Trưng bày cố định Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM

VHO - Ngày 23.11, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM khai mạc trưng bày Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng. Đây là một trong những hoạt động văn hóa có ý nghĩa thiết thực chào mừng kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23.11).

Trưng bày Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng nhằm tôn vinh di sản nghệ thuật của họa sĩ Lê Bá Đảng và là dịp để giới thiệu đến công chúng những tác phẩm nghệ thuật độc đáo của ông, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật của dân tộc.

Chương trình có sự tham dự của ông Mã Thế Anh - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ VHTTDL); ông Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam; lãnh đạo các bảo tàng trên địa bàn, các nhà hoạt động mỹ thuật và công chúng.

Trưng bày cố định Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng là tiếp nối các sự kiện giới thiệu sưu tập tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng mà ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê hiến tặng Bảo tàng Mỹ thuật.

Với chủ đề Không gian, sáng tác của họa sĩ Lê Bá Đảng đã vượt qua các ranh giới truyền thống, tạo nên một loại hình nghệ thuật kết hợp giữa tranh, tượng, và khắc nổi; theo họa sĩ Lê Bá Đảng, ngoài không gian vật lý còn tồn tại cõi triết lý – nơi con người, vạn vật, vũ trụ hòa quyện trong mối tương quan không tách rời.

Từ năm 1985, họa sĩ Lê Bá Đảng bắt đầu sáng tạo loại hình nghệ thuật Không gian; loại hình nghệ thuật không giới hạn là tranh hay tượng, mà là sự kết hợp độc đáo giữa các kỹ thuật tạo hình: hội họa, điêu khắc, và chạm khắc nổi trên nhiều chất liệu.

Không gian của Lê Bá Đảng không chỉ là một khung cảnh vật lý mà còn là một cõi triết lý, nơi con người, vật chất và vũ trụ giao thoa. Các tác phẩm Không gian Âu Lạc, Không gian Mẹ Âu Cơ, Địa Cầu, Thạch động…được lựa chọn trưng bày bởi tính sáng tạo đột phá và chiều sâu tư tưởng, thông điệp được truyền đạt; mỗi tác phẩm để lại những ấn tượng sâu sắc về sự hòa quyện giữa nghệ thuật và ý niệm.

Ở chủ đề Sắc không, với nguồn cảm hứng từ triết lý Phật giáo, họa sĩ đã sáng tác nhiều tác phẩm vừa mang tính hình tượng, vừa chứa đựng những ý niệm. Những bức tượng rỗng bằng thép, sắt hay các chất liệu khác không chỉ là tạo tác nghệ thuật mà còn mở ra một cách nhìn mới về nhân sinh quan, thế giới quan.

Năm 1992, trong chuyến trở về Việt Nam, Lê Bá Đảng bắt đầu hình thành ý tưởng cho các công trình ngoài trời, lấy cảm hứng từ triết lý Phật giáo "sắc tức thị không, không tức thị sắc".

Ông sáng tạo nhiều tác phẩm điêu khắc bằng chất liệu thép, sắt… với hình thức rỗng. Những tác phẩm Khỏa thân với sắc không, Tiên dong…, chứa đựng quan niệm của tác giả về mối tương quan giữa vật chất và phi vật chất, giữa tồn tại và hư không. 

Chủ đề Tranh in – thủ ấn họa lại thể hiện một thành quả nổi bật khác trong sự nghiệp của Lê Bá Đảng, một sự sáng tạo không giới hạn của họa sĩ về kỹ thuật và chất liệu.

Họa sĩ Lê Bá Đảng đã thể hiện sự sáng tạo qua việc sử dụng đa dạng chất liệu và kỹ thuật trong tranh in. Ông linh hoạt kết hợp nhiều loại chất liệu, áp dụng các kỹ thuật in nổi, in thạch bản, và in lưới để làm phong phú cách biểu đạt hình thức và nội dung của tác phẩm.

Các tác phẩm Hai tinh cầu, Thiên thai, Mặt trái đất, Cõi tạm, Đường lên tiên… là những sáng tác kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật, chất liệu và quan điểm nghệ thuật của người nghệ sĩ.  

Trưng bày Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng ngoài mục đích giới thiệu những giá trị sáng tạo đặc sắc của họa sĩ Lê Bá Đảng còn là một sự tri ân đối với tấm lòng cao cả của ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê đã hiến tặng bộ sưu tập này; những người đã góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghệ thuật, đồng thời thúc đẩy tạo dựng một không gian nghệ thuật sống động, truyền cảm hứng cho thế hệ sau.

Lê Bá Đảng rời Việt Nam sang Pháp năm 1940. Sau những năm tháng khó khăn nơi xứ người, ông đã được nhận vào học tại Trường Mỹ thuật Toulouse và tốt nghiệp năm 1948.

Hơn nửa thế kỷ sáng tác, Lê Bá Đảng không ngừng khám phá và phát triển phong cách riêng. Sự sáng tạo của họa sĩ không chỉ là việc tìm tòi, thử nghiệm kỹ thuật mà còn là sự giao thoa giữa nghệ thuật và tư tưởng, nơi ông thể hiện quan niệm về nhân sinh quan và thế giới quan.

Những tác phẩm của ông, dù ở bất kỳ thể loại hay giai đoạn nào, đều mang một thông điệp, phản ánh một tầm nhìn nghệ thuật và triết lý sống độc đáo.

Phát biểu khai mạc, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM Trần Thanh Bình cho biết, năm 2019, Bảo tàng Mỹ thuật TP ra mắt Trưng bày sưu tập các tác phẩm hội họa của họa sĩ Lê Thị Lựu, BST quý hiếm được hiến tặng bởi ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê. Hôm nay, Bảo tàng lại một lần nữa vinh dự tiếp nhận một sưu tập khác từ ông bà, đó là BST tác phẩm và tư liệu của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Hành trình nghệ thuật của họa sĩ Lê Bá Đảng không chỉ là câu chuyện về tài năng, mà còn là biểu trưng của sự kiên định và khát vọng vượt qua những giới hạn. Từ những năm tháng khó khăn khi đặt chân trên đất Pháp, họa sĩ đã không ngừng học hỏi và khám phá mọi khía cạnh nghệ thuật tạo hình.

Thành quả của quá trình tìm tòi và nghiên cứu đó được thể hiện rõ nét qua các tác phẩm – nơi kết tinh những tư duy đột phá và cách thức biểu đạt độc đáo.

“Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM vinh dự được tiếp nhận 236 tác phẩm, tư liệu và chọn thực hiện trưng bày cố định một phần sưu tập tác phẩm, tư liệu của họa sĩ.

Trong số đó, 27 tác phẩm hội họa, điêu khắc và tư liệu được lựa chọn để thực hiện trưng bày cố định Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng. Nội dung trưng bày được chia thành ba chủ đề chính: Không gian, Sắc không và Tranh in; mỗi chủ đề đều phản ánh những nét đặc sắc trong phong cách sáng tạo của ông”, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM cho biết thêm.

Vượt lên trên mọi thành tựu nghệ thuật, điều đáng trân trọng ở họa sĩ Lê Bá Đảng chính là tình yêu dành cho quê hương Việt Nam.

Dù sống và sáng tác tại Pháp nhưng tâm hồn ông luôn hướng về đất nước Việt Nam. Nhiều tác phẩm trong trưng bày hôm nay mang âm hưởng quê hương, kết tinh của tình cảm và niềm tự hào dân tộc mà họa sĩ đã gửi gắm qua nghệ thuật.

Ông Trần Thanh Bình nhấm mạnh: “Bảo tàng Mỹ thuật vô cùng cảm kích sự đóng góp to lớn của gia đình ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê, những người đã mang đến cơ hội đặc biệt quý giá để chúng ta có thể thưởng thức và hiểu sâu hơn về di sản nghệ thuật của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM cam kết bảo quản, phát huy hiệu quả sưu tập tác phẩm và tư liệu của họa sĩ Lê Bá Đảng do ông bà hiến tặng một cách tốt nhất để những giá trị nghệ thuật và tư tưởng sáng tạo của họa sĩ được gìn giữ và truyền tải sâu rộng”.

Phát biểu tại sự kiện, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM Nguyễn Minh Nhựt biểu dương và chúc mừng Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đã hoàn thiện trưng bày Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng.

“Việc đưa các tác phẩm từ Pháp trở về quê hương là một dấu mốc quan trọng đặc biệt trong sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hoá của Thành phố”, ông Nhựt nhấn mạnh và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê.

Ông Nguyễn Minh Nhựt nói rằng: Việc hiến tặng những tác phẩm nghệ thuật có giá trị mà mình trân quý sau bao nhiêu năm gìn giữ là một quyết định phi thường, khó có người làm được. Thế nhưng, hết lần này đến lần khác ông bà đã chia sẻ những giá trị tinh thần to lớn này về với dân tộc Việt Nam.

Theo đó, BST tác phẩm của hoạ sĩ Lê Thị Lựu, được ông bà hiến tặng vào năm 2018, đã góp phần làm phong phú, đặc sắc cho việc sưu tập hiện vật của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM; đồng thời làm giàu thêm nền mỹ thuật nước nhà.

Tiếp đó, việc ông bà trao tặng BST 236 tác phẩm và tư liệu của họa sĩ Lê Bá Đảng vào năm 2023 đã tiếp thêm động lực cho Sở VHTT, Bảo tàng Mỹ thuật trong hành trình gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật của các tác phẩm giá trị cao về mỹ thuật.

“Sở VHTT sẽ tiếp tục tạo điều kiện để Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố thực hiện ngày một tốt hơn sứ mệnh của mình, đảm bảo các tác phẩm nghệ thuật được bảo vệ an toàn và lan tỏa rộng rãi đến công chúng mọi miền”, Phó Giám đốc Nguyễn Minh Nhựt cho biết. 

Ngay sau khai mạc trưng bày, đông đảo công chúng yêu nghệ thuật trong nước và du khách quốc tế đã đến tham quan, thưởng lãm Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng.

Chia sẻ tại sự kiện, bà Thụy Khuê cho biết vô cùng xúc động khi chứng kiến Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng hoàn thiện trưng bày và đưa đến phục vụ công chúng.

“Chứng kiến sự trân trọng và thực hiện đúng cam kết việc bảo quản, phát huy hiệu quả sưu tập tác phẩm và tư liệu của họa sĩ Lê Bá Đảng, chúng tôi rất xúc động đồng thời hoàn toàn tin tưởng khi giao tiếp bộ sưu tập của họa sĩ Lê Bá Đảng cho Nhà nước Việt Nam thông qua Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM.

Trưng bày Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng là sự tiếp nối đầy ý nghĩa, khi những tác phẩm của họa sư được trưng bày trên chính quê hương Việt Nam”, bà Thụy Khuê bày tỏ.

Cùng với ra mắt Trưng bày Không gian nghệ thuật Lê Bá Đảng, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM phối hợp cùng NXB Tổng hợp TP.HCM ra mắt tập sách Lê Bá Đảng - Cuộc đời và Tác phẩm.

Tập sách dày hơn 500 trang, phác thảo gần như trọn vẹn cuộc đời và tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng. Sách có nhiều hình ảnh, tư liệu quý, những tác phẩm tiêu biểu, những chủ đề sáng tạo, bút tích, các mốc quan trọng trong cuộc đời ông.