VHO - Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh ung thư với tỉ lệ tử vong cao. Mặc dù Việt Nam đã có những chính sách nhằm hạn chế việc tiếp cận, quảng cáo thuốc lá nhưng đây vẫn là mặt hàng dễ dàng tiếp cận đối với tất cả mọi người. Văn Hoá đã có cuộc trao đổi về vấn đề này với Ts Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam.

. P.V: Theo báo cáo của WHO các bệnh không lây nhiễm thường có nguyên nhân sử dụng nhóm sản phẩm thuốc lá, rượu bia, đồ uống có đường. Để điều chỉnh hành vi tiêu dùng, Chính phủ Việt Nam đã áp dụng công cụ thuế theo lộ trình đối với thuốc lá, rượu, bia. Theo bà, đâu là hạn chế trong chính sách thuế của Việt Nam đang áp dụng so với kinh nghiệm quốc tế?

 - Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam – bà Angela Pratt: Đầu tiên, cần ghi nhận các thành quả đáng khích lệ mà Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tiêu thụ thuốc lá. Lượng tiêu thụ thuốc lá đã giảm nhẹ trong vài năm gần đây. Tuy nhiên chúng ta cần phải có các hành động quyết liệt hơn nữa để tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá giảm mạnh hơn nhằm đạt mục tiêu đã đề ra.

Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam& Angela Pratt

Hiện nay, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở giới trẻ đang ở mức báo động. Tình trạng này sẽ tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine, đe dọa đảo ngược những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong thời gian qua. Chúng ta phải làm tất cả những gì có thể để bảo vệ những người trẻ tuổi khỏi việc sử dụng thuốc lá, hoặc bất kỳ sản phẩm nào có nguy cơ gây nghiện nicotine.

Về vấn đề thuế, câu trả lời đơn giản là mức thuế áp dụng hiện nay chưa đủ cao để tác động đến hành vi tiêu dùng. Chúng ta đều biết rằng, tăng thuế thuốc lá là biện pháp hiệu quả nhất để giảm mức tiêu thụ nhanh và trong thời gian ngắn. Do đó, chúng tôi đề xuất Chính phủ cân nhắc áp dụng mức thuế cao nhất có thể để đạt được hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá trong thời gian tới.

Giá bán lẻ thuốc lá ở Việt Nam rất rẻ, rẻ hơn hầu hết các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. Chúng ta cần phải làm cho giá thuốc lá trở nên đắt đỏ để có thể gần như ngay lập tức tác động đến mức tiêu thụ sản phẩm này. Như vậy sẽ cần có mức tăng thuế thuốc lá đủ cao. Tương tự đối với rượu bia, hiện đã áp dụng thuế đối với các sản phẩm rượu bia, song vẫn chưa đủ cao để tác động đến mức tiêu thụ các sản phẩm này. Do đó, chúng tôi cũng khuyến nghị chính phủ cân nhắc tiếp tục áp dụng mức thuế cao hơn để đảm bảo giá các sản phẩm này tăng lên đáng kể, từ đó giảm lượng tiêu thụ các sản phẩm này.

.  Hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) trong đó đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm có hại cho sức khỏe: thuốc lá, rượu bia. Để việc điều chỉnh thuế đối với thuốc lá, rượu bia có thể làm giảm tiêu thụ, điều chỉnh hành vi của người tiêu dùng, bà có khuyến nghị gì về việc này?

- Trước hết tôi chúc mừng và đánh giá cao định hướng quan trọng này của Chính phủ Việt Nam. Khuyến nghị của WHO là áp dụng mức thuế/thuế tiêu thụ đặc biệt đủ cao để tác động đến mức tiêu thụ các sản phẩm có hại cho sức khoẻ này. Hiện tại, các mức áp dụng chưa đủ cao. Do đó, chúng ta vẫn chưa nhận thấy mức tiêu thụ thuốc lá giảm.

Thực tế ở Việt Nam, chúng tôi nhận thấy các sản phẩm thuốc lá càng ngày càng rẻ. Giá gần như không thay đổi, trong khi thu nhập người dân tăng lên nên sức mua ngày càng cao và việc mua ngày càng dễ dàng hơn,Trên thực tế giá thực của thuốc lá (sau khi tính đến lạm phát) thậm chí ngày càng rẻ hơn so với trước đây. Vì vậy, đối với thuốc lá, chúng tôi khuyến nghị đề ra mức thuế đủ cao để có tác động đến tiêu dùng.

Và đối với rượu bia cũng vậy. Mức thuế áp dụng cho rượu bia cũng cần phải đủ cao để có tác động đến việc tiêu thụ quá nhiều sản phẩm này. Sử dụng quá nhiều thuốc lá, bia rượu sẽ dẫn đến một loạt tác động tiêu cực đến sức khỏe, vì vậy chúng ta cần đặt các mức giá đó đủ cao để ngăn cản mọi người mua những sản phẩm không tốt cho sức khỏe này. Đây là nguyên tắc cơ bản. 

. Xin cám ơn bà!

THẢO LAM