VH- Sau bài viết phản ánh thực trạng tại di tích quốc gia Đình Thần Quy, xã Minh Tân, huyện Phú Xuyên, Hà Nội (Văn Hoá, số 2964 ra ngày 10.7.2017), chúng tôi tiếp tục ghi nhận một số ý kiến xung quanh câu chuyện trách nhiệm của chính quyền các cấp trước sự xuống cấp nặng nề của di tích. Dưới đây là một số ý kiến đó. Cả thành phố và huyện đều có trách nhiệm

Trong danh mục ưu tiên tu bổ các di tích của Hà Nội giai đoạn 2013- 2015 không có tên đình Thần Quy. BQL Di tích danh thắng Hà Nội trên cơ sở đề nghị của huyện, trong giai đoạn 2016-2020 đã đưa di tích vào danh mục này. Trên thực tế, đề nghị tu bổ đối với di tích này đã được huyện Phú Xuyên đề xuất từ trước. Nhưng cũng trong đề xuất, huyện chưa phân định rõ đâu là trách nhiệm của mình.
Một câu hỏi được đặt ra hiện nay là bắt đầu từ đâu để di tích được tu bổ? Về mặt quy định, là di tích quốc gia thì sẽ được thành phố hỗ trợ kinh phí, tuy nhiên huyện cũng phải có trách nhiệm cân đối kinh phí để có đối ứng cùng ngân sách của thành phố. Nếu thiếu nguồn vốn thì cần báo cáo rõ và đề xuất với ngành chức năng để thực hiện theo đúng quy định đầu tư công. Đây là vấn đề mà nhiều nơi đều lúng túng, dẫn đến hệ quả là bài toán khó: Làm thế nào để có tiền duy tu, tu bổ, chống xuống cấp di tích?
Trong sự xuống cấp của di tích quốc gia Đình Thần Quy, cả thành phố, huyện đều có trách nhiệm . Thời gian tới, BQL Di tích danh thắng Hà Nội sẽ đề xuất với Bộ VHTTDL đồng ý về mặt chủ trương để đưa di tích Đình Thần Quy vào danh mục đầu tư. Khi có danh mục đầu tư, được các cấp xác định về nguồn vốn thì mới có thể thỏa thuận về chủ trương, lập dự án theo quy định.
Tuy nhiên, đối với tình trạng như hiện giờ, di tích Đình Thần Quy cần được khẩn trương triển khai các biện pháp chống sập cấp thiết, song song là xây dựng và hoàn thiện các thủ tục để lập dự án. (Bà Nguyễn Thị Hòa, Trưởng Ban Quản lý Di tích danh thắng Hà Nội)
Vai trò của các cấp chính quyền ở đâu?
Hà Nội và các tỉnh lân cận hiện có nhiều đình làng đã và đang bị xuống cấp rất nghiêm trọng như đình Yên Bồ (huyện Ba Vì), đình Cổ Chế và đình Thần Quy (huyện Phú Xuyên)… Riêng trường hợp đình Thần Quy, để di tích xuống cấp đến mức phải cấm người vào tức là đã rất nghiêm trọng. Câu hỏi đặt ra là: Vì sao chính quyền các cấp, những người chịu trách nhiệm quản lý đối với đình Thần Quy không sửa chữa kịp thời, ngay khi di tích bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp?
Theo quy định, di tích đã được xếp hạng, nếu sửa chữa phải tuân thủ trình tự thủ tục, được sự đồng ý của các cơ quan có thẩm quyền thì mới được phép sửa chữa. Tôi cho rằng đây là điều bất cập, vì khâu thực hiện thủ tục, chờ đợi kinh phí tu bổ là một quá trình khá dài và phức tạp.
Chức năng của các đình làng là nhà văn hóa, nơi hội họp của người dân, sau cùng mới là nơi thờ cúng. Tuy nhiên, hiện nay chức năng duy nhất ở các ngôi đình còn tồn tại phổ biến là thờ cúng. Lại có nơi thờ thần ở miếu, ở đền rồi, vì thế ngôi đình bị bỏ không, chỉ duy nhất là ngày hội mới mở cửa. Chính vì lẽ đó nhiều ngôi đình bị bỏ hoang cả năm, thiếu hơi người, thiếu người chăm sóc. Đặc biệt, người dân và kể lãnh đạo ở nhiều nơi không còn cảm thấy gắn bó, liên quan gì đến mái đình nữa, cho nên cũng không tha thiết trong việc tu bổ, chăm sóc di tích.
Theo tôi, cần nghiên cứu thay đổi những bất cập về thủ tục sửa chữa, tu bổ di tích sao cho kịp thời, hiệu quả. Các địa phương cần phục hồi lại không gian văn hóa đình làng, gắn đời sống tinh thần của người dân với kiến trúc ngôi đình nhằm nâng cao ý thức cộng đồng trong việc giữ gìn di sản. Tôi cũng cho rằng, vai trò của các cấp chính quyền là rất lớn trong việc bảo tồn di tích. Để di tích hỏng hóc, xuống cấp, mất mát đồ thờ tự…, trách nhiệm thuộc về mỗi cá nhân chứ không thể đổi lỗi hoàn toàn cho câu chuyện muôn thuở là… thiếu kinh phí. (Nhà nghiên cứu mỹ thuật cổ Nguyễn Đức Bình, Trưởng nhóm Đình làng Việt)
Được biết, chiều 11.7, đại diện Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) và BQL Di tích danh thắng Hà Nội cũng đã có buổi làm việc với UBND huyện Phú Xuyên về những nội dung liên quan đến công tác duy tu, tu bổ tại di tích Đình Thần Quy.

Phương Anh - Lan Ngọc
(lược ghi)