Giữ gìn và phát huy nghề điêu khắc của đồng bào Cơ Tu

VHO - Xã Long Quảng (TP. Huế) là nơi đồng bào Cơ Tu sinh sống đông nhất. Thời gian qua, nghề điêu khắc truyền thống của người Cơ Tu đã được các thế hệ giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị, góp phần lan tỏa văn hóa và phát triển du lịch bền vững.

Nhiều năm nay, nghệ nhân Trần Văn A Hing (51 tuổi, trú tại xã Thượng Long cũ - nay là xã Long Quảng) tham gia các lớp truyền dạy nghề điêu khắc cho người dân, đặc biệt là các bạn trẻ trên địa bàn xã Long Quảng và các vùng lân cận như xã Khe Tre, xã Nam Đông.

Từ năm 15, 16 tuổi, nghệ nhân A Hing đã được ông cha chỉ dạy về nghệ thuật điêu khắc của đồng bào Cơ Tu. Với niềm say mê văn hóa của dân tộc và sự cần mẫn, chịu khó học hỏi, ông đã nhanh chóng nắm rõ những kỹ thuật điêu khắc và nghệ thuật trang trí của người Cơ Tu. Hiện nay, nghệ nhân Trần Văn A Hing là một trong những người có thâm niên về bảo tồn và thực hành nghề điêu khắc truyền thống của đồng bào nơi đây.

Nghệ nhân Trần Văn A Hing cho biết, nghệ thuật điêu khắc của đồng bào Cơ Tu được thực hiện hoàn toàn bằng thủ công, từ đục đẽo gỗ, lắp ghép các cấu kiện, vẽ hoa văn và sơn màu. "Nhiều năm qua, nghề điêu khắc dần mai một, nhưng tôi cùng các nghệ nhân khác đã cố gắng truyền dạy, chỉ dẫn cho bà con, với mong muốn thế hệ trẻ sẽ tiếp tục lưu giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình", ông A Hinh bày tỏ.

Không chỉ truyền dạy về điêu khắc, nghệ nhân Trần Văn A Hing còn lưu giữ và trao truyền cho nhiều người trẻ về biểu diễn dân ca của người Cơ Tu. Ông đã từng được địa phương cử đi tham gia trình diễn ở Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tại Đồng Mô (Hà Nội) và tham gia các ngày hội, lễ hội văn hóa các dân tộc trong và ngoài TP. Huế.

Ông Nguyễn Anh, Chủ tịch UBND xã Long Quảng cho biết, ngoài nghệ nhân Trần Văn A Hinh, hiện nay trên địa bàn xã còn có một số nghệ nhân và nhiều người lớn tuổi am hiểu về nghề điêu khắc của đồng bào Cơ Tu, điển hình như ông Phạm Xuân Tin, ông Phạm Xuân Biết, ông Phạm Văn Khó, ông Phạm Văn Kính… Đây là lực lượng nòng cốt đang trực tiếp gìn giữ và trao truyền nghề cho lớp trẻ trong cộng đồng.

Theo UBND xã Long Quảng, thời gian quan, công tác truyền dạy nghề điêu khắc gỗ truyền thống của đồng bào Cơ Tu được quan tâm và triển khai khá hiệu quả theo hướng “cầm tay chỉ việc”. Thanh niên ở các thôn tham gia tích cực, được học kỹ thuật điêu khắc và tìm hiểu ý nghĩa hoa văn truyền thống. Qua đó, đã góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa, phục vụ các hoạt động lễ hội, đồng thời tạo nền tảng thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng bền vững.

Giai đoạn 2025 - 2030, xã Long Quảng đã xác định đưa chương trình bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa đồng bào Cơ tu là chương trọng điểm để chỉ đạo triển khai thực hiện.

Cùng với nghề điêu khắc truyền thống, các nghệ nhân, già làng trên địa bàn xã đã chủ động tham gia những sự kiện văn hóa, hướng dẫn lớp trẻ trình diễn nghệ thuật nói lý, hát lý, chơi các loại nhạc cụ truyền thống, trình diễn những điệu múa... và truyền dạy cả nghề đan lát. Nhờ vậy, bản sắc Cơ Tu được lan tỏa rộng rãi hơn, giúp cộng đồng tự hào, gắn bó và gìn giữ văn hóa của mình tốt hơn.

Những bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Cơ Tu, từ điệu múa tâng tung da dá, nghệ thuật điêu khắc gỗ, kiến trúc nhà Gươl, ẩm thực đặc trưng, các lễ hội truyền thống… đã trở thành sản phẩm văn hóa giàu bản sắc góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân trong xã, thu hút du khách đến tìm hiểu và trải nghiệm.