VHO - UBND tỉnh Quảng Nam vừa có công văn số 7443/UBND-KTN kính gửi Bộ VHTTDL về việc đề nghị thẩm định dự án Khu di tích Tượng đài Chiến thắng Núi Thành, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.

Di tích Tượng đài Chiến thắng Núi Thành

Di tích Tượng đài Chiến thắng Núi Thành, xã Tam Nghĩa, huyện Núi Thành được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) xếp hạng là Di tích cấp quốc gia vào tháng 4.1979. Khu vực Tượng đài Chiến thắng được khởi công xây dựng vào ngày tháng 5.1984, hoàn thành vào tháng 5.1986. Đến nay đã hai lần tu bổ, tôn tạo vào tháng 5.2005 và vào tháng 5.2010.

UBND tỉnh Quảng Nam cho biết,  thực hiện Nghị quyết số 70/NQ-HĐND (ngày 8.12.2021) của HĐND tỉnh về kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, UBND tỉnh Quảng Nam  đã giao nhiệm vụ cho UBND huyện Núi Thành làm chủ đầu tư, chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan hoàn chỉnh hồ sơ, thủ tục đầu tư dự án Khu di tích Tượng đài Chiến thắng Núi Thành. Đến nay, UBND huyện Núi Thành đã hoàn chỉnh Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng dự án nêu trên.

Căn cứ theo Luật Di sản văn hóa, các quy định liên quan, UBND tỉnh Quảng Nam kính đề nghị Bộ VHTTDL thẩm định dự án Khu di tích Tượng đài Chiến thắng Núi Thành. 
Theo đó, dự án do UBND huyện Núi Thành làm chủ đầu tư, tổng mức đầu tư dự kiến gần 60 tỉ đồng từ nguồn ngân sách tỉnh và ngân sách huyện Núi Thành, thực hiện năm 2023 - 2024. Mục tiêu nhằm bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích lịch sử cách mạng Chiến thắng Núi Thành nhằm lưu giữ, tiếp nối và phát huy những giá trị lịch sử cách mạng của khu di tích và giáo dục truyền thống yêu nước, đấu tranh cách mạng cho các thế hệ con cháu mai sau. Dự án sau khi được đầu tư sẽ được quản lý, khai thác, góp phần phát huy giá trị di tích góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Cùng với đó, UBND tỉnh cũng báo cáo cụ thể về kết quả đánh giá, khảo sát hiện trạng di tích hiện nay cụ thể như: Khu Đồi 49, 50- là địa điểm diễn ra trận đánh Núi Thành. Hiện nay, hầu hết dấu vết của trận đánh Núi Thành năm xưa không còn nữa, hệ thống giao thông hào với bao cát và rào kẽm gai không còn, nơi đây giờ đã trở thành phế tích. Do di tích trong một thời gian dài không được gia cố, tu bổ, tôn tạo đã bị hủy hoại gần như hoàn toàn; các công sự, hầm hào, ụ pháo… không còn nữa. Hiện nay, chỉ còn một đỉnh đồi trọc, ngoài ra không còn bất cứ một dấu hiệu nào của di tích ghi dấu sự kiện có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước của Nhân dân ta. Hiện tại, tại khu vực di tích chỉ có 01 bia thông tin và một bia sự kiện di tích.

Kết quả khảo sát hiện trạng kỹ thuật di tích: Khu di tích Đồi 49, 50 hiện nay là phế tích, trên phạm vi di tích không còn dấu vết nào của di tích; Khu vực Tượng đài niện nay, do đầu tư tu bổ, tôn tạo khá lâu từ năm 2010 nên một số hạng mục có dầu hiện xuống cấp như: một số vị trí nền sân hành lễ bị bong tróc, một số thiết bị chiếu sáng bị hư hỏng,...

Một trong những hạng mục thuộc khu di tích đã xuống cấp nghiêm trọng. Ảnh: NT

Di tích lịch sử Chiến thắng Núi Thành do UBND huyện Núi Thành trực tiếp quản lý, việc phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Núi Thành là rất lớn thông qua việc tổ chức dâng hương hằng năm của huyện, tỉnh và việc tham quan nghiên cứu, học tập nhằm phát huy truyền thống dân tộc, giới thiệu di tích đến với khách tham quan trong và ngoài nước.
"Để có số liệu đầy đủ và toàn diện nhất về lịch sử văn hoá, mỹ thuật, kiến trúc nghệ thuật, kỹ thuật, địa hình địa mạo, tình hình hiện trạng để phục vụ cho công tác lập quy hoạch tổng mặt bằng và lập dự án cũng như thực hiện nguyên tắc bảo tồn, tôn tạo di tích của Luật Di sản văn hoá. Do đó, công tác khảo sát đo hiện trạng, thể hiện bản vẽ kiến trúc cảnh quan lập dự án đầu tư tôn tạo và phát huy giá trị di tích Chiến thắng Núi Thành được tiến hành rất cẩn trọng. Các số liệu, cứ liệu, sử liệu trong kết quả khảo sát sẽ là căn cứ chính để lập các bước tiếp theo của dự án. Công tác khảo sát các hạng mục công trình hiện có được tiến hành nhằm phục vụ cho việc thể hiện bản vẽ kiến trúc cảnh quan lập dự án Tôn tạo và phát huy giá trị di tích Chiến thắng Núi Thành", trích công văn UBND tỉnh Quảng Nam. 

Về quan điểm, nguyên tắc thiết kế tu bổ di tích, UBND tỉnh Quảng Nam cho biết việc lập dự án, thiết kế tu bổ, tôn tạo, phát huy giá trị di tích tuân thủ các quy định, văn bản hiện hành có liên quan và tiếp thu các ý kiến góp ý của các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực bảo tồn di tích lịch sử - văn hóa. 
Theo đó, đối với khu vực di tích gốc Đồi 49, 50: Chiến thắng Núi Thành là sự kiện có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước của Nhân dân ta. Tuy nhiên, sự kiện này đã diễn ra khá lâu, khu vực diễn ra sự kiện đã bị thay đổi hầu như hoàn toàn qua thời gian và sự can thiệp của con người. Vì vậy, nếu phục dựng, khôi phục lại không gian sự kiện là hết sức khó khăn; đồng thời, tư liệu cho công tác phục hồi cũng không đầy đủ; do đó chỉ thực hiện công tác cắm mốc khu vực bảo vệ di tích và tôn tạo các bia thông tin, bia sự kiện hiện có của di tích.

Đối với khu vực Tượng đài: Tôn trọng sự toàn vẹn của tác phẩm Tượng đài; đối với phần thân tượng tu bổ lại vật liệu phủ bên ngoài bằng vật liệu thích hợp nhưng không làm thay đổi hình khối kiến trúc; phần phù điêu chỉ được xử lý và sơn lại theo nguyên trạng.

Việc tu bổ, sửa chữa một số hạng mục hiện có không làm thay đổi cảnh quan kiến trúc và không gian khu vực; các hạng mục đầu tư mới phải hài hòa với không gian hiện có. Vật liệu sử dụng để tu bổ, tôn tạo các hạng mục của di tích phải là những vật liệu truyền thống,…

UBND tỉnh Quảng Nam cũng đưa ra các nội dung đề xuất và quy mô đầu tư cụ thể đối với từng hạng mục như tu bổ Tượng đài; Cải tạo đường giao thông;  Bãi đỗ xe và nhà đón tiếp; Phương án phát huy dự án. 

Trước đó, tháng 4.2021, Văn Hóa đã có bài phản ánh Nhiều hạng mục thuộc Khu di tích Chiến thắng Núi Thành (Quảng Nam) bị xuống cấp: Cần nhanh chóng quy hoạch tu bổ, tôn tạo di tích. 

KHÁNH CHI