây là một điểm đến du lịch để mỗi người sống chậm lại, suy ngẫm và trân trọng những gì mà thế hệ cha anh đã hy sinh để bảo vệ quê hương, đất nước. Địa đạo Vịnh Mốc, với những câu chuyện huyền thoại, sẽ mãi là một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam.