Ngày truyền thống 17.1:

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre

THÙY TRANG

VHO - Bến Tre, nổi tiếng với vườn dừa xanh mát, không chỉ thu hút bởi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn bởi giá trị lịch sử cách mạng. Ngày 17.1.1960, phong trào Đồng khởi nổ ra, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bến Tre chọn ngày 17.1 là Ngày truyền thống tỉnh, nhằm tưởng nhớ, phát huy giá trị lịch sử và khẳng định vị thế trong phát triển kinh tế, văn hóa và giáo dục lịch sử cho thế hệ mai sau.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 1
Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam tỉnh Bến Tre lần thứ X,nhiệm kỳ 2024 - 2029

Dáng đứng kiên cường của quê hương Đồng Khởi

Bến Tre là tỉnh nằm ở hạ nguồn sông Tiền thuộc ĐBSCL, được hình thành từ ba cù lao lớn: cù lao An Hóa, cù lao Bảo và cù lao Minh. Vùng đất này nổi bật với hệ thống sông ngòi chằng chịt, bao gồm các con sông lớn như Tiền, Ba Lai, Hàm Luông và Cổ Chiên, tạo nên một cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và giàu tiềm năng.

Địa hình của Bến Tre khá bằng phẳng, phủ đầy cây trái bạt ngàn, đặc biệt là những rặng dừa, trở thành hình ảnh đặc trưng của tỉnh. Phía Đông của tỉnh giáp biển Đông, với đường bờ biển dài 65 km, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương, phát triển kinh tế và xây dựng mối quan hệ với các vùng miền khác.

Về mặt lịch sử, Bến Tre là vùng đất có bề dày truyền thống khai phá và di cư. Vào thế kỷ XVII, Bến Tre còn hoang vu với số dân khoảng 4 vạn hộ, chủ yếu sinh sống ở các vùng đất ven biển và cuối lưu vực sông Đồng Nai, Vàm Cỏ, từ phía Bắc sông Tiền.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 2
Đô thị thành phố Bến Tre nhìn từ trên cao. Ảnh: TRUNG HIẾU

Dân cư phía Nam sông Tiền thưa thớt, sống chủ yếu trên các giồng đất cao. Đến giữa cuối thế kỷ XVIII, Lê Quý Đôn mô tả vùng đất này là rừng rậm mênh mông. Dân cư Bến Tre chủ yếu đến từ miền Trung, đặc biệt là các tỉnh Ngũ Quảng, từ thế kỷ XVIII.

Họ di cư bằng ghe bầu, đến các cửa sông lớn như Cửa Tiểu, Cửa Đại, Hàm Luông, Cổ Chiên, Ba Lai, rồi dần tiến vào đất cao, làm nông và khai thác thủy sản, sống nhờ vào tài nguyên thiên nhiên phong phú.

Những người khai hoang không chỉ mang theo vật chất mà còn mang theo những giá trị văn hóa đặc trưng từ miền Trung, những giá trị này đã được tái tạo và phát triển mạnh mẽ trên mảnh đất mới.

Bến Tre không chỉ là vùng đất của những người cần cù, chịu thương chịu khó mà còn là nơi sinh ra và nuôi dưỡng một nền văn hóa dân gian phong phú. Các làn điệu dân ca như hò, lý, vè, hát huê tình, nói thơ Vân Tiên và hát Sắc bùa Phú Lễ là những hình thức nghệ thuật đặc sắc của vùng đất này.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 3
Tỉnh Bến Tre tiếp nhận kinh phí từ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát năm 2024

Vào thời kỳ phong kiến, Bến Tre là một phần của các đơn vị hành chính lớn hơn như dinh Long Hồ, phủ Gia Định. Đến thế kỷ XIX, dưới sự cai trị của thực dân Pháp, Bến Tre đã trở thành một tỉnh trực thuộc Nam Kỳ.

Sau khi thực dân Pháp chiếm xong Nam Kỳ, họ đã chia khu vực này thành nhiều đơn vị hành chính, Bến Tre được tổ chức thành các sở tham biện, rồi sau đó trở thành tỉnh vào năm 1900.

Những biến động hành chính này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của vùng đất, nhưng cũng là cơ hội để Bến Tre khẳng định vai trò của mình trong lịch sử và trong nền văn hóa của Nam Bộ.

Con người Bến Tre nổi bật với sự kiên cường, tinh thần sáng tạo và ý chí vươn lên. Dù sống trong điều kiện khó khăn, họ luôn tìm cách phát triển nông nghiệp, thương mại và các nghề thủ công truyền thống, đồng thời giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng.

Họ cũng không ngừng sáng tạo và đổi mới trong các lĩnh vực nghệ thuật, trong đó có âm nhạc, múa và các loại hình diễn xướng dân gian. Các hoạt động văn hóa này không chỉ là niềm tự hào của người Bến Tre mà còn là phần không thể thiếu trong kho tàng văn hóa Nam Bộ.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 4
Các khung treo ảnh có mã QR, giới thiệu di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của Bến Tre tại Di tích quốc gia đặc biệt Đồng Khởi. Ảnh: THẠCH THẢO

Nhắc đến Bến Tre, không thể không nhắc đến "dáng đứng Bến Tre" – biểu tượng của sự kiên cường, bền bỉ và lòng yêu nước sâu sắc. Trong các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, người dân Bến Tre đã đóng góp rất lớn, nổi bật với phong trào Đồng Khởi vào năm 1960.

Hình ảnh người phụ nữ Bến Tre đứng vững như những cây dừa giữa bão táp chiến tranh đã trở thành một biểu tượng mạnh mẽ của lòng yêu nước và quyết tâm chiến đấu vì độc lập, tự do.

Bến Tre hiện nay không chỉ là vùng đất với vẻ đẹp tự nhiên tuyệt vời mà còn là một trung tâm văn hóa của miền Tây Nam Bộ. Những giá trị văn hóa dân gian được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng.

Các làn điệu dân ca, lễ hội truyền thống, và các hoạt động diễn xướng dân gian vẫn được gìn giữ và phát triển mạnh mẽ. Bến Tre cũng là nơi sản sinh ra nhiều nghệ sĩ, nhà văn, nhạc sĩ nổi tiếng, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa chung của cả nước.

Với một nền văn hóa đậm đà bản sắc, Bến Tre tiếp tục là điểm đến hấp dẫn không chỉ về du lịch mà còn về những giá trị văn hóa truyền thống. Các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật của Bến Tre đã và đang được công nhận rộng rãi, không chỉ trong nước mà còn quốc tế, như một phần của kho tàng văn hóa Việt Nam đặc sắc.

Những nét đẹp văn hóa, con người Bến Tre luôn tỏa sáng trong đời sống cộng đồng, tạo nên một "dáng đứng Bến Tre" vững vàng giữa dòng chảy của thời gian và lịch sử.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 5
Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Tam phát biểu tại lễ khởi công dự án cầu Ba Lai 8 và khởi động dự án đường bộ ven biển kết nối 3 tỉnh Tiền Giang - Bến Tre - Trà Vinh. Ảnh: ĐỨC TÀI

Từ phong trào Đồng khởi đến Ngày truyền thống  

Ngày 17.1.1960, phong trào Đồng khởi tại Bến Tre đã trở thành bước ngoặt quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Phong trào đã giải phóng hơn 50 xã, giành quyền làm chủ 300 ấp, phát triển lực lượng vũ trang và các cơ sở cách mạng.

Đặc biệt, đội quân tóc dài do nữ tướng Nguyễn Thị Định lãnh đạo đã thể hiện sức mạnh chiến tranh nhân dân. Đồng khởi không chỉ thay đổi tình hình Bến Tre mà còn mở đầu phong trào kháng chiến toàn miền Nam, góp phần vào thắng lợi cuối cùng.

Sau năm 1975, Bến Tre tiếp tục phát huy tinh thần Đồng khởi trong công cuộc tái thiết đất nước. Phong trào "Đồng khởi mới" được phát động vào năm 1977, nhấn mạnh sự đoàn kết, sáng tạo trong lao động để xây dựng xã hội mới.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 6
Lãnh đạo tỉnh Bến Tre chụp ảnh tại hội nghị phát động cao điểm thi đua “Đồng Khởi mới” năm 2024 - 2025. Ảnh: HẢI NAM

Với sự quyết tâm của toàn thể nhân dân, Bến Tre đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế và xã hội. Sự kiện Đồng khởi năm 1960 đã khẳng định tầm quan trọng của tinh thần quật khởi, là động lực cho Bến Tre và cả nước trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước.

Ngày 17.1 hằng năm đã được Tỉnh ủy Bến Tre quyết định chọn làm Ngày hội truyền thống cách mạng tỉnh từ năm 1992. Việc này nhằm tưởng nhớ và tôn vinh những sự kiện lịch sử quan trọng của tỉnh, đặc biệt là phong trào Đồng khởi 1960, một dấu mốc quan trọng trong lịch sử cách mạng của Bến Tre.

Phong trào “Đồng khởi mới” được phát động vào năm 1997, là một cuộc vận động mạnh mẽ nhằm đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xóa bỏ tình trạng nghèo đói, lạc hậu của tỉnh.

Dù gặp nhiều khó khăn như địa hình sông nước, cơ sở hạ tầng yếu kém, và năng lực quản lý còn hạn chế, nhưng tinh thần quyết tâm và sáng tạo đã giúp Bến Tre vượt qua thử thách, đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.

Sau hơn 10 năm thực hiện, phong trào “Đồng khởi mới” đã tiếp tục được đẩy mạnh và mở rộng, góp phần đưa Bến Tre từ một tỉnh có thế biệt lập ra khỏi tình trạng nghèo nàn và đi vào quá trình phát triển bền vững.

Đến năm 2015, tổng kết 15 năm thực hiện phong trào, tỉnh đã xóa bỏ thế biệt lập với đất liền, phát triển kinh tế ổn định và mạnh mẽ. Tuy nhiên, nhiều lĩnh vực vẫn còn tồn tại những hạn chế cần khắc phục.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 7
Hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Bến Tre năm 2024 “Bến Tre - Tầm nhìn hướng Đông và tiềm năng phát triển bền vững”. Ảnh: HẢI NAM

Vì vậy, tỉnh đã tiếp tục phát động phong trào thi đua “Đồng khởi mới” với những phương châm, nhiệm vụ mới như đẩy mạnh đầu tư kết cấu hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội, xây dựng nông thôn mới, cải cách hành chính và nâng cao trách nhiệm của cán bộ, công chức trong công việc.

Năm 2016, Chương trình Đồng khởi khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp được ban hành với mục tiêu khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, giúp họ vượt qua khó khăn, làm giàu cho bản thân và quê hương.

Đến năm 2019, thành phố Bến Tre được công nhận là đô thị loại II, là một bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của tỉnh. Các chính sách và chủ trương tiếp tục được triển khai để đảm bảo sự phát triển bền vững và lâu dài.

Ngày 17.1.1960, ngày khởi đầu của phong trào Đồng khởi, đã được đề xuất là Ngày truyền thống của tỉnh Bến Tre thông qua các hội thảo khoa học và lấy ý kiến rộng rãi từ cán bộ, đảng viên, và Nhân dân.

Căn cứ vào kết quả này, Tỉnh ủy Bến Tre đã thống nhất chọn ngày 17.1 làm Ngày truyền thống tỉnh Bến Tre, nhằm khẳng định ý nghĩa lịch sử và truyền thống của tỉnh trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng và phát triển kinh tế - xã hội.

Việc công nhận Ngày truyền thống của tỉnh Bến Tre sẽ góp phần nâng cao nhận thức về giá trị lịch sử, văn hóa của địa phương, đồng thời khuyến khích thế hệ trẻ tìm hiểu về quá trình hình thành và phát triển của tỉnh, cũng như tôn vinh tinh thần yêu nước, đoàn kết và sáng tạo của người dân nơi đây.

Dấu ấn lịch sử và khởi nguồn sức mạnh phát triển của Bến Tre - ảnh 8
Xây dựng điện gió trên địa bàn tỉnh. Ảnh: CTV

Điều này còn giúp quảng bá hình ảnh Bến Tre ra thế giới, thúc đẩy sự gắn kết cộng đồng và tạo động lực phát triển cho các thế hệ tiếp theo.

Việc Chính phủ công nhận Ngày truyền thống cũng có ý nghĩa quan trọng trong công tác giáo dục truyền thống lịch sử và cách mạng cho thế hệ trẻ. Đây là cơ sở để tổ chức các hoạt động kỷ niệm, lễ hội mang tính giáo dục cao, đồng thời tôn vinh các giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của tỉnh.

Thông qua đó, tỉnh Bến Tre không chỉ củng cố niềm tự hào dân tộc mà còn thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước, lao động sáng tạo, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh và hạnh phúc.