Tiết mục múa “Giã gạo ngày mùa” của xã Nậm Pì

 Tại Chương trình biểu diễn, hai đội văn nghệ thuộc hai xã Nậm Pì và Trung Chải mang đến những tiết mục dân ca, dân vũ, dân nhạc tiêu biểu, đặc sắc nhất như hát “xoỏng”, múa khăn, múa giã gạo, múa hái rau, thổi sáo dài “lỏm lọm”. Tại chương trình, các nghệ nhân, diễn viên còn trình diễn trang phục truyền thống và tái hiện các nghi thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng đặc sắc của người Mảng như Lễ mừng cơm mới, Lễ đón dâu.

Nghi lễ đón dâu là một nghi lễ đặc biệt trong đám cưới của người Mảng. Để thực hiện nghi lễ này, nhà trai gồm ông mai, ông phụ lễ, chú rể và bạn bè và họ hàng chú rể phải mang lễ vật đến nhà gái trước một ngày, ngủ lại đây một đêm. Sáng ngày đón dâu, nhà gái sẽ mời họ hàng, làng xóm đến ăn cỗ cưới. Riêng ở trong nhà, quan viên hai họ tập trung quanh một mâm lễ gồm thịt gà, xôi và rượu để làm lễ đón dâu. Khi mọi người đã đông đủ, ông mai dẫn chú rể đến trước mặt bố mẹ vợ quỳ xuống xin nhà gái đón dâu. Sau khi được nhà gái chấp thuận, ông mai và chú rể cúi đầu lạy bố mẹ và toàn thể họ hàng cô dâu. Điều đặc biệt trong nghi thức này là phía nhà trai, đặc biệt là những người đàn ông, phải giữ tư thế quỳ trước nhà gái và phải cúi lạy tất cả mọi người bên nhà gái, đồng thời phải gọi họ là bố, mẹ để thể hiện sự kính trọng đối với nhà gái. Bố cô dâu lấy con gà trên mâm đã được buộc sẵn lạt đeo vào cổ ông mai và cho một nắm xôi vào túi của người phụ lễ. Hành động này thể hiện sự chào đón, sẵn sàng đối đãi của nhà gái đối với nhà trai trong tương lai. Tiếp đó, hai bên hát đối đáp qua lại. Trước khi nhà trai ra khỏi nhà, nhà gái thường giữ nhà trai lại để bôi nhọ nồi lên mặt mọi người trong đoàn. Đây là cách người Mảng trêu đùa nhau, tạo tiếng cười cho đám cưới được may mắn.

Các nghệ nhân, diễn viên xã Nậm Pì tái hiện Lễ đón dâu

Người Mảng có truyền thống canh tác lúa từ lâu đời. Trước khi bắt đầu vụ thu hoạch, bà con thường tổ chức Lễ mừng lúa mới để dâng lên tổ tiên cơm gạo mùa mới, báo cáo thành quả của một năm lao động sản xuất, xin tổ tiên và các vị thần đất, thần trời tiếp tục phù hộ cho một năm tiếp theo mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhà nhà no đủ. Buổi sáng ngày làm lễ, bà con dân bản tập trung về nhà thầy cúng để chuẩn bị. Mâm lễ gồm có gà trống, lợn, rượu, cá và xôi, rau. Trong đó, xôi được đồ từ gạo mùa mới mà bà con đã thu hoạch tạm trước đó mấy ngày để làm lễ. Sau khi khấn, thầy cúng tiến hành xem bói đầu gà và chân gà để dự báo một năm lao động mới của bản có được thuận lợi hay không. Người Mảng quan niệm, sọ gà tròn đều, trắng đẹp và các ngón chân gà chụm đều vào nhau là dấu hiệu tốt, năm sau cả bản sẽ được mùa hơn, có nhiều thóc gạo hơn. Nghi lễ kết thúc, cả bản cùng ăn uống và giao lưu hát múa các bài dân ca, dân vũ của dân tộc.

Tái hiện Lễ mừng lúa mới xã Trung Chải

Dân tộc Mảng ở Lai Châu có hơn 5.600 người, chiếm 1,26% dân số toàn tỉnh. Dù sống chung với các dân tộc đa số khác trên địa bàn, họ vẫn có một bản sắc văn hóa riêng, rất phong phú và đặc sắc. Khi các lớp truyền dạy văn nghệ, văn học nghệ thuật dân gian, các chương trình phục dựng lễ hội được tổ chức đã thu hút đông đảo người trẻ dân tộc Mảng tham gia. Đây là dấu hiệu đáng mừng cho thấy chỉ cần tình yêu văn hóa dân gian và lòng tự hào dân tộc của người dân được khơi dậy, văn hóa dân tộc Mảng sẽ luôn được gìn giữ và phát huy. 

HOÀNG MINH