Thị xã Nghĩa Lộ đón Bằng chứng nhận Lễ Xên đông là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Tối 21.12, UBND thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ Xên đông (Cúng rừng) của người Thái, thị xã Nghĩa Lộ.

Tham dự buổi lễ có Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) Nông Quốc Thành; Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Yên Bái Tạ Văn Long; lãnh đạo tỉnh Yên Bái; lãnh đạo thị xã Nghĩa Lộ và các huyện phía Tây của tỉnh cùng đông đảo nhân dân, du khách.

Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ VHTTDL, lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Yên Bái công bố Quyết định ghi danh Lễ Xên đông của người Thái thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Nông Quốc Thành trao Bằng chứng nhận cho Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Yên Bái Nông Việt Yên.

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ Lương Mạnh Hà khẳng định: Trong những năm qua, thị xã Nghĩa Lộ luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác gìn giữ, bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội; coi đây là nhiệm vụ quan trọng, một trong những động lực tạo nên bản sắc và sức mạnh nội sinh trong quá trình phát triển của thị xã.

Thị xã Nghĩa Lộ, cửa ngõ phía Tây của tỉnh Yên Bái, không chỉ là mảnh đất giàu truyền thống cách mạng, mà còn là nơi hội tụ những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc. Trong đó, dân tộc Thái chiếm phần đông với những di sản văn hóa lâu đời, thấm đẫm giá trị nhân văn sâu sắc.

Lễ Xên đông là lễ hội đặc biệt quan trọng của cộng đồng người Thái đen, được tổ chức hàng năm để tri ân các vị thần linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, bản mường bình yên và đời sống nhân dân no ấm, hạnh phúc. Đây không chỉ là hoạt động tâm linh, mà còn là dịp để bà con cộng đồng giao lưu, gắn kết tình cảm, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc mình.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt, Lễ Xên đông đã được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là niềm tự hào to lớn không chỉ của đồng bào Thái Nghĩa Lộ mà còn của nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái.

UBND thị xã Nghĩa Lộ cam kết sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động thiết thực phát huy và thực hành di sản. Thị xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá Lễ Xên đông gắn với phát triển du lịch văn hóa cộng đồng, góp phần đưa Nghĩa Lộ trở thành điểm đến hấp dẫn; tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện để đồng bào Thái tổ chức, truyền dạy lễ hội, bảo tồn các nghi lễ truyền thống; phát huy vai trò của cộng đồng trong gìn giữ và bảo vệ di sản, đặc biệt là thế hệ trẻ, để nét đẹp văn hóa này được lưu truyền mãi mãi.

Tại buổi lễ, Chương trình nghệ thuật với chủ đề "Mường lò - Miền di sản” đã trình diễn nét đặc sắc truyền thống văn hoá, văn nghệ của người Thái Mường Lò, trong đó có điệu múa Xòe - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, các làn điệu dân ca, khắp Thái, hát giao duyên và các bài hát mới được sáng tác dựa trên chất liệu âm nhạc dân gian... đã để lại ấn tượng sâu sắc trong các đại biểu, du khác và nhân dân tham dự buổi lễ.

Lễ Xên đông (trong tiếng Thái “xên” có nghĩa là cúng, “đông” có nghĩa là rừng; “xên đông” tức là cúng rừng). Lễ Xên đông gồm phần lễ và phần hội với các hình thức nghệ thuật trình diễn dân gian như: Múa xòe, hát khắp, nhảy sạp, biểu diễn nhạc cụ… và các trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào Thái vùng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ.

Đối với tộc người Thái ở vùng lòng chảo Mường Lò, việc bảo vệ rừng, đặc biệt là những khu rừng đầu nguồn có ý nghĩa quan trọng, được coi là trách nhiệm của mỗi cư dân Thái bao đời nay. Lễ Xên đông là một Di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu, có giá trị tinh thần to lớn, mang ý nghĩa tích cực trong việc bảo vệ rừng, bảo vệ thiên nhiên, điều hòa nguồn nước và giữ cân bằng sinh thái, hướng tới một môi trường sống xanh, hài hòa, bền vững.

Trong năm 2024, cùng với Lễ Xên đông của người Thái ở thị xã Nghĩa Lộ, Nghệ thuật trình diễn dân gian Khắp Cọi của người Tày ở Yên Bái cũng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Với việc Lễ Xên đông và Nghệ thuật Khắp cọi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đến nay, tỉnh Yên Bái đã có tổng số 11 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó năm 2024, đã có 4 di sản được công nhận.

Hai di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trước đó được công nhận trong tháng 8 vừa qua là Lễ hội "Gầu tào” của người Mông các huyện Trạm Tấu, Mù Cang Chải, Văn Chấn và Tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ Xên đông của người Thái Nghĩa Lộ.

Riêng thị xã Nghĩa Lộ hiện có 5 di tích được xếp hạng, đặc biệt có 3 di sản hóa phi vật thể, trong đó, Nghệ thuật Xòe Thái đã được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và 2 di sản được đưa vào danh mục di sản hóa phi vật thể quốc gia là: Hội Hạn khuống và Lễ Xên đông của người Thái, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái.