Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Đờn ca tài tử Nam Bộ - Di sản tỏa sáng”

VHO - Tối nay 8.12, tại Công viên 23/9, TP.HCM đã diễn ra chương trình nghệ thuật “Đờn ca tài tử Nam Bộ - Di sản tỏa sáng”. Chương trình do Ban Tổ chức các ngày lễ lớn TP.HCM tổ chức, chào mừng kỷ niệm 10 năm UNESCO ghi danh loại hình nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2013-2023).

Lãnh đạo UBND TP.HCM trao Bằng khen cho các nghệ nhân, nhà nghiên cứu

Tham dự chương trình nghệ thuật có Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi, lãnh đạo các sở, ban ngành TP.HCM và các tỉnh; các tổ chức quốc tế; đội ngũ nghệ nhân, tài tử, người dân TP.HCM và du khách gần xa. 

Chương trình kỷ niệm 10 năm UNESCO ghi danh Đờn ca tài tử vùng Nam Bộ của Việt Nam vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được tổ chức nhằm tổng kết những thành tựu đạt được trong 10 năm qua; tiếp tục lộ trình bảo tồn và phát triển giá trị Đờn ca tài tử trên địa bàn TP.HCM, đồng thời vinh danh các tổ chức, cá nhân đã đóng góp tích cực cho loại hình nghệ thuật này.

Chương trình nghệ thuật mở đầu với không gian văn hóa Nam Bộ và những câu hò, điệu lý đặc trưng

Đồng thời thông qua chương trình, lãnh đạo Thành phố tiếp tục cổ vũ, động viên các giới, các ngành, các thành phần xã hội chung tay vun đắp, tạo mọi điều kiện để các giá trị văn hóa dân tộc tiếp tục nâng cao, lan toả, có sức sống trường tồn với lịch sử phát triển của đất nước nói chung và Thành phố.

Phát biểu tại chương trình, ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM nói rằng, tại TP.HCM, nghệ thuật Đờn ca tài tử không chỉ đáp ứng nhu cầu giải trí, sáng tạo của người dân mà còn góp phần quan trọng trong việc dùng lời ca tiếng đờn để cổ vũ tinh thần yêu nước, kêu gọi cộng đồng bảo vệ giá trị văn hoá truyền thống, cùng góp sức thi tài để phát triển bền vững kinh tế - văn hóa - xã hội.

Sau 10 năm kể từ ngày UNESCO ghi danh Đờn ca tài tử Nam Bộ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, TP.HCM đã có những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật này. 

Tái hiện tiến trình khởi nguồn hình thành nên loại hình Đờn ca tài tử Nam Bộ bắt đầu từ cuối thế kỷ XIX dựa trên dòng nhạc lễ

Thành phố đã xây dựng và triển khai đề án, kế hoạch bảo tồn, phát huy nghệ thuật Đờn ca tài tử; tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật, liên hoan, hội thi, hội diễn nhằm tạo sân chơi cho những người đam mê Đờn ca tài tử phát huy tài năng và tìm kiếm tài năng trẻ; tổ chức nhiều hoạt động truyền dạy tại các trường học và trong cộng đồng để tạo đội ngũ kế thừa; tạo môi trường cho nghệ nhân, những người yêu mến Đờn ca tài tử có điều kiện để thực hành và thực hiện tuyên truyền, quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng để Nhân dân nhận thức rõ hơn giá trị của di sản và vai trò của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản Đờn ca tài tử. 

Bên cạnh đó, Thành phố cũng tổ chức nhiều hoạt động quảng bá, giới thiệu nghệ thuật Đờn ca tài tử ra thế giới. Nhiều đoàn Đờn ca tài tử của Thành phố đã tham gia giao lưu, biểu diễn tại các nước trên thế giới, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam.

Chương trình nghệ thuật đặc sắc với sự tham gia của nhiều nghệ nhân, nghệ sĩ

Với sự góp sức của nhiều cơ quan, đơn vị, các tổ chức xã hội, các nghệ nhân, nhà nghiên cứu, sinh viên, học sinh,..., phong trào Đờn ca tài tử trên địa bàn Thành phố trong thời gian qua đã từng bước phát triển. Đây là nền tảng vững chắc cho sự thụ hưởng, sáng tạo nghệ thuật của người dân Thành phố trong giai đoạn hiện nay, là cơ sở để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ ở TP.HCM. 

“Có thể khẳng định, chính những nỗ lực và đóng góp của Thành phố Hồ Chí Minh trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Đờn ca tài tử trong thời gian qua đã góp phần quan trọng cùng với các tỉnh, thành phố có hoạt động Đờn ca tài tử thực hiện tốt cam kết của Việt Nam đối với UNESCO trong công tác bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể và góp phần vào công cuộc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc Việt Nam”, ông Dương Anh Đức nhấn mạnh và cho biết trong thời gian tới, TP.HCM sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ, góp phần vào việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. 

Tiết mục Dạ cổ hoài lang (sáng tác Cao Văn Lầu)

Tại chương trình, UBND TP.HCM đã trao Bằng khen cho các nghệ nhân, nhà nghiên cứu đã tích cực đóng góp cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ.

Sau phần lễ, chương trình nghệ thuật đặc biệt “Đờn ca tài tử Nam Bộ - Di sản tỏa sáng” cũng được tổ chức phục vụ đông đảo nhân dân và du khách. Chương trình được dàn dựng thành  3 chương gồm: Chương 1 - “Mối tơ duyên” khắc họa khởi nguồn hình thành nên loại hình Đờn ca tài tử; chương 2 - “Hội tụ thăng hoa” thể hiện sức sống của Đờn ca tài tử trong đời sống của người dân Nam Bộ và chương 3 “Di sản tỏa sáng”  - phản ánh sức lan tỏa của Đờn ca tài tử trong lòng đô thị hiện đại và nhịp sống xã hội hôm nay, khắc họa rõ nét quá trình hình thành và phát triển của Đờn ca tài tử Nam Bộ từ cuối thế kỷ 19 đến ngày nay. 

Chương trình do Trung tâm Ca nhạc nhẹ TP.HCM thực hiện, qui tụ nhiều nghệ nhân, nghệ sĩ, tài tử đờn, tài tử ca như: NNND Thanh Tuyết, NNƯT Phương Hậu, NNƯT Thanh Mai, NNƯT Hà Thu, NNƯT Phan Minh Đức, NNƯT Trần Cẩm Thủy, NNƯT Trần Văn Sơn, ThS Phan Nhứt Dũng, ThS Trần Trọng Trí, ThS Châu Minh Tâm, Phan Thanh Long, NSƯT Võ Minh Lâm, NSƯT Lê Tứ, NSƯT Lê Hồng Thắm, Hà Như, Quốc Đại, Cao Công Nghĩa, Thành Tây, Võ Hoài Long, nhóm FM, nhóm 135, nhóm Mắt Ngọc và các vũ đoàn Mây Trắng, Mặt Trời, ABC… 

NSƯT Võ Minh Lâm và NSƯT Lê Hồng Thắm ngọt ngào trong giai điệu vọng cổ Trên bến Thủ Thiêm

Nghệ thuật Đờn ca tài tử đã hình thành và phát triển ở Nam Bộ từ cuối thế kỷ XIX dựa trên dòng nhạc lễ, nhã nhạc cung đình và sáng tác mới trên nền tảng âm nhạc dân ca, hát đối, hò vè của vùng đất Nam Bộ. Đây là loại hình nghệ thuật đặc sắc của miệt vườn sông nước Nam Bộ, là sự kết hợp tinh tế giữa tiếng ca ngọt ngào, lời thơ sâu lắng, tiếng đờn mượt mà. Những giai điệu, ca từ vừa thể hiện tính bác học vừa có chất dân gian gắn liền với sinh hoạt đời thường cũng như thể hiện những nét đặc trưng của người dân vùng đất phương Nam - cần cù, bình dị, chân thật, phóng khoáng, nghĩa hiệp nhưng rất đỗi nhân văn.

Các nghệ sĩ, nghệ nhân chào kết thúc chương trình

Theo thời gian, từ thể loại âm nhạc do các nho sĩ, nhạc quan cải tiến sáng tạo, Đờn ca tài tử đã nhanh chóng lan toả khắp 21 tỉnh thành (từ Ninh Thuận đến Cà Mau) và trở thành dạng thức sinh hoạt tinh thần của đông đảo người dân. 

Với sự góp sức của nhiều cơ quan, đơn vị, các tổ chức xã hội, các nghệ nhân, nhà nghiên cứu, sinh viên, học sinh,… phong trào Đờn ca tài tử trên địa bàn TP.HCM trong thời gian qua đã từng bước phát triển. Đây là nền tảng vững chắc cho sự thụ hưởng, sáng tạo nghệ thuật của người dân Thành phố trong giai đoạn hiện nay, là cơ sở để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ ở TP.HCM.

THÙY TRANG