(Emagazine) Kiến tạo tương lai cho ngành VHTTDL

Nhiệm kỳ Chính phủ 2021-2025 là một giai đoạn đặc biệt trong lịch sử phát triển đất nước, khi Việt Nam phải đối diện đồng thời với những cú sốc từ đại dịch Covid-19, những biến động địa - chính trị, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu và tác động ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu.

Trong bối cảnh ấy, yêu cầu đặt ra đối với quản trị quốc gia không dừng ở việc ứng phó tình thế, mà phải từng bước tái cấu trúc các động lực phát triển, củng cố nền tảng tinh thần xã hội và khơi thông các nguồn lực nội sinh.

Chính trong dòng chảy đó, ngành VHTTDL được đặt trước những kỳ vọng lớn hơn bao giờ hết. Với tinh thần hành động xuyên suốt “3 Quyết tâm, 4 Chủ động, 5 Hiệu quả”, Bộ VHTTDL đã triển khai đồng bộ các nhiệm vụ được giao, từng bước khẳng định vai trò của văn hóa như nền tảng tinh thần của xã hội, của thể thao như nguồn lực sức mạnh con người, của du lịch như động lực lan tỏa trong cấu trúc tăng trưởng kinh tế.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021-2025, Bộ VHTTDL đã xác định rõ yêu cầu đổi mới tư duy quản lý, bám sát các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Quốc hội và Chính phủ, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025.

Trên cơ sở đó, Bộ chủ động xây dựng Chương trình hành động toàn nhiệm kỳ, cụ thể hóa bằng các chủ đề công tác từng năm, tạo nên nhịp điều hành liên tục, có trọng tâm, trọng điểm.

Với phương châm hành động xuyên suốt đặt ra cho cả nhiệm kỳ “Quyết liệt hành động - Khát vọng cống hiến”, Bộ đã phát động và triển khai chủ đề công tác các năm: từ “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ” năm 2022, “Quyết liệt, hiệu quả, nêu gương, kỷ cương, trách nhiệm” năm 2023, “Tăng tốc, sáng tạo, về đích” năm 2024 và “Kỷ cương - Nêu gương - Trách nhiệm - Tinh gọn - Hiệu quả - Về đích” năm 2025.

Bên cạnh đó, Ngành VHTTDL đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước với tinh thần “Văn hóa là nền tảng - Thông tin là mạch dẫn - Thể thao là sức mạnh - Du lịch là nhịp cầu kết nối”.

Điểm nổi bật trong công tác chỉ đạo, điều hành là việc đề cao kỷ cương hành chính, phân công, phân cấp gắn với trách nhiệm cá nhân, đồng thời giữ vững nguyên tắc đoàn kết, thống nhất trong tập thể lãnh đạo Bộ.

Cách tiếp cận “bám sát thực tiễn, phản ứng chính sách kịp thời” được thể hiện rõ qua hàng trăm cuộc làm việc với địa phương, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, qua đó tháo gỡ nhiều “điểm nghẽn” tồn tại kéo dài trong các lĩnh vực văn hóa, du lịch, thể thao, báo chí, xuất bản.

Một trong những dấu ấn quan trọng nhất của nhiệm kỳ 2021-2025 là khối lượng và chất lượng công tác xây dựng pháp luật. Trong giai đoạn này, Quốc hội đã thông qua nhiều đạo luật quan trọng liên quan trực tiếp đến lĩnh vực quản lý của Bộ VHTTDL; Chính phủ ban hành hàng chục nghị định; Bộ trưởng Bộ VHTTDL ban hành trên 100 thông tư hướng dẫn, tạo nên một hệ thống pháp lý ngày càng đồng bộ, tiệm cận yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Việc hoàn thiện thể chế không dừng ở việc “lấp khoảng trống pháp lý”, mà hướng tới nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, tạo không gian phát triển cho sáng tạo văn hóa, cho doanh nghiệp du lịch, cho các chủ thể xã hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị văn hóa - thể thao - du lịch.

Đây là bước chuyển quan trọng từ tư duy “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa”, từ quản lý hành chính sang kiến tạo chính sách, phát huy vai trò quản trị phát triển văn hoá.

Một điểm nhấn mang tính lịch sử của nhiệm kỳ là việc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV thông qua chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035, giai đoạn I.

Lần đầu tiên, văn hóa được đặt trong khuôn khổ một chương trình mục tiêu quốc gia với tầm nhìn dài hạn, nguồn lực tập trung và hệ thống chính sách đồng bộ.

Chương trình đã giải bài toán thiếu hụt nguồn lực cho văn hóa trong nhiều năm, mà quan trọng hơn, tạo ra một khung tư duy mới: đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho phát triển bền vững.

Các chính sách hướng tới bảo tồn và phát huy di sản, xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở, phát triển công nghiệp văn hóa, thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa - thư viện - bảo tàng, qua đó nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong bức tranh chung của nhiệm kỳ, du lịch nổi lên như một điểm sáng, vượt qua vai trò là ngành dịch vụ du lịch, trở thành công cụ điều tiết cấu trúc tăng trưởng. Sau giai đoạn “đóng băng” vì đại dịch, du lịch Việt Nam phục hồi nhanh, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và sinh kế cho hàng triệu lao động.

Điều đáng chú ý là sự phục hồi này không thuần túy dựa trên số lượng, mà gắn với nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm, định vị lại thị trường, mở rộng không gian phát triển du lịch gắn với văn hóa và di sản.

Bộ VHTTDL đã tham mưu Chính phủ ban hành nhiều nghị quyết, chính sách quan trọng về phục hồi và phát triển du lịch, đồng thời thúc đẩy liên kết vùng, liên kết ngành, coi du lịch như một “đường dẫn” lan tỏa giá trị sang các lĩnh vực dịch vụ, thương mại, vận tải, văn hóa sáng tạo.

Thể dục, thể thao tiếp tục được xác định là một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển con người Việt Nam. Phong trào thể thao quần chúng được duy trì và mở rộng; thể thao thành tích cao đạt nhiều kết quả tích cực trên các đấu trường khu vực và quốc tế, góp phần nâng cao vị thế quốc gia.

Các kết luận của Bộ Chính trị về phát triển thể dục thể thao trong giai đoạn mới đã tạo cơ sở chính trị quan trọng để ngành thể thao tiếp tục được đầu tư bài bản, dài hạn.

Trong suốt nhiệm kỳ vừa qua, công tác gia đình được triển khai đồng bộ, với trọng tâm là phòng, chống bạo lực gia đình, xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc. Đây là lĩnh vực âm thầm nhưng có ý nghĩa đặc biệt trong việc củng cố nền tảng đạo đức, giá trị xã hội trong bối cảnh biến động mạnh mẽ của đời sống hiện đại.

Lĩnh vực báo chí, xuất bản, thông tin cơ sở được kiện toàn tổ chức, hoàn thiện thể chế, từng bước thích ứng với môi trường truyền thông số. Việc tiếp nhận thêm các đơn vị quản lý báo chí, xuất bản từ Bộ Thông tin và Truyền thông trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ đặt ra yêu cầu mới về năng lực quản trị, song cũng mở ra cơ hội hình thành một hệ sinh thái quản lý thống nhất giữa văn hóa và truyền thông.

Trên nền tảng những thành quả và thể chế đã được kiến tạo trong nhiệm kỳ vừa qua, nhiệm kỳ 2026-2030, ngành VHTTDL đứng trước yêu cầu nâng tầm phát triển. Danh mục các luật, nghị định, đề án dự kiến trình Quốc hội, Chính phủ trong giai đoạn tới cho thấy quyết tâm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho phát triển dài hạn.

Trọng tâm của giai đoạn mới là triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa, phát triển công nghiệp văn hóa, thúc đẩy du lịch bền vững, đầu tư chiều sâu cho thể thao thành tích cao, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý báo chí, xuất bản, thông tin cơ sở trong kỷ nguyên số.

Nhìn lại toàn bộ nhiệm kỳ 2021-2025, có thể thấy ngành VHTTDL đã hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ trong một bối cảnh nhiều thách thức, với tinh thần đoàn kết, năng động và sáng tạo.

Những kết quả đạt được thể hiện rõ ở hệ thống văn bản, con số thống kê, quan trọng hơn là sự chuyển biến trong nhận thức xã hội về vị trí, vai trò của văn hóa trong phát triển đất nước.

“Đường lớn đã mở, đi tới tương lai”. Với nền tảng chính sách ngày càng vững chắc, sự quan tâm ngày càng sâu sắc của Đảng, Nhà nước và Chính phủ, cùng quyết tâm của toàn ngành, VHTTDL đang bước vào một giai đoạn kiến tạo mới, đóng góp ngày càng rõ nét cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, khẳng định bản sắc và sức mạnh mềm Việt Nam trong kỷ nguyên mới.