VHO- Tối 21.4 tại Quảng trường Hùng Vương (TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ), chương trình Lễ hội đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ 2023, Kỷ niệm 20 năm Công ước 2003 của UNESCO, Liên hoan trình diễn di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam được UNESCO ghi danh do Bộ VHTTDL và UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức đã chính thức khai mạc. Một không gian độc đáo của những giá trị văn hoá, di sản được thế giới vinh danh đã cùng hội tụ về đất Tổ.

Dự chương trình có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Phú Thọ Bùi Minh Châu; Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Việt Nam Christian Manhart; Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Trần Thanh Lâm; Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương; lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành; đại diện các tổ chức quốc tế, đại diện Đại sứ quán các nước tại Việt Nam; lãnh đạo tỉnh Phú Thọ và các tỉnh, thành phố có di sản tham gia Liên hoan; đặc biệt là sự hiện diện của hàng trăm nghệ nhân chủ thể 15 di sản được UNESCO vinh danh…

Nơi hội tụ của các tinh hoa di sản

Phát biểu tại chương trình, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh: “Con người có tổ, có tông/ Như cây có cội, như sông có nguồn, truyền thống đạo hiếu đó đã được đúc kết qua hàng nghìn năm, để đến ngày này, triệu triệu con tim Việt Nam trong và ngoài nước cùng hướng về đất Tổ thiêng liêng, nơi khởi nguồn Tổ quốc để thành kính tưởng nhớ công ơn dựng nước của các Vua Hùng”.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại chương trình

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương thể hiện lòng tự hào về cội nguồn và khát vọng thống nhất, minh triết độc đáo của quốc gia, dân tộc Việt Nam gắn liền truyền thống nông nghiệp lúa nước; ý chí tự cường và tinh thần đoàn kết chống ngoại xâm, thiên tai, làm nên sức mạnh Việt Nam. Cùng với 14 di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được UNESCO vinh danh là di sản phi vật thể của nhân loại.

“Lễ hội đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ năm 2023 với chủ đề Linh thiêng nguồn cội - Đất Tổ Hùng Vương là nơi hội tụ của các tinh hoa di sản văn hóa của mọi miền Tổ quốc. Chuỗi sự kiện sẽ mang đến cho du khách và nhân dân hành hương về với cội nguồn đất Tổ những trải nghiệm sâu sắc, để hiểu thêm, yêu hơn và càng tự hào về đất nước, văn hóa, con người Việt Nam”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Đặc biệt, lễ hội là dịp để chúng ta nhìn lại chặng đường 20 năm Việt Nam là thành viên có trách nhiệm trong triển khai các Chương trình hành động về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể theo tinh thần của Công ước 2003. Các di sản văn hoá Việt Nam tiếp tục được bảo tồn và lan tỏa hệ giá trị bản sắc, nhân văn; góp phần đưa văn hiến Việt Nam cùng tỏa sáng trong dòng chảy văn minh nhân loại.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương khẳng định Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực hết mình để bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa 

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, giữ gìn, xây dựng và phát triển hệ giá trị văn hóa dân tộc là vấn đề sống còn, như Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh thông điệp của tiền nhân tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021: “Văn hóa còn thì dân tộc còn”. Với 15 di sản phi vật thể đã được UNESCO ghi danh, Việt Nam là một trong số những quốc gia giàu tài nguyên văn hóa cộng đồng, có sự độc đáo trên thế giới. Các di sản văn hóa này cùng với hệ giá trị đậm đà bản sắc đã được hun đúc, định hình từ hồn cốt dân tộc qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước với bao thăng trầm.

“Tự hào được kế thừa những di sản văn hóa quý báu từ các thế hệ tiền nhân, chúng ta cũng ý thức được trách nhiệm của mình trong việc bảo tồn văn hoá dân tộc, xây dựng thiết chế văn hoá truyền thống cộng đồng. Giá trị văn hóa chỉ trường tồn khi trở thành nét truyền thống, một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội Việt Nam”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, đầu tư nguồn lực cho nghiên cứu, phục hồi, phục dựng và trùng tu các di sản văn hóa; kêu gọi con cháu dòng máu Lạc Hồng trên mọi miền Tổ quốc cũng như đồng bào ta ở nước ngoài cùng chung tay, góp sức phát huy các giá trị tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và các di sản phi vật thể khác.

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Bùi Văn Quang phát biểu tại đêm khai mạc

Phó Thủ tướng nhấn mạnh để khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, tạo nên sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, chúng ta cần tập trung hoàn thiện chủ trương, chính sách, tạo môi trường thuận lợi để thúc đẩy, thu hút các nguồn lực xã hội cho phát triển văn hóa; đưa tài nguyên văn hóa trở thành nguồn lực phát triển đất nước. Nghiên cứu, hoàn thiện hệ giá trị văn hoá quốc gia và con người Việt Nam, phát huy thuần phong mỹ tục, truyền thống tốt đẹp Việt Nam cùng với tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại; xây dựng và triển khai Chương trình tổng thể mục tiêu quốc gia về chấn hưng, phát triển văn hoá, xây dựng con người Việt Nam. Đồng thời, thực hiện kiểm kê di sản văn hóa và dữ liệu hóa di sản văn hóa; lập bản đồ di sản trên nền tảng số nhằm bảo tồn các giá trị, di sản văn hóa, phục vụ phát triển chuyển đổi số.

Phó Thủ tướng đề nghị cần tiếp tục đầu tư nguồn lực nhà nước, thu hút nguồn lực xã hội để bảo tồn, tôn tạo, phục dựng và phát huy các giá trị văn hoá vật thể, phi vật thể đồ sộ, phong phú, đa dạng. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nghiên cứu cơ bản về văn hóa, cán bộ văn hóa tầm chiến lược, văn hóa nghệ thuật đỉnh cao; chương trình giáo dục văn hóa, nghệ thuật trong nhà trường các cấp.

Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Việt Nam Christian Manhart cho rằng Việt Nam có nhiều kinh nghiệm trong bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa

Đánh giá cao và biểu dương tỉnh Phú Thọ trong nỗ lực bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa tiêu biểu, cùng với Bộ VHTTDL và UNESCO, tỉnh đã có sáng kiến kết nối các di sản văn hóa phi vật thể nhân dịp Lễ hội đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ năm nay. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ VHTTDL, UBND tỉnh Phú Thọ đảm bảo các điều kiện tốt nhất để các nghệ sĩ, nghệ nhân dân gian có không gian sáng tạo, biểu diễn. Du khách có thời gian trải nghiệm, khám phá những giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời để đưa hình ảnh Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế.

Phó Thủ tướng cũng bày tỏ mong muốn UNESCO, các tổ chức quốc tế và đối tác tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong bảo tồn, công nhận, vinh danh các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể.

“Hướng về Ngày giỗ Tổ Hùng Vương với tấm lòng thành kính, tri ân sâu sắc công lao to lớn của các Vua Hùng, các bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước, chúng ta nguyện đoàn kết một lòng, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, nắm bắt thời cơ, vận hội, phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa tốt đẹp tự ngàn đời nỗ lực phấn đấu xây dựng đất nước hòa bình, độc lập, phồn vinh và hạnh phúc”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Di sản văn hóa góp phần quan trọng xây dựng hình ảnh quốc gia

Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh, với quyết tâm đưa tinh thần Nghị quyết, chỉ đạo của Đảng về văn hóa vào cuộc sống thông qua các hoạt động thiết thực, Bộ VHTTDL đã phối hợp với UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ và các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa Việt Nam tại tỉnh Phú Thọ.

Theo Thứ trưởng, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, cùng những nỗ lực của Chính phủ, chính quyền các cấp và các lực lượng xã hội, các di sản văn hóa Việt Nam lần lượt được nhận diện giá trị, xếp hạng, ghi danh để bảo vệ và phát huy giá trị; góp phần duy trì, kế thừa, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc. Đặc biệt, di sản văn hóa còn góp phần quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh quốc gia, quảng bá các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mỹ quan trọng của văn hóa Việt Nam ra thế giới thông qua các hoạt động du lịch, giao lưu văn hóa và hợp tác phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Nhờ đó, vị thế văn hóa, hình ảnh văn hóa và đất nước, con người Việt Nam ngày càng được khẳng định rõ nét hơn trên trường quốc tế, góp phần tích cực duy trì sự đa dạng của văn hóa nhân loại...

Tháng 9.2005, Việt Nam chính thức tham gia Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể. Trong chặng đường kỷ niệm 20 năm Công ước, 18 năm tham gia Công ước, 2 lần Việt Nam là thành viên Ủy ban Liên chính phủ Công ước (nhiệm kỳ 2006 - 2010 và 2022 - 2026), Việt Nam luôn là thành viên tích cực, và có trách nhiệm của UNESCO và Công ước 2003.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương cùng các đại biểu giao lưu với các nghệ nhân

Sau 18 năm tham gia Công ước 2003, Việt Nam đã có 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh. Đặc biệt, điểm đáng tự hào là sau những nỗ lực bảo vệ và phát huy giá trị di sản, Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên đề nghị và được Ủy ban Liên chính phủ đồng ý đưa di sản ra khỏi Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp đối với di sản văn hóa phi vật thể Hát Xoan Phú Thọ...

Thứ trưởng nhấn mạnh, Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ và các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa Việt Nam thực sự là “Ngày hội về nguồn” của cả dân tộc, để cùng góp sức, chung tay khơi sâu đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Đây cũng là hoạt động cụ thể, thiết thực đưa tinh thần Nghị quyết, chỉ đạo của Đảng về văn hóa vào cuộc sống, góp phần đảm bảo lợi ích của toàn xã hội, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc; thúc đẩy sáng tạo những giá trị văn hóa mới, làm giàu thêm kho tàng di sản văn hóa Việt Nam và mở rộng giao lưu, hợp tác văn hóa quốc tế.

Việt Nam là thành viên tích cực của UNESCO trong bảo vệ di sản

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Bùi Văn Quang chia sẻ: “2 di sản văn hóa phi vật thể tại Phú Thọ là Hát Xoan và Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương cùng với 13 di sản của cả nước được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đã tụ hội về miền đất Tổ. Đây cũng là dịp các nghệ nhân dân gian trình diễn, thực hành, tôn vinh các tinh hoa di sản nhằm lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng…”.

Liên hoan trình diễn các di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam được UNESCO vinh danh diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 20 năm thực hiện Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể. Đây là cơ hội để Việt Nam khẳng định những nỗ lực, cố gắng trong việc gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị các di sản. Đồng thời, khẳng định Việt Nam là thành viên tích cực, trách nhiệm trong quá trình thực hiện Công ước.

Ông Christian Manhart, Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Việt Nam nhận định, để di sản sống được chuyển giao cho các thế hệ mai sau, di sản cần được coi trọng và đánh giá đúng. Công ước 2003 chính là công cụ thể hiện đầy đủ vai trò quan trọng của di sản văn hóa phi vật thể. Trong chưa đầy 2 năm sau đó, Việt Nam là quốc gia thành viên đã phê chuẩn Công ước và hiện đã có 15 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh.

“Việt Nam là một trong những thành viên tích cực nhất của UNESCO khi luôn sẵn sàng gánh vác trách nhiệm trong bối cảnh phức tạp của cộng đồng quốc tế hiện nay. Với thành công này, Việt Nam đang đảm nhận những vai trò quan trọng trong hầu hết các hoạt động của UNESCO. Việt Nam cũng cho thấy có thể chia sẻ bài học về thành công của mình với các quốc gia khác trong lĩnh vực văn hóa”, ông Christian Manhart nêu rõ.

Những giá trị văn hóa, các di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO vinh danh hội tụ trên đất Tổ

Sau phần nghi lễ, đêm khai mạc đã diễn ra chương trình nghệ thuật  Linh thiêng nguồn cội – Đất Tổ Hùng Vương. Chương trình nhằm tôn vinh giá trị tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; chào đón đồng bào và du khách về thăm miền Đất Tổ trong dịp Giỗ Tổ năm nay. Đồng thời giới thiệu 15 loại hình di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO ghi danh. Với sự tham gia của nhiều nghệ sĩ cùng 400 diễn viên chuyên nghiệp và quần chúng, nghệ nhân dân gian của các tỉnh, thành đại diện 3 miền Bắc, Trung, Nam, chương trình đã đưa đến người xem những giá trị tinh hoa của các di sản như Hát Xoan Phú Thọ, Nghệ thuật Xoè Thái, dân ca Ví dặm Nghệ Tĩnh, Nhã nhạc cung đình Huế, Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ, Đờn ca tài tử Nam Bộ, Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên…

PHƯƠNG ANH – ĐÌNH TOÁN; ảnh: TRẦN HUẤN