VHO- Người dân khắp nơi trên thế giới vừa tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi của lễ Halloween. Trong ngày Halloween ngoài việc hóa trang theo sở thích, gõ cửa xin kẹo, lấy táo vui vẻ, khắc bí đỏ là hoạt động không thể thiếu. Tuy nhiên vì sao lại xuất hiện quả bí đỏ Halloween bị đục lỗ bên trong có lửa thì không hẳn ai cũng biết. Điều này bắt nguồn từ một truyền thuyết của người Ireland.

 

 Quả bí đỏ được chạm khắc đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật không thể thiếu trong lễ hội Halloween

Lễ hội Halloween mà con người ở rất nhiều nơi trên thế giới tổ chức có cội nguồn từ thời xa xưa và được cho rằng xuất xứ từ Ireland, du nhập vào Mỹ theo những người Ireland di cư vào Mỹ. Tập tục này của người Ireland ở Mỹ lan rộng và rồi theo những người lính Mỹ sang châu Âu để dần trở thành rất phổ biến ở châu Âu. Cũng còn có một số lý giải khác nữa về nguồn gốc của lễ hội Halloween và trả lời câu hỏi vì sao lễ hội này được tổ chức tưng bừng trên khắp thế giới. Ngày nay, biểu tượng cho lễ hội Halloween không những chỉ có trang phục và mặt nạ kỳ quái gây bất ngờ và sợ hãi mà còn cả những quả bí rỗng có ánh lửa sáng lọt ra qua những khe chạm khắc vừa để trưng bày cố định vừa làm đèn soi đường. Quả bí đã trở thành một phần không thể thiếu của lễ hội Halloween hằng năm. Thủa ban đầu không hẳn như vậy.

Truyền thuyết kể lại rằng ngày xửa, ngày xưa có một kẻ xấu xa tên là Jack. Sau khi chết, anh ta đến gõ cửa thiên đường. Chúa Trời không cho người này vào thiên đường bởi khi sống trên dương thế quá xấu xa. Người này bị đuổi đi giữa đêm khuya lạnh và tăm tối. Con quỷ trên thiên đường thương tình cho người này một hòn than rực hồng từ bếp lửa của địa ngục, bỏ vào một củ cải khoét rỗng để làm đèn soi đường đi trong đêm tối. Ánh sáng giúp người này bớt sợ hãi và xua đuổi ma quỷ đi xa.

Người Ireland di cư sang Mỹ mang theo tập tục Halloween và ngọn đèn củ cải này. Họ để trước cửa nhà để tránh ma quỷ. Châu Âu là nơi trồng được củ cải trong khi Mỹ không phải là xứ sở của củ cải. Ở Mỹ có nhiều giống bí đỏ cho ra quả to và năng suất rất cao. Bí đỏ lại có thể dễ được chạm khắc hơn. Vì thế, bí đỏ được dần thay thế củ cải ở các lễ hội Halloween.

Theo thời gian, hành động tín ngưỡng và tâm linh thời xa xưa đã trở thành lễ hội văn hóa truyền thống thật sự và cứ dần du nhập vào mọi nơi xa gần trên thế giới. Quả bí đỏ không những chỉ được sử dụng làm ngọn đèn thay thế củ cải trong truyền thuyết mà còn đảm trách sứ mệnh văn hóa riêng. Những quả bí đỏ được khoét rỗng, để ngọn đèn sáng bên trong, được khoét tỉa và chạm trổ bên ngoài thành những đồ vật với hình thù và kiểu dáng khác nhau làm cho lễ hội Halloween trở nên rất đặc biệt và đặc sắc, bắc cầu nối thế giới truyền thuyết với thế giới thật, nối lịch sử đã qua với hiện tại.

Theo thời gian, vào dịp lễ hội Halloween hằng năm dần hình thành Lễ hội bí đỏ và cuộc thi giành vương miện Vua bí đỏ ở nhiều nơi trên thế giới. Các cuộc thi giành vương miện Vua bí đỏ sàng lọc ra những quả bí có kích cỡ to nhất, có trọng lượng nặng nhất và có hình thù đẹp nhất hoặc kỳ dị nhất. Lễ hội bí đỏ chẳng khác gì những hội chợ thuần chủng về bí đỏ để trưng bày và giao dịch, nhưng đồng thời cũng còn để thi thố giành những tước hiệu kỷ lục về quả bí đỏ.

Và rồi nhờ lễ hội Halloween mà quả bí đỏ đi vào nghệ thuật. Từ những nét khắc trổ đơn giản ban đầu ở củ cải để ánh sáng hòn than bếp lửa địa ngục ở trong lọt ra soi đường, quả bí đỏ về sau được chạm khắc trở thành những tác phẩm nghệ thuật được sáng tạo riêng hoặc mô phỏng những tác phẩm nghệ thuật, công trình nghệ thuật, tượng đài... ở vỏ. Và rồi người ta tổ chức những cuộc triển lãm ở nhiều địa phương, quốc gia và trên thế giới về những tác phẩm nghệ thuật khắc chạm và sắp đặt với quả bí.

Lễ hội Halloween khai thác hiệu ứng sợ hãi ở con người thông qua trang phục và mặt nạ ma quái cũng như hình ảnh quỷ dữ ở ngọn đèn quả bí đỏ. Nhưng nó đã có được hiệu ứng và sự lan toả của cả một hoạt động văn hóa và nghệ thuật nữa để cho con người có thể tận hưởng được cả cái hay, cái đẹp của sáng tạo văn hóa và nghệ thuật từ tập tục cổ xưa này. 

MINH HẠNH