VH- Quê mẹ tôi ở vùng Soi, cũng như bao làng xóm khác đều mang một cái tên rất hình tượng và dễ hiểu, nhiều đặc trưng như xóm Ao, xóm Đường, xóm Gò và xóm Soi của mẹ trên mảnh đất Phú Yên trải dài theo sông, thay vì gọi xóm bồi, xóm bãi thì gọi là soi để chia đều cho các thôn; nên mỗi phiên chợ người dân gộp chung vùng đất này thành chợ Soi mà mãi sau này mới tách ra là chợ Ân Niên hay Phong Niên, phiên chợ được họp vào những ngày mùng bốn, mười lăm, hai mốt, hai chín âm lịch.

Tôi ít có dịp ra chợ cùng mẹ, cứ mỗi phiên chợ ngày thường là ngoại và mẹ đã chuẩn bị những gì của soi nhà, vườn nhà mỗi mùa mỗi vật từ buồng chuối, trái cà đến gà, vịt rồi cho vào đôi gánh để mờ sáng băng đồng ra phiên chợ Soi. Dịp cuối năm tôi vẫn thường được mẹ dẫn đi chợ để mừng tết đến, để được nhìn ngắm và nhất là được mẹ mua cho những vật mình thích, quà mình thèm mà phiên chợ thường không có. Vậy là mờ sáng tinh sương, tôi cùng mẹ vượt mương, băng đồng đến phiên chợ cuối năm, phiên chợ 29 tháng chạp, một phiên chợ họp từ sớm đến mãi tận trưa khác với phiên thường chỉ thấy mặt trời lên nửa sào là vãn người.

Những chòi tranh dựng lên làm nơi bán mua trong khu đất bắng mà ngày không họp chợ thấy buồn hiu hắt thì bây giờ đang nhộn nhịp, nhộn nhịp từ lúc gà gáy canh đầu khi tiếng lục lạc leng keng trên từng chiếc xe ngựa đưa hàng đến và tiếng cười nói, tiếng bước chân gấp gáp cùng quang gánh từ các bãi soi tụ tập về. Tôi đứng trông đôi quang gánh cho mẹ và thích thú nhìn những món hàng Tết từ nơi khác, bởi nó xa lạ so với những gì của dân xóm Soi bày bán. Nhưng lần này, mọi thứ đều đẹp, đều ngon vì chuẩn bị đón năm mới đang đến.

Trong phiên chợ cuối năm thì lũ con nít như tôi cũng đông chẳng kém, đó là món quà thưởng mà cha mẹ hứa với chúng từ đầu năm. Nhà tôi thì cha mẹ đã lo gần đủ các món từ thịt, rau, đậu, nếp, rim bánh đến hoa lá. Mẹ chỉ mua chùm bồ kết với bó lá thơm về tắm, ít nhang đèn và xấp giấy cúng ông bà. Và mẹ gửi đôi quang cho người quen coi hộ để dẫn tôi đi rảo quanh chợ. Con nít mà, khi ấy tôi thích nhất là đến chỗ bán tò he với các con vật đủ sắc màu để mua về thổi và khoe với lũ bạn trong ba ngày tết, thứ nữa là mẹ mua những vắt cốm nếp trộn đường mật gói vào tấm lá chuối. Những vắt cốm thơm lừng được rang tại chỗ bằng chảo gang đổ trên chiếc nia nghi ngút khói rồi dùng sàng lọc cốm, cốm nếp trắng muốt được ngào đường thành vắt vừa lòng bàn tay để vừa đi vừa thổi hoặc mang về trong tấm lá chuối. Trong không khí nhiều màu sắc đầy âm thanh ấy, mẹ dẫn tôi đi qua gian hàng bánh tết, hàng thịt, hàng cá, hàng trái cây… và cuối cùng là hàng chè với ly bông cỏ thơm ngọt, được ngồi trên chiếc đòn kê để ngắm đôi tay thoăn thoắt múc chè của chị bán hàng và nhẩn nha nhai nhìn thiên hạ đi chợ phiên cuối năm.

Một phiên chợ Soi cuối năm cứ hằn trong nỗi nhớ mỗi độ xuân về, đi có mẹ đưa đi, về có mẹ dẫn về trên một cánh đồng làng với mương nước chảy. Và khi ấy đâu có ấn tượng gì nhiều. Giờ nhớ lại mới thấy, chợ phiên với thúng nia, quang gánh là chính; với lá chuối, lá sen là nhiều; với những sản vật của các thôn bên một dòng sông đủ đầy rau củ; với những món ăn dân dã bình thường được làm ra một cách đơn giản nhưng tinh khôi, từ vắt cốm nếp đến ly chè bông cỏ và trên tay là những con tò he làm từ bột nếp cho một tuổi thơ yên ả.

Huỳnh Thạch Thảo