Bảo tồn di sản phi vật thể nghề dệt thổ cẩm Làng Teng

VHO - Qua đôi bàn tay khéo léo, những người phụ nữ Hrê ở thôn Làng Teng, xã Ba Thành, huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi) đã dệt nên những tấm thổ cẩm truyền thống với sắc màu sặc sỡ, nhiều họa tiết cầu kỳ và gìn giữ theo năm tháng.

Nghề dệt thổ cẩm Làng Teng được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ảnh Đoàn Vương Quốc

Làng Teng, xã Ba Thành là nơi duy nhất của người Hrê ở Quảng Ngãi còn giữ được nghề truyền thống độc đáo này. So với các dân tộc thiểu số khác ở Quảng Ngãi thì đời sống văn hóa tinh thần của người Hrê rất phong phú và đa dạng. Thôn Làng Teng hiện có hơn 200 hộ dân sinh sống, chủ yếu là người dân tộc Hrê. Từ khi sinh ra đã thấy người mẹ bên khung dệt, miệt mài tuốt từng sợi vải để làm nên tấm khố, khăn choàng. Người con gái lớn lên lại được mẹ dạy cho cách se vải, nhuộm màu. Và cứ thế truyền từ đời này sang đời khác, trở thành nghề truyền thống mang nét văn hóa đặc trưng của người Hrê, Làng Teng. Chị Phạm Thị Say, thôn Làng Teng, xã Ba Thành bộc bạch: “Em học nghề từ nhỏ và bây giờ đã biết dệt nhiều loại sản phẩm. Riêng tấm choàng chưa dệt được nên còn phải học nhiều. Mỗi khi dệt hoàn thành một sản phẩm là vui lắm”.

Phụ nữ Hrê ở thôn Làng Teng cần mẫn dệt thổ cẩm

Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Hrê, xã Ba Thành đã tạo nên những sản phẩm phục vụ nhu cầu cuộc sống hằng ngày như may trang phục váy, áo cho phụ nữ; khố, áo cho đàn ông; khăn đội đầu, tấm đắp, tấm địu con, túi đựng đồ dùng và các sản phẩm khác làm từ thổ cẩm là những sản phẩm cần thiết cho sinh hoạt của các gia đình, giữ được nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Theo Phó Trưởng Phòng VHTT huyện Ba Tơ Lê Cao Đỉnh, giá trị văn hóa truyền thống nghề dệt thổ cẩm thể hiện trên từng sản phẩm gắn với trí thông minh, bàn tay khéo léo và kỹ thuật tinh sảo của người thợ dệt được lưu truyền từ lâu đời luôn được bảo tồn, phát triển. Mỗi sản phẩm thổ cẩm của dân tộc Hrê Làng Teng không chỉ là một sản phẩm hàng hóa thông thường mà còn là sản phẩm tinh thần để người thợ dệt gửi gắm tâm hồn, tài năng, khiếu thẩm mỹ, sự thông minh, sáng tạo, tinh thần lao động của mình. Do vậy, Nghề dệt và sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống của người Hrê đã khẳng định sắc thái văn hóa truyền thống độc đáo của tộc người Hrê ở Quảng Ngãi.
“Hiện nay, điểm nhấn khi đến huyện Ba Tơ, du khách không chỉ về với vùng An toàn khu để tham quan Quần thể di tích Quốc gia đặc biệt các địa điểm về Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ gắn liền với một thời kỳ lịch sử cách mạng vẻ vang, mà còn tham quan địa danh nghề dệt thổ cẩm Làng Teng nổi tiếng. Ngoài nghề dệt thổ cẩm truyền thống, nơi đây còn có các làn điệu dân ca, tiếng đàn, tiếng chiêng, lễ hội cầu mưa độc đáo”, ông Đỉnh chia sẻ.

Màu sắc thổ cẩm Làng Teng có đen, đỏ, trắng làm chủ đạo

Nghề dệt và sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống khẳng định sắc thái văn hóa truyền thống độc đáo của tộc người Hrê Ba Tơ, thể hiện qua cách tạo hình hoa văn trên sản phẩm dệt thổ cẩm và trang phục truyền thống của người Hrê. Hoa văn trên đồ dệt thổ cẩm là những họa tiết gắn liền với thiên nhiên núi rừng, sông nước, cây cối, hoa lá và các hoa văn hình học cách điệu như những đường viền màu song song, hình tam giác cân, các hình vuông xếp cạnh nhau. Màu sắc có đen, đỏ, trắng làm chủ đạo. Có thể nói, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Hrê ở Ba Tơ được hình thành từ rất lâu đời, đến nay vẫn còn giữ nhiều giá trị truyền thống, mang đậm nét đặc trưng văn hóa của người Hrê. 

Các em học sinh trong trang phục thổ cẩm Làng Teng

Vào năm 2019, Nghề dệt thổ cẩm Làng Teng được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ đây, Nghề dệt đã có cơ hội trở mình và tiềm năng phát triển mạnh. Ông Lữ Đình Tích, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: “"Những năm qua, huyện Ba Tơ đã có nhiều chính sách hỗ trợ thợ dệt Làng Teng nhằm truyền dạy, khuyến khích người dân lưu giữ nghề truyền thống, mở rộng quy mô sản xuất và đa dạng sản phẩm. Nhiều hộ gia đình ở Làng Teng đã tập trung đầu tư dệt thổ cẩm, phát triển nghề”.
Nghề dệt thổ cẩm của người Hrê ở huyện Ba Tơ đã tồn tại qua thời gian và đang được huyện quan tâm phát triển. Sắc màu thổ cẩm của người làng Teng không chỉ đáp ứng nhu cầu trang phục mà đang trên đường chinh phục du khách trong và ngoài tỉnh khi về thăm vùng quê cách mạng, vùng quê Ba Tơ anh hùng.

NHƯ ĐỒNG