VHO- Bộ Y tế đang lấy ý kiến cho dự thảo Thông tư quy định thanh toán chi phí thuốc, vật tư y tế trực tiếp cho người bệnh tham gia BHYT. Dự thảo Thông tư này được kỳ vọng đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHYT, nhưng nhiều ý kiến lại cho rằng, với quy định như dự thảo thì sẽ vẫn đẩy khó khăn cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân.

 Người bệnh có thẻ BHYT được thanh toán tiền thuốc mua bên ngoài chỉ là giải pháp tình thế

Theo dự thảo Thông tư, nếu cơ sở y tế không có đủ thuốc, vật tư y tế trong danh mục của Quỹ BHYT, mà bác sĩ kê đơn cho người bệnh ra ngoài mua thuốc thì người bệnh sẽ được Quỹ BHYT thanh toán bằng tiền mặt.

Tuy nhiên, không phải bệnh nhân có thẻ BHYT nào mua thuốc bên ngoài cũng được thanh toán trực tiếp mà phải đáp ứng 3 điều kiện: Thuốc, vật tư y tế mà người bệnh được kê đơn trong danh mục BHYT nhưng tại thời điểm đó không sẵn hoặc không có loại thay thế phù hợp có tại cơ sở khám chữa bệnh; người bệnh hoặc người nhà người bệnh mua tại nhà thuốc của bệnh viện hoặc cơ sở y tế, nơi người bệnh điều trị; hoặc mua tại nhà thuốc, quầy thuốc tại các bệnh viện, cơ sở y tế khác mà đã trúng thầu, ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT; hợp đồng thầu cung ứng thuốc, vật tư y tế còn hiệu lực.

Nếu thông tư được ban hành, một phần nào đó sẽ bù đắp thiệt thòi của người bệnh có thẻ BHYT khi từ trước đến nay phải tự bỏ tiền túi để mua thuốc, vật tư y tế được hưởng theo quyền lợi. Thế nhưng, nhiều người lại e ngại rằng, việc thanh toán này có thực sự mang lại lợi ích cho người bệnh hay vẫn đẩy khó khăn cho người bệnh. Nhiều chuyên gia cho hay, thay vì được hưởng quyền lợi ngay trên giường bệnh, người bệnh phải ra ngoài để mua thuốc hay vật tư y tế. Bên cạnh đó, không phải bệnh nhân nào cũng có thể tự mua thuốc. Có bệnh nhân có thể đi lại, cũng có người hoàn cảnh đơn chiếc, nằm liệt; người không đủ sức khỏe đi lại... Trong khi đó, theo quy định hiện hành, bệnh nhân có quyền được cơ sở khám chữa bệnh cung ứng thuốc và vật tư y tế trong quá trình điều trị, đồng thời thụ hưởng “quyền lợi” được cơ sở y tế đảm bảo thuốc và vật tư y tế đạt tiêu chuẩn chất lượng, an toàn cho quá trình điều trị.

Ông Lê Văn Phúc, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT của BHXH Việt Nam cho biết, Luật BHYT quy định, một số trường hợp đặc biệt có thể thanh toán trực tiếp. “Có 2 hình thức là cơ sở khám, chữa bệnh thanh toán cho người bệnh, sau đó cơ quan BHXH sẽ quyết toán cho cơ sở khám, chữa bệnh và có thể thanh toán trực tiếp. Song việc thanh toán trực tiếp sẽ khó khăn. Theo quy định cơ sở khám, chữa bệnh phải có trách nhiệm, vừa đảm bảo mức giá, chất lượng, quyền lợi cho người tham gia BHYT”, ông Phúc nhấn mạnh. Mặt khác, với ý nghĩa nhân văn của chính sách BHYT là người bệnh nghèo đi viện được điều trị miễn phí từ 80% - 100%, không phải chi trả hoặc chỉ chi đến 20% với các loại thuốc, vật tư y tế trong danh mục thuốc BHYT. Do vậy, với việc để người bệnh đi mua thuốc, vật tư y tế bên ngoài là đồng nghĩa với việc người bệnh phải tạm ứng tiền của mình để chi trả cho 80% - 100% mà đáng ra cơ sở y tế phải bảo đảm đủ. Và theo quy định, sau khi kết thúc đợt điều trị nhớ mang giấy tờ hợp pháp đến cơ quan BHXH, người bệnh còn phải đợi tới 40 ngày kể từ khi nộp đủ giấy tờ thì được thanh toán (quy định tại khoản 3 Điều 32 Luật BHYT). Trong trường hợp này, người bệnh sẽ lấy tiền đâu để điều trị đợt tiếp theo. Mặt khác, để được hoàn trả tiền, bệnh nhân phải nắm rõ đơn vị đã trúng thầu, cửa hàng bán ở đâu, hợp đồng có còn hiệu lực hay không. Quy định này là quá gây khó khăn cho người bệnh khi phải nắm rõ, cập nhật đơn vị trúng thầu với bệnh viện.

Điều này không chỉ cho thấy những nhiêu khê mà người bệnh phải thực hiện mà trong số đó, sẽ có rất nhiều bệnh nhân nghèo, có hoàn cảnh khó khăn không có tiền để “tạm ứng” cho số thuốc, vật tư y tế mà họ được hưởng. Khi không mua được thuốc, vật tư y tế, để cứu chữa bệnh thì ai sẽ chịu trách nhiệm cho sức khoẻ, tính mạng của họ? Luật BHYT đã quy định rõ quyền lợi của bệnh nhân, của người tham gia BHYT phải được đảm bảo, đây là yêu cầu chính đáng và cần thiết. Để giải quyết bài toán thiếu thuốc, vật tư y tế tại cơ sở y tế, trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng đã ban hành nhiều văn bản; Bộ Y tế cũng đã ban hành Thông tư (trong đó có Thông tư số 14/2023/TT-BYT ngày 30.6.2023) nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong đấu thầu vật tư, thiết bị y tế, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các cơ sở y tế công lập yên tâm mua sắm trang thiết bị y tế, nhằm cung ứng đủ thuốc, vật tư y tế cho người bệnh ngay tại cơ sở y tế... Trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan lý giải nguyên nhân của tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế một phần do “vướng mắc trong đấu thầu mua sắm, do ảnh hưởng của dịch bệnh, việc cung ứng thuốc, cũng chịu ảnh hưởng và bị gián đoạn nhất định, việc tăng giá thuốc…”. Nhưng Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng đề cập đến nguyên nhân khác là tâm lý ngại trách nhiệm trong mua sắm, đấu thầu ở một số đơn vị...

Việc thanh toán trực tiếp cho người bệnh phải tự ra ngoài mua sắm thuốc, vật tư sẽ không giải quyết được nhóm vấn đề mà Bộ trưởng Bộ Y tế đã nêu. Đây chỉ là giải pháp tình thế, giải quyết khó khăn trước mắt, giảm thiệt hại cho người bệnh có thẻ BHYT. Gốc rễ của vấn đề là ngành Y tế phải tìm cách đảm bảo cung ứng đủ thuốc, vật tư y tế ngay tại cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở điều trị nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mọi bệnh nhân, chứ không thể vì khó khăn về thủ tục hành chính của ngành mà đẩy việc mua thuốc cho chính người bệnh. 

THẢO LAM