Ca trù Hà Nội khẳng định sức sống bền bỉ

VHO - "Liên hoan Ca trù Hà Nội lần thứ tư năm - 2025" đã khép lại thành công, để lại nhiều dấu ấn đáng nhớ trong lòng công chúng yêu nghệ thuật truyền thống. Đây là sân chơi quy tụ số lượng thí sinh và câu lạc bộ đông đảo nhất từ trước tới nay, khẳng định sức sống mạnh mẽ của ca trù – di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO vinh danh.

Kỷ lục thí sinh và làn gió mới giữ lửa Ca trù Hà Nội

Diễn ra trong hai ngày 27 – 28.9 tại Bảo tàng Hà Nội, Liên hoan Ca trù Hà Nội 2025 quy tụ 21 câu lạc bộ (CLB) cùng nhiều thí sinh tự do, tham gia 16 tiết mục múa hát tập thể và 105 thí sinh ở các phần thi Đào nương, Kép đàn, Trống chầu.

Độ tuổi người tham gia trải dài từ 8 đến 86 tuổi, cho thấy ca trù đã và đang được nhiều thế hệ cùng nhau gìn giữ.

NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội đồng thẩm định đánh giá, chưa kỳ liên hoan nào có số lượng đông đảo như năm nay. Đặc biệt, nhiều thí sinh trẻ tham gia kép đàn đã thể hiện sự khởi sắc rõ rệt.

Điều đó chứng minh ca trù không chỉ được trao truyền trong gia đình, mà đã lan tỏa và tìm được công chúng kế cận trong cộng đồng, nhất là giới trẻ”.

Về chất lượng, Liên hoan ca trù Hà Nội 2025 có nhiều giọng hát tốt, có giọng vang, giọng truyền cảm, giọng tròn vành rõ chữ, chọn cách thể hiện phù hợp với giọng, đàn và trống quyện hòa, khăn nhạt, nhiều ca nương phách tốt. Một số tiết mục tập thể cũng rất tốt.

“Nếu như xưa kia, ca trù thường là trao truyền con nối nhưng ngày nay đã có sự yêu thích của cộng đồng, nhất là các bạn sinh viên, học sinh trẻ.

Năm nay, có nhiều kép đàn khá. Đó là tín hiệu đáng mừng. Có thời gian chúng tôi có nhiều lo lắng, do kép đàn của ca trù quá ít”, NSND Trần Quốc Chiêm cho biết.

Liên hoan ca trù Hà Nội 2025 có nhiều tiết mục hát nói với lời mới ca ngợi quê hương, đất nước và con người Việt Nam được đánh giá cao. Đây là minh chứng cho sự sáng tạo không ngừng, vừa kế thừa vừa phát triển ca trù trong đời sống hiện đại.

Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền cho biết: “Số lượng thí sinh năm nay gấp 2,5 lần kỳ liên hoan trước. Điều đó chứng tỏ ca trù đã tìm thấy nhiều người học và yêu thích.

Về chất lượng, không thể đòi hỏi ngay sự chuẩn mực như xưa, nhưng những bước tiến này rất đáng trân trọng”.

Điểm nhấn của Liên hoan ca trù Hà Nội 2025 là sự góp mặt của nhiều gương mặt trẻ. Các em học sinh, sinh viên không chỉ làm khán giả mà trực tiếp biểu diễn trên sân khấu.

Em Hoàng Hải Đăng (17 tuổi), cộng tác viên CLB Ca trù Thượng Mỗ, chia sẻ: “Cháu mới tham gia CLB được 2 tháng nhưng đã cảm nhận được vẻ đẹp cổ xưa, hoài niệm của ca trù. Cháu rất tự hào khi được góp phần gìn giữ và phát huy nghệ thuật truyền thống này”.

Sự góp mặt của lớp trẻ cho thấy ca trù đang dần thoát khỏi nguy cơ “già hóa lực lượng” và mở ra hy vọng về một thế hệ kế cận giàu tiềm năng.

Đề xuất đưa ca trù vào trường học

Tại Liên hoan ca trù Hà Nội 2025, nhiều CLB ca trù đề xuất cần đưa ca trù vào chương trình học phổ thông như một môn chính, nhằm giới thiệu và truyền dạy di sản quê hương ngay từ trong trường học.

Đây là cách thiết thực nhất để lan tỏa tình yêu ca trù đến thế hệ trẻ, đồng thời tạo môi trường rèn luyện lâu dài.

Ngoài ra, các CLB cũng mong muốn Nhà nước có chế độ bồi dưỡng cho người tham gia tập huấn, hỗ trợ thêm kinh phí, cũng như phổ biến rộng rãi các tài liệu nghiên cứu, kỹ thuật.

Việc kết hợp truyền dạy trực tiếp với các nền tảng mạng xã hội cũng được đề xuất nhằm tiếp cận đông đảo công chúng.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Lê Thị Ánh Mai cho biết, năm nay là năm thứ 16 Ca trù được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.

Từ đó đã thu hút sự quan tâm của người dân, khẳng định giá trị nghệ thuật độc đáo, quý báu mà cha ông để lại cũng như báo động về sự mai một của ca trù.

Những năm qua, thành phố Hà Nội đã luôn tích cực thực hiện các biện pháp bảo vệ, phát huy giá trị di sản ca trù.

Đồng thời, Hà Nội đã có nhiều chính sách nhằm bảo tồn và phát huy di sản, nổi bật là Nghị quyết số 23/2022/NQ-HĐND về chế độ đãi ngộ, hỗ trợ nghệ nhân và CLB di sản; hay Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, trong đó có hát ca trù đưa vào danh mục cần bảo vệ khẩn cấp.

Hà Nội hiện là địa phương có số lượng nghệ nhân ca trù được phong tặng danh hiệu cao quý nhiều nhất cả nước, với 32 nghệ nhân qua ba đợt phong tặng.

Năm 2025, thành phố tiếp tục đề xuất danh sách phong tặng 8 Nghệ nhân Nhân dân và 23 Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực ca trù. Đây là sự ghi nhận, đồng thời là nguồn động viên tinh thần to lớn với các nghệ nhân.

“Liên hoan ca trù Hà Nộivới mục đích tiếp tục góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật độc đáo này; động viên, thúc đẩy hoạt động truyền dạy, thực hành ca trù ở cơ sở, đồng thời phát hiện, bồi dưỡng các tài năng trẻ”, bà Lê Thị Ánh Mai cho hay.

Từ chỗ từng đối diện nguy cơ mai một, ca trù nay đã cho thấy sức sống mới nhờ sự kết hợp của chính sách, tâm huyết của nghệ nhân và niềm đam mê từ lớp trẻ.

Liên hoan Ca trù Hà Nội năm 2025 là minh chứng rõ ràng rằng ca trù vẫn đang sống và gìn giữ trong đời sống hôm nay.

Như chia sẻ của NSND Trần Quốc Chiêm: “Ca trù là di sản độc đáo, muốn gìn giữ cần có thời gian, công sức và sự đồng lòng. Liên hoan năm nay là tín hiệu đáng mừng, khẳng định rằng ca trù đã tìm thấy công chúng của mình”.