VHO - Chiều qua 5.11, Ngày hội Văn hóa các dân tộc có số dân dưới 10.000 người lần thứ nhất đã diễn ra lễ bế mạc, giã bạn trong không khí gắn kết và đầy lưu luyến, bịn rịn giữa các đoàn nghệ nhân…

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung và Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy tặng cờ, hoa cho các tỉnh có đoàn tham dự Ngày hội

Thành phố miền biên viễn Lai Châu những ngày qua đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng người dân, du khách với sự vui tươi, rộn ràng của Ngày hội Văn hóa và Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2023. Trên những tuyến phố rợp cờ hoa và biểu tượng của Ngày hội, du khách bốn phương đã có dịp được đắm mình trong cảnh đẹp hùng vĩ của Lai Châu, thưởng thức ẩm thực của đồng bào các dân tộc, gặp gỡ những người dân bản địa chân chất, hồn hậu và mến khách.

Dấu ấn văn hóa nơi phên dậu Tổ quốc

Một trong những điểm nhấn của Ngày hội là hoạt động trình diễn, giới thiệu trích đoạn lễ hội, nghi thức sinh hoạt văn hóa truyền thống các dân tộc có số dân dưới 10.000 người và liên hoan văn nghệ quần chúng.

Không quản ngại đường sá xa xôi, đồng bào các dân tộc rất ít người đã cùng về với mảnh đất của những đỉnh núi cao để quảng bá văn hóa của dân tộc mình. Trên tinh thần tôn trọng các giá trị văn hóa nguyên gốc, đoàn nghệ nhân, diễn viên quần chúng các dân tộc đã tham gia nhiều hoạt động trình diễn trang phục, dân ca, dân vũ… Những chủ thể văn hóa đã giúp du khách được “chạm” đến kho tàng văn hóa đặc sắc của các dân tộc. Đại diện cho tỉnh Thái Nguyên tham gia Ngày hội lần này là đoàn nghệ nhân, người dân cộng đồng dân tộc Ngái đang sinh sống ở địa phương. Ông Thẩm Dịch Thọ, người Ngái ở huyện Đồng Hỷ cho biết với việc tham dự Ngày hội, bà con dân tộc Ngái ở Thái Nguyên nói riêng và cả nước nói chung rất phấn khởi khi được Đảng, Nhà nước quan tâm, hỗ trợ bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Để đến với Ngày hội, tỉnh đã thành lập một tổ gồm 22 người, có sự chuẩn bị chu đáo, đem đến Ngày hội những nét văn hóa đặc sắc nhất.

Chia sẻ với phóng viên, ông Thọ cười nói về già, đáng nhẽ ông sẽ ở nhà nghỉ ngơi, nhưng vì công cuộc bảo tồn những giá trị văn hóa của đồng bào Ngái, ông sẵn sàng vượt hàng trăm cây số để lên Lai Châu trình diễn nhằm lan toả những nét đẹp văn hóa đó. “Tham gia đoàn nghệ thuật của tỉnh không chỉ có những thành viên cao niên mà còn có rất đông học sinh thuộc Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Thái Nguyên. Tôi mong muốn không chỉ dừng lại ở quảng bá văn hóa dân tộc Ngái tại Ngày hội, đây sẽ là dịp để tôi được trao truyền lại bản sắc văn hóa của dân tộc cho thế hệ mai sau”, ông Thọ nói. Dưới cái nắng có phần chói chang của vùng đất Lai Châu, nghệ nhân Lý Thị Gióng (dân tộc Cống, tỉnh Lai Châu) cùng tham gia tái hiện trích đoạn Tết Ngô. Nữ nghệ nhân cho hay tuy dân số không nhiều, nhưng đồng bào Cống vẫn giữ được những giá trị văn hóa riêng. Lễ hội Tết Ngô là một trong những nét văn hóa đặc sắc từ ngàn xưa còn lưu lại.

Phát biểu tại lễ khai mạc Ngày hội Văn hóa các dân tộc có số dân dưới 10.000 người lần thứ nhất và Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2023, diễn ra vào cuối tuần qua, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy, Trưởng Ban Chỉ đạo Ngày hội khẳng định, văn hóa truyền thống của các dân tộc rất ít người là di sản văn hóa quý giá. Đó không chỉ là tài sản của riêng một vùng đất hay tộc người, mà còn là tài sản vô cùng quý giá của quốc gia; góp phần làm nên sự phong phú, đa dạng và thống nhất của nền văn hóa Việt Nam. Các giá trị văn hóa truyền thống đã và đang được Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị, cùng các dân tộc rất ít người xây dựng, củng cố. Đó là những giá trị tiến bộ, nhân văn, được kết hợp giữa truyền thống với hiện đại, có sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Những giá trị quý giá đó đã góp phần hướng tới phát triển một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phát triển hài hòa trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng. Do đó, việc giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc rất ít người là nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong xây dựng, phát triển đất nước.

Không giấu được sự hào hứng khi nói về nét đẹp văn hóa của dân tộc Cống, bà Gióng cho hay không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc, Tết Ngô còn là lễ hội quy tụ nhiều nét văn hóa đặc sắc của người Cống như trang phục truyền thống, ẩm thực, văn nghệ, các trò chơi dân gian… Chơi hội Tết Ngô là dịp để người Cống ôn lại lịch sử dân tộc, trao truyền những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp cho con cháu của mình. Không chỉ Tết Ngô, văn hóa của đồng bào Cống là kho tàng văn hóa xứng đáng được quan tâm đầu tư, bảo tồn và phát huy; góp phần vào việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

 Trao cờ đăng cai Ngày hội Văn hoá các dân tộc có số dân dưới 10.000 người lần thứ hai, năm 2028 cho tỉnh Lào Cai

Tại Ngày hội, sự hiện diện của những gương mặt trẻ trong đoàn dân tộc đến từ các tỉnh là tín hiệu đáng mừng khi một bộ phận thế hệ trẻ đã có ý thức tham gia vào quá trình trao truyền các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc rất ít người. Em Hoàng Y Phấn (sinh năm 2001) thuộc đoàn dân tộc Brâu, tỉnh Kon Tum cho hay dân tộc Brâu có những giá trị văn hóa dân gian phong phú, đặc biệt là hệ thống tín ngưỡng, phong tục, lễ hội mang đậm chất tự nhiên và nhân văn; giúp con người không chỉ gần gũi và hòa đồng với thiên nhiên mà còn giữa con người với nhau, tạo nên một cộng đồng gắn kết bền chắc. Tuy nhiên, qua quá trình giao lưu văn hóa cũng như hội nhập, phát triển của đất nước, văn hóa của tộc người Brâu ở Kon Tum nói riêng đang đứng trước nguy cơ mai một. Một bộ phận thanh niên không quan tâm đến văn hóa truyền thống của dân tộc mình dẫn đến một số giá trị đang dần mất đi.

 Một số tiết mục nghệ thuật đặc sắc tại Ngày hội

“Tham gia Ngày hội lần này, bản thân em không giấu được sự tự hào khi được đại diện cho thế hệ trẻ dân tộc Brâu đóng góp sức mình vào sự nghiệp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Em mong muốn không chỉ em mà các bạn trẻ khác, dù thuộc bất kỳ dân tộc nào hãy cất tiếng nói, hành động cụ thể để bảo vệ, phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Văn hóa truyền thống trường tồn cùng thời gian phải có thế hệ kế cận là những bạn trẻ năng động, nhiệt huyết”, em Hoàng Y Phấn bày tỏ.

Mong muốn có sự đồng hành

Không chỉ là cơ hội để quảng bá văn hóa , Ngày hội còn là dịp để đồng bào các dân tộc được thể hiện tâm tư, nguyện vọng trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Có mặt tại Ngày hội, nghệ nhân ưu tú Hù Cố Xuân (dân tộc Si La, tỉnh Lai Châu) thể hiện sự xúc động khi nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc rất ít người. “Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, những năm qua, trang phục, nghề truyền thống cùng nhiều giá trị văn hóa khác của đồng bào các dân tộc Si La đã được bảo tồn, phát huy. Mỗi dân tộc trong cộng đồng 54 dân tộc anh em đều mang trong mình những giá trị văn hóa truyền thống quý giá, cần được trao truyền qua các thế hệ. Do đó, tôi mong các Ban, Bộ, ngành tiếp tục thể hiện sự quan tâm đến công tác dân tộc; nhất là việc khôi phục các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc rất ít người”.

 Trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc có số dân dưới 10.000 người

Nghệ nhân ưu tú Lồ Lài Sỉu (dân tộc Bố Y, tỉnh Lào Cai) cho hay thời gian qua, đồng bào các dân tộc Bố Y đã nỗ lực sử dụng ngôn ngữ của mình để trao truyền các giá trị văn hóa cao quý cho thế hệ kế cận. “Dân tộc Bố Y có di sản văn hóa truyền thống rất phong phú, song đang dần bị mai một trước sự phát triển của cuộc sống hiện đại. Ý thức được điều này, chúng tôi đã chủ động sưu tầm những bài dân ca từ các bậc cao niên để vừa hát, vừa dịch sang tiếng Việt. Tuy nhiên, để quá trình trao truyền các di sản văn hóa đạt hiệu quả như mong đợi, chúng tôi rất mong Đảng, Nhà nước sẽ ban hành thêm nhiều chính sách cụ thể, tạo động lực cho bà con dân tộc Bố Y bảo tồn, phát triển văn hóa ”, nghệ nhân Lồ Lài Sửu bày tỏ. Lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng của các nghệ nhân tiêu biểu, người có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn và trao truyền văn hóa truyền thống của 14 dân tộc có số dân dưới 10.000 người, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy nhấn mạnh trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề bảo tồn, phát huy, phát triển văn hóa các DTTS, đặc biệt là văn hóa của đồng bào các dân tộc rất ít người.

Về phía Bộ VHTTDL, trong nhiều năm qua, Bộ đã có những chỉ đạo quan trọng nhằm xây dựng những chính sách, hoạt động cụ thể trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc có số dân dưới 10.000 người. Trong đó, chính sách, hoạt động về bảo tồn, phát huy các lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc rất ít người; triển khai dự án bảo tồn làng nghề truyền thống của đồng bào các DTTS… được Bộ đặc biệt chú trọng. Đặc biệt với Đề án “Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”, một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Bộ VHTTDL triển khai thực hiện là xây dựng những chính sách, chương trình phục dựng trang phục truyền thống các dân tộc rất ít người.

Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy cho hay, những tâm tư, nguyện vọng, đóng góp của bà con thuộc cộng đồng các dân tộc rất ít người luôn được Bộ VHTTDL trân trọng. Những mong muốn của các nghệ nhân tại Ngày hội sẽ được tiếp thu, ng­hiên cứu, làm cơ sở cho công tác tham mưu ban hành chính sách trong giai đoạn tiếp theo. Thứ trưởng cũng hy vọng, các nghệ nhân sẽ tiếp tục thể hiện vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giữ gìn, vận động và trao truyền các giá trị văn hóa truyền thống cho con em mình, đồng bào mình.

ĐÌNH TOÁN; ảnh: NAM ANH, TUẤN MINH