Bài học về Tổ quốc cho trẻ thơ

VHO - Tháng 12 này, tập thơ thiếu nhi “Tết Trường Sa quê em” của nhà thơ Lữ Mai chính thức ra mắt bạn đọc trên toàn quốc.

 Với dung lượng 86 trang, Tết Trường Sa quê em được xây dựng như tập truyện thơ dành cho thiếu nhi, trong đó nhân vật trung tâm là cô bé Hạt Dưa 6 tuổi, một “công dân nhỏ” sinh ra và lớn lên giữa biển đảo Trường Sa. Qua giọng kể hồn nhiên, trong trẻo của Hạt Dưa, cuốn sách mở ra trước mắt trẻ em đất liền ngày Tết nơi đầu sóng ngọn gió, vừa thân quen vừa mới lạ, vừa giản dị vừa thiêng liêng.

Trong dòng chảy của sách thiếu nhi với chủ đề Tết, Tết Trường Sa quê em mở ra không gian Tết đảo xa với những cảm nhận riêng về màu sắc, nhịp điệu và vẻ đẹp của thiên nhiên, con người.

Về thẩm mỹ, tập thơ chọn màu chủ đạo là trắng, xanh, hồng. Trắng của mây, cát, san hô, của những buổi sớm tinh khôi; xanh của biển, trời, sắc áo Hải quân và niềm tin bền bỉ; hồng của hoa đào, nắng ban mai, của những ước mơ trẻ thơ bồng bềnh ngọn sóng. Những gam màu dịu nhẹ, trong veo như được gạn lọc qua gió biển và ánh nắng mùa xuân, tạo nên thế giới Tết thanh sạch, an lành, rất gần với cảm thức trẻ thơ.

Hình thức thơ 4 chữ, 5 chữ được nhà thơ Lữ Mai lựa chọn nhất quán, tạo nên nhịp điệu linh hoạt, nhí nhảnh, trong trẻo, dễ đọc, dễ nhớ, dễ ngân nga. Mỗi bài thơ tựa nhịp sóng nhỏ, vỗ nhẹ vào tâm hồn trẻ em để rồi lan tỏa theo cách tự nhiên. Các bài thơ có dung lượng ngắn giúp hình ảnh hiện ra rõ nét, gợi mở, đúng với nhịp quan sát và cảm nhận của trẻ thơ, đồng thời giữ được độ tinh tế cần thiết cho một cuốn sách giàu chất thơ.

Chữ và tranh có “quãng thở”, bố cục thoáng đãng, để màu sắc và nhịp thơ nâng đỡ nhau. Mỗi trang sách như khung cửa mở ra biển đảo êm đềm, tươi sáng, bồng bềnh. Trẻ em đọc thơ và có thể “đi dạo trong thơ”, thưởng thức không khí Tết nơi đầu sóng bằng cả thị giác và cảm xúc.

Tết ở Trường Sa trong thơ Lữ Mai hiện lên bình dị, lặng lẽ, ấm áp, được sưởi ấm bằng tình đồng đội, gia đình và niềm tin bền bỉ vào Tổ quốc mến thương. Điểm đặc biệt của Tết Trường Sa quê em nằm ở lựa chọn điểm nhìn kể chuyện.

Nhà thơ Lữ Mai không đứng ở vị trí người lớn để “giải thích” Trường Sa cho trẻ em, mà nhập vai cô bé Hạt Dưa 6 tuổi làm người dẫn chuyện. Hạt Dưa kể về Tết trên đảo bằng ngôn ngữ trẻ thơ, hồn nhiên, ngạc nhiên, đôi khi ngộ nghĩnh, nhiều khoảnh khắc lắng lại đầy xúc cảm. Chính điều đó khiến Trường Sa trở nên gần gũi như miền quê nhỏ rộn rã tiếng cười và nỗi nhớ.

Những vần trong trẻo mang thông điệp về dòng chảy giá trị bền bỉ được nhà thơ Lữ Mai gửi gắm tinh tế, phù hợp với nhịp tiếp nhận của trẻ thơ mà vẫn đủ chiều sâu để lay động người lớn. Tình yêu Tổ quốc hiện lên qua hình ảnh gần gũi, lá cờ đỏ tung bay trong gió biển, con tàu chở mùa xuân từ đất liền ra đảo, đảo nhỏ bừng sáng giữa trùng khơi… mang đến cái nhìn gần gũi cho trẻ em. Tổ quốc có thể nhìn thấy, gọi tên và gắn bó, đó là phần đời sống hằng ngày nơi đảo xa.

Song song với đó là lòng biết ơn được khơi gợi rất tự nhiên dành cho những người lính nơi đầu sóng. Những bài thơ đặt người lính vào không gian Tết, trực gác bên thềm sóng, đón giao thừa xa nhà, giữ đảo trong mùa xuân, hòa mình với nhân dân.

Vẻ đẹp giản dị ấy giúp trẻ nhỏ cảm nhận được giá trị của bình yên, từ đó hình thành sự trân trọng, biết ơn. Cũng trong không gian ấy, tình cảm gia đình luôn hiện hữu đầy ấm áp. Dù xa đất liền, Tết ở Trường Sa vẫn có bữa cơm sum họp, vòng tay người lớn, tiếng cười trẻ thơ. Gia đình trong tập thơ hòa vào tình yêu Tổ quốc như điểm tựa tinh thần.

Xuyên suốt tập thơ là ý thức cộng đồng, ý thức về tinh thần gắn bó máu thịt giữa đảo và đất liền. Tàu xuân ra đảo, quà Tết vượt sóng, những lời chúc năm mới nối dài khoảng cách địa lý… hòa quyện, tạo nên cảm thức rõ ràng về mỗi mùa xuân nơi đảo xa đều mang dáng hình Tổ quốc.

Chia sẻ về tập thơ, nhà thơ Lữ Mai bày tỏ: “Tôi viết tập sách nhỏ này với mong ước khắc họa Trường Sa đầy thân thương, có trẻ em, gia đình, mùa xuân và Tết. Khi nghĩ đến trẻ nhỏ, tôi luôn tin rằng các em cảm nhận đời sống bằng cảm xúc. Bởi lẽ đó, từ những chi tiết nhỏ ấy, niềm tin, tình yêu thương của các em sẽ tự nhiên nảy mầm. Nhân vật cô bé Hạt Dưa ra đời cũng từ mong muốn đó.

“Đây cũng là nhân vật được bồi đắp từ những nguyên mẫu là các em nhỏ tôi đã gặp gỡ, chuyện trò, vui chơi cùng ở Trường Sa. Các em lớn lên cùng sóng gió, hồn nhiên và trong trẻo vô cùng. Bên cạnh đó, tôi luôn trắc ẩn về những cái Tết của người lính nơi đảo xa. Họ Canh giữ đảo để nhân dân đón Tết/ Gác biển trời cho Tổ quốc vào xuân như nội dung đôi câu đối Tết ở nơi đầu sóng”.

Bà Minh Mẫn - Giám đốc Truyền thông Công ty TNHH Văn hóa và Truyền thông Thảo Nguyên, Giám đốc sản xuất dự án tập thơ cho biết: “Chúng tôi mong muốn cuốn sách thực sự trở thành món quà tinh thần lâu dài dành cho trẻ em, giúp các em cảm nhận Trường Sa không xa, Tết ở đâu cũng là Tết Việt Nam và trong sự bình yên hôm nay là biết bao con người đang lặng lẽ hy sinh, gìn giữ”.