VHO - Ngày 19.12, tại Trung tâm Thông tin - Hội nghị tỉnh, Sở VHTTDL Hưng Yên phối hợp với Viện Sử học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) và UBND huyện Khoái Châu tổ chức Hội thảo khoa học “Hàm Tử (Khoái Châu - Hưng Yên) trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm và định hướng bảo tồn, phát huy giá trị”.

Các đại biểu dự Hội thảo

Hàm Tử là một địa danh cổ, nay thuộc xã Hàm Tử (Khoái Châu). Địa danh Hàm Tử  gắn liền với chiến công oai hùng của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên -  Mông lần thứ  2 (năm 1285). Cùng với các chiến công ở Chương Dương, Tây Kết, chiến thắng Hàm Tử  mang tính quyết định, đánh bại hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược Đại Việt của đế chế  Nguyên -  Mông. Trong các cuộc chiến tranh giữ nước thời Hồ, thời Hậu Trần, tại Hàm Tử quan đã diễn ra nhiều trận chiến khốc liệt, thể hiện bản lĩnh và ý chí kiên cường của người dân nước ta trước quân xâm lược phương Bắc. Địa danh Hàm Tử tự hào và thiêng liêng đã đi vào sử sách, văn chương như một bản anh hùng ca bất diệt. Trên vùng đất lịch sử này, trong nhiều thế kỷ qua luôn biểu hiện đời sống tín ngưỡng, tâm linh tưởng nhớ, ghi ơn các vị  tiền bối tiên liệt đã anh dũng ngã xuống cho sự trường tồn của dân tộc.

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận, trao đổi, làm rõ các tư liệu lịch sử, luận cứ khoa học để có cái nhìn đầy đủ, toàn diện, hệ thống hơn về ý nghĩa, vai trò và tầm vóc lịch sử của mảnh đất, con người Hàm Tử trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc.

PGS.TS Nguyễn Đức Nhuệ, Viện Sử học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho rằng, thắng lợi ở đồn A Lỗ (xã Tân Hưng, thành phố Hưng Yên ngày nay) và Tây Kết lần thứ nhất (chưa xác định rõ địa danh ngày nay) đã tạo điều kiện cho quân dân nhà Trần thực hiện chiến lược tấn công liên tục vào căn cứ quan trọng của giặc, làm nhụt khí thế của giặc và phá vỡ chỗ dựa của Thoát Hoan ở Thăng Long. Sau những thắng lợi trên, quân dân nhà Trần đã tiến quân đánh Hàm Tử quan (nay thuộc xã Hàm Tử, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên) do Trần Nhật Duật làm chỉ huy. Dưới sự chỉ huy của tướng Trần Nhật Duật, hệ thống phòng thủ của địch trên sông Hồng bị phá vỡ hoàn toàn, từ đó tạo tiền đề quan trọng để quân dân nhà Trần tiến đánh và triệt hạ một loạt các đồn trại khác của giặc trên sông Hồng và tiến thẳng vào kinh thành Thăng Long.

 Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên - Mông lần thứ 2 (năm 1285) với những chiến công liên tục ở A Lỗ, Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương… là những trận đánh mang tính quyết định đến sự thắng lợi của cuộc kháng chiến. Sau các trận đánh này, quân Nguyên -Mông vội vã rút lui khỏi thành Thăng Long và liên tục bị quân dân Đại Việt chặn đánh trên đường rút chạy. Nhiều tướng lĩnh đã bỏ xác trên chiến trường Đại Việt, bản thân Thoát Hoan phải chui vào ống đồng mới tránh được những mũi tên độc của dân binh trại Vĩnh Bình. Thắng lợi chung của toàn dân tộc có sự cống hiến to lớn về sức người, sức của của người dân lộ Khoái Châu (Hưng Yên).

Nguyên Viện trưởng, Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam Lê Đình Sỹ cho biết, thời bấy giờ, đồn Hàm Tử và Chương Dương là hai lá chắn bảo vệ phía Nam thành Thăng Long của giặc. Cuộc phản công của quân dân nhà Trần diễn ra hết sức mãnh liệt nên quân Mông - Nguyên không thể ứng cứu, vì thế các đồn trại của giặc bên sông Hồng nhanh chóng bị tiêu diệt. Lúc bấy giờ, Thượng tướng Trần Quang Khải đã có bài thơ nổi tiếng, trong đó có câu “Đoạt sáo Chương Dương độ, Cầm Hồ Hàm Tử quan”, dịch nghĩa là “Bến Chương Dương cướp giáo giặc, Cửa Hàm Tử bắt quan thù” nói lên niềm tự hào với các chiến công oanh liệt của quân dân nhà Trần.

Chương trình khảo sát điền dã các điểm di tích lịch sử - văn hóa, địa danh lịch sử trên địa bàn huyện Khoái Châu

Trước đó, để phục vụ cho Hội thảo này,  Sở VHTTDL Hưng Yên đã tổ chức chương trình khảo sát điền dã các điểm di tích lịch sử - văn hóa, địa danh lịch sử trên địa bàn huyện Khoái Châu và huyện Thường Tín (Hà Nội). Tham gia chương trình khảo sát có lãnh đạo Sở VHTTDL; các nhà khoa học thuộc Viện Sử học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam). Trong chương trình khảo sát, đoàn đã tới thăm, tìm hiểu đình Thượng, đình Hạ ở xã Tự Nhiên; đình Vân La, chợ Mới Ông Già ở xã Hồng Vân và đền Chương Dương, bến Chương Dương ở xã Chương Dương (huyện Thường Tín, Hà Nội); đền Đa Hòa ở xã Bình Minh và đền Hàm Tử, bến Hàm Tử ở xã Hàm Tử (huyện Khoái Châu).Tại các điểm đến thăm, đoàn đã tiến hành tìm hiểu các tư liệu, hiện vật cổ, nghiên cứu các giá trị lịch sử, các giá trị văn hóa của các di sản, di tích và việc phát huy giá trị của các di sản, di tích. Việc tiến hành khảo sát điền dã trên để cung cấp cho các đại biểu, các nhà khoa học những tư liệu có tính khách quan, khoa học phục vụ cho việc nghiên cứu, gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích, di sản.

THANH HẰNG