Vì sao bão cuối mùa có xu hướng mạnh lên nhanh?

VHO - Sự xuất hiện dồn dập cùng xu hướng mạnh lên của mùa bão và áp thấp nhiệt đới trong giai đoạn cuối mùa năm nay là hệ quả của nhiều yếu tố kết hợp.

Nhiều yếu tố cộng hưởng khiến bão cuối mùa trở nên dồn dập

Theo các nhà khoa học, việc bão và áp thấp nhiệt đới xuất hiện liên tiếp và có xu hướng mạnh lên vào giai đoạn cuối mùa năm nay là hệ quả của nhiều yếu tố kết hợp cùng lúc tác động. Yếu tố nổi bật nhất trong số đó là do nước biển ở Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông đang nóng lên bất thường.

Tháng 7 vừa qua, nhiệt độ mặt biển trung bình toàn cầu đạt 20,88 độ C, mức cao thứ hai từng được ghi nhận và chỉ thấp hơn kỷ lục năm 2023 đúng 0,01 độ C, khép lại chuỗi 15 tháng liên tiếp phá kỷ lục. Đến tháng 10, nhiệt độ trung bình vẫn ở mức 20,54 độ C, cao hơn chuẩn khí hậu của nhiều thập kỷ.

Ben Clarke, chuyên gia nghiên cứu thời tiết cực đoan tại Viện Grantham của London (Anh) nhận định, chính nền nhiệt cao này đã tạo điều kiện để bão phát triển mạnh hơn, duy trì trạng thái nguy hiểm lâu hơn và gây mưa lớn hơn.

Nước biển ấm đẩy nhanh quá trình bốc hơi, tích tụ lượng hơi ẩm và năng lượng lớn - nguồn “nhiên liệu” để các xoáy thuận nhiệt đới tăng cường độ và duy trì trạng thái mạnh trên hành trình di chuyển.

Đặc biệt, nước biển ấm cung cấp năng lượng lớn khiến tốc độ tăng gió của bão có thể tăng thêm 56 km/h chỉ trong 24h, rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị của người dân ven biển.

La Ninã trở lại và làm thay đổi cấu trúc gió

Năm 2025 còn chịu ảnh hưởng của La Ninã, pha lạnh của El Niño, vừa quay trở lại khu vực Tây Thái Bình Dương. La Niña là hiện tượng làm cho nước biển bề mặt ở vùng xích đạo Thái Bình Dương lạnh đi bất thường, là pha đối lập với El Niño.

Theo NOAA (Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Mỹ), La Ninã không phải hiện tượng hiếm gặp, nhưng mỗi lần xuất hiện đều mang đến mức độ tác động khác nhau.

Dù được dự báo là yếu và ngắn hạn, La Niña năm nay vẫn đủ sức làm suy giảm độ đứt gió tầng cao, yếu tố mà vốn giúp kìm hãm sự hình thành xoáy thuận. Khi đứt gió yếu đi, bão dễ tổ chức lại cấu trúc hơn, mạnh lên nhanh hơn và tồn tại lâu hơn. Vì thế, tháng 11 thường trở thành giai đoạn hoạt động mạnh khi La Niña xuất hiện.

Thống kê của NOAA cho thấy: trong các năm La Niña, số bão hình thành vào tháng 11 có thể cao gấp đôi so với các năm El Niño hoặc trung tính, khiến mùa bão kéo dài quá mốc 30.11 – thời điểm được xem là kết thúc mùa bão theo lịch khí tượng.

Đêm nay áp thấp nhiệt đới vào Biển Đông và mạnh lên thành bão số 15

VHO - Theo cơ quan khí tượng, dự báo trong đêm nay đến rạng sáng mai (26.11), áp thấp nhiệt đới đi vào Biển Đông và mạnh lên thành bão số 15, ảnh hưởng đến các tỉnh Nam Trung Bộ những ngày tới.

Biến đổi khí hậu khiến bão trở nên dữ dội

Gianmarco Mengaldo, chuyên gia khí hậu tại Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh, biến đổi khí hậu không khiến mọi cơn bão trở nên dữ dội, nhưng làm tăng xác suất xuất hiện những cơn bão có cường độ mạnh, gió giật lớn và mưa dồn dập, đặc biệt vào giai đoạn cuối mùa.

Bên cạnh đó, các chuyên gia nhận định rằng dù đợt không khí lạnh sắp tới không mạnh bằng luồng đang hoạt động, sự hội tụ của ba yếu tố gồm không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới và hoàn lưu bão vẫn đủ để kích hoạt một đợt mưa lớn trên diện rộng.

Dải hội tụ nhiệt đới vốn là nơi tập trung gió ẩm, đóng vai trò như “đường ray” đưa các xoáy thuận từ Tây Bắc Thái Bình Dương vào Biển Đông. Khi không khí lạnh từ phía bắc tràn xuống, lớp khí mát khô xâm nhập dưới lớp khí ấm ẩm, khiến hơi ẩm bị đẩy lên mạnh và hình thành các đám mây đối lưu phát triển nhanh.

Nếu cùng thời điểm đó bão hoặc áp thấp tiến gần, trường gió xoáy của nó sẽ hút thêm ẩm từ dải hội tụ, đồng thời tăng cường sự va chạm giữa hai khối khí nóng và lạnh. Sự chồng lớp này tạo nên hiệu ứng “tăng cường kép”, làm mưa lớn kéo dài, phạm vi mở rộng và mức độ cực đoan tăng hơn nhiều so với khi từng hệ thống hoạt động riêng lẻ.