Sức khỏe trẻ em người Rục: Từ thực trạng đến những giải pháp nhân văn

VHO - Một nghiên cứu của nhóm sinh viên Trường Đại học Quảng Bình cho thấy, trẻ em người Rục (thuộc nhóm dân tộc Chứt) ở xã Thượng Hóa, tỉnh Quảng Trị vẫn còn duy trì nhiều nếp sống nguyên sơ, gắn bó chặt với tự nhiên. Thực tế này phản ánh những hạn chế trong chăm sóc sức khỏe, vì vậy nhóm nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp giáo dục bền vững, tôn trọng văn hóa bản địa và phù hợp với điều kiện miền núi.

Thực trạng đáng lo ngại

Theo khảo sát của nhóm sinh viên này, hơn 60% trẻ người Rục chưa biết rửa tay đúng cách, một nửa số trẻ không có thói quen đánh răng hằng ngày. Không ít em vẫn tắm suối, ăn uống thiếu rau xanh, dẫn đến tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy, nhiễm giun sán và các bệnh ngoài da cao hơn nhiều so với nhóm dân tộc khác.

Đó là kết quả đáng lo lắng bởi sức khoẻ của trẻ em người Rục đang đối mặt với nhiều nguy cơ, từ dinh dưỡng thiếu cân đối đến thói quen vệ sinh chưa hình thành vững chắc.

Ghi nhận của nhóm nghiên cứu tại Trường Mầm non Số 2 Thượng Hóa cho thấy, nơi đây điều có điều kiện kinh tế quá khó khăn chính vì vậy cơ sở vật chất còn chưa đảm bảo. Một số lớp học chưa có bồn rửa tay, nước sạch hay xà phòng; giáo viên phải tận dụng can nhựa, chậu nhỏ để hướng dẫn trẻ thực hành.

“Dạy trẻ giữ vệ sinh thì dễ, nhưng để các em duy trì được thói quen khi về nhà lại khó vô cùng, vì cha mẹ còn chưa có thói quen ấy”, một giáo viên chia sẻ qua kết quả khảo sát.

Khó khăn nữa tại trường học đó chính là khoảng cách ngôn ngữ, là rào cản lớn trong giao tiếp đối với giáo viên, học sinh và phụ huynh. Phần lớn phụ huynh người Rục chưa thông thạo tiếng phổ thông, ít tham dự các buổi truyền thông y tế, khiến khoảng trống giữa bài học ở trường và sinh hoạt tại gia đình ngày càng rộng.

Vì vậy “Giáo dục sức khỏe không chỉ là dạy trẻ giữ vệ sinh, mà còn là dạy các em biết yêu quý bản thân, biết sống khỏe để học tập và lớn lên,”. Sinh viên này cho rằng, điều quan trọng là làm sao để kiến thức ấy trở nên gần gũi, dễ hiểu và gắn bó với đời sống văn hóa bản địa.

Đề tài của sinh viên người Rục vào chung khảo Giải thưởng Khoa học-Công nghệ

VHO - Ngày 8.10, tin từ Trường Đại học Quảng Bình cho hay, sinh viên Cao Thị Lệ Hằng (lớp Giáo dục Mầm non K64) chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục sức khỏe và vệ sinh cá nhân cho trẻ em tộc người Rục (dân tộc Chứt)” chính thức lọt vào vòng chung khảo Giải thưởng Khoa học và Công nghệ sinh viên năm 2025.

Những giải pháp mang tính nhân văn

Theo nhóm nghiên cứu, để khắc phục những hạn chế và nâng cao sức khỏe học sinh vùng Rục, cần bắt đầu từ nhà trường, gia đình và cộng đồng. Giáo viên mầm non cần được bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng lồng ghép nội dung vệ sinh cá nhân vào các hoạt động hằng ngày như hát, kể chuyện, trò chơi.

Với phụ huynh, nên tổ chức các lớp tập huấn ngắn, sử dụng hình ảnh minh họa và ngôn ngữ bản địa, có sự tham gia hỗ trợ của cán bộ thôn bản để khắc phục rào cản ngôn ngữ. Đối với nhân viên y tế, việc phối hợp thường xuyên với nhà trường trong khám sức khỏe, tiêm chủng, tuyên truyền dinh dưỡng là yếu tố then chốt.

Đặc biệt, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh cần lồng ghép yếu tố văn hóa bản địa trong giáo dục sức khỏe. Ý tưởng mô hình “Bé khỏe – bản vui” với những hoạt động như học hát bằng tiếng Rục, thi kể chuyện “Giữ tay sạch như suối”, đóng vai “bác sĩ nhỏ”… là cách tiếp cận hữu ích đối với trẻ và phụ huynh. Chỉ cần sau mỗi buổi học, nhiều phụ huynh chủ động xin cô giáo thêm bàn chải, xà phòng cho con như vậy là đã thành công…

Đề tài được các cán bộ quản lý giáo dục và y tế đánh giá cao, không chỉ ở kết quả khảo sát mà ở cách tiếp cận gần gũi, tôn trọng văn hóa bản địa. Khi giáo dục sức khỏe được triển khai bằng sự thấu hiểu, trẻ em người Rục sẽ tiếp nhận tự nhiên hơn, xem đó là nhu cầu của chính mình chứ không phải điều áp đặt.

Kỳ vọng vào sự đổi thay bền vững

Mục tiêu cuối cùng mà nhóm nghiên cứu hướng đến là để mỗi đứa trẻ biết quý trọng cơ thể mình, biết sống khỏe như một phần của nhân cách văn minh. Kết quả này có thể trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho các trường mầm non vùng khó khăn, giúp giáo viên linh hoạt hơn trong tổ chức hoạt động chăm sóc sức khỏe học đường.

Từ mô hình “Bé khỏe – bản vui”, nhiều giáo viên đã tiếp tục nhân rộng hoạt động “Ngày hội vệ sinh cho bé”, nơi tiếng hát, nụ cười và làn nước xà phòng hòa vào nhau giữa tiếng cười rộn rã của bản làng. Những thay đổi tuy nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn: trẻ biết tự rửa tay, đánh răng, phụ huynh bắt đầu nói về chuyện “ăn chín uống sôi”, còn cô giáo tin rằng mỗi hành động hôm nay sẽ góp phần đổi thay ngày mai.

Tuy nhiên, việc chăm sóc sức khỏe, đặc biệt cho trẻ em, vẫn là thách thức lớn. Những mô hình giáo dục sức khỏe cộng đồng như công trình của nhóm sinh viên Đại học Quảng Bình được kỳ vọng sẽ góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và thúc đẩy phát triển bền vững nơi vùng đồng bào Rục.