Nỗ lực không đơn lẻ

VHO - Chính sách cấm mạng xã hội với người dưới 16 tuổi của Australia là tiên phong trên thế giới, nhưng không phải nỗ lực đơn lẻ. Nhiều quốc gia khác cũng đang đau đầu tìm lời giải cho bài toán tác động của mạng xã hội đến trẻ em, tuy cách tiếp cận có thể khác biệt.

 Tại châu Âu, một số nước đã có quy định hạn chế độ tuổi phần nào tương tự. Liên minh châu Âu (EU), từ năm 2018 đã yêu cầu phải có sự đồng ý của cha mẹ khi xử lý dữ liệu người dùng dưới một độ tuổi nhất định, tùy nước quy định từ dưới 13 đến dưới 16 tuổi. Điều này có nghĩa thực tế ở Đức, Pháp và nhiều nước EU, trẻ dưới 16 tuổi muốn tạo tài khoản mạng xã hội hợp pháp thì cần cha mẹ cho phép.

Tuy nhiên, khác với Australia, các nước này không cấm tuyệt đối, mà trách nhiệm cho phép hay không vẫn nằm ở phụ huynh. Tháng 11.2025, Nghị viện châu Âu thậm chí còn ra nghị quyết ủng hộ áp dụng độ tuổi tối thiểu 16 trên toàn EU cho mạng xã hội và các nền tảng video.

Điều này cho thấy châu Âu đang nghiêng về hướng siết chặt hơn, có thể học tập mô hình của Australia ở tầm khu vực. Anh Quốc cũng đang “theo dõi sát” động thái của Australia để cân nhắc chính sách tuổi truy cập mạng xã hội của riêng họ.

Đan Mạch đang xúc tiến luật cấm dưới 15 tuổi, nhưng đáng chú ý dự thảo của họ cho phép trẻ 13-14 tuổi dùng mạng xã hội nếu có cha mẹ đồng ý. Nghĩa là Đan Mạch chọn cách dung hòa giữa cấm tuyệt đối và cho phụ huynh tự quyết.

Na Uy và Malaysia nằm trong số những nước công khai tuyên bố sẽ noi gương Australia sớm nhất. Điều này phần nào phản ánh một làn sóng chính sách toàn cầu, đó là các chính phủ nhận ra đây là vấn đề chung và Australia vừa mở đường cho một giải pháp táo bạo.

Ngược lại, một số quốc gia chọn cách tiếp cận mềm dẻo hơn thay vì cấm hoàn toàn. Tại Mỹ, dù chưa có luật liên bang, nhưng nhiều bang đã bắt đầu áp dụng quy định mới: Utah, Texas, Arkansas, Louisiana… yêu cầu mạng xã hội phải xác minh độ tuổi và có sự đồng thuận của phụ huynh cho người dùng vị thành niên. Florida thậm chí ban hành lệnh cấm trẻ dưới 14 tuổi sử dụng một số nền tảng, nhưng độ tuổi này thấp hơn so với Australia và cũng có những ngoại lệ nhất định. Tuy vậy, các nỗ lực tại Mỹ đang vấp phải thách thức pháp lý từ các công ty công nghệ và tổ chức tự do dân sự, do lo ngại vi phạm quyền tự do ngôn luận theo Hiến pháp.

Ngoài ra, nhiều quốc gia tập trung vào giải pháp bổ trợ thay vì cấm. Thí dụ Hàn Quốc và Hà Lan ban hành lệnh cấm sử dụng điện thoại thông minh trong trường học để giảm phân tâm, thay vì cấm hoàn toàn ngoài xã hội. Nhiều nước cũng thông qua luật buộc nền tảng phải bổ sung tính năng kiểm soát của phụ huynh, giới hạn thời gian sử dụng cho tài khoản trẻ em.

Trung Quốc đã từ lâu thực hiện các chính sách mạnh tay như giới hạn giờ chơi game online cho trẻ dưới 18 (chỉ được chơi vài giờ cuối tuần) và yêu cầu dùng tên thật, xác minh danh tính khi đăng ký dịch vụ trực tuyến. Cách làm của Trung Quốc cũng nhằm mục đích chống nghiện và bảo vệ thanh thiếu niên, nhưng được triển khai trong môi trường quản lý chặt chẽ và ít tranh luận công khai hơn.

Tựu trung, cộng đồng quốc tế đang hướng sự chú ý về “thí nghiệm” tại Australia. Thành công hay thất bại của lệnh cấm này, sẽ cung cấp bài học quan trọng cho các nước khác trong việc định hình chính sách.

Nếu Australia chứng minh được việc cấm mạng xã hội dưới 16 tuổi giúp cải thiện rõ rệt đời sống giới trẻ, có thể tạo ra làn sóng nối gót. Ngược lại, nếu chính sách phát sinh nhiều vấn đề và phản tác dụng, các nước sẽ cân nhắc giải pháp khác cân bằng hơn.