Cầu nối giữa các ngôn ngữ

VHO- Kể từ năm 2017, Liên Hợp Quốc (LHQ) lấy ngày 30.9 là Ngày Quốc tế về dịch thuật. Đấy là hình thức LHQ thường dùng để đề cao và vinh danh cái gì đấy có ý nghĩa quan trọng to lớn đối với thế giới và nhân loại. Việc này rất đúng đắn và cần thiết.

Dịch thuật có giá trị quan trọng trong sự kết nối và phát triển của thế giới

Ngày 30.9 được LHQ chủ ý lựa chọn vì ngày ấy là ngày kỷ niệm và tưởng nhớ Hieronymus, người được coi là một trong những nhà bác học và thần học nổi tiếng nhất ở thế kỷ thứ IV và thứ V sau Công nguyên. Người này được coi là đã đi tiên phong trên lĩnh vực dịch thuật, đã dịch kinh Tân ước ra tiếng La tinh và đã dịch Kinh Phúc âm ra tiếng Hy Lạp. Hieronymus qua đời ngày 30.9.420 ở vùng gần Bethlehem. Cũng bởi những đóng góp đó, người đời sau suy tôn ông làm thuỷ tổ của môn dịch thuật. 

Dịch thuật là chuyển thể nội dung từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Vì thế, dịch thuật vừa bắc cầu giữa các ngôn ngữ vừa là chìa khóa mở cửa các nền văn minh và văn hóa khác nhau. Chỉ như thế thôi cũng đã đủ để thấy dịch thuật quan trọng như thế nào và có giá trị to lớn như thế nào trong việc truyền bá và phổ cập tri thức, trong việc khai phá các nền văn minh của nhân loại, trong việc hiểu biết thế giới và làm thay đổi thế giới. 

Theo thời gian, dịch thuật đã trở nên không thể thiếu trong đời sống thường nhật của con người và đối với sự phát triển của nhân loại. Nó hiện hữu và đắc dụng ở từ những cái nhỏ bé nhất đến những thứ to tát nhất của con người trên thế giới. Dịch thuật làm thay đổi thế giới và thế giới cũng làm thay đổi dịch thuật. Dịch thuật đã trở thành không chỉ một nghề mà còn một nghệ thuật. Không thể có ngoại giao hoàn chỉnh và hiệu quả nếu không có dịch thuật. Dịch thuật giúp hiểu biết đúng đắn và đầy đủ. Hiểu biết đúng đắn và đầy đủ giúp ngăn chặn chiến tranh, giúp kiến tạo hoà bình, giúp tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau, giúp thúc đẩy hợp tác và trợ giúp lẫn nhau giữa người với người, giữa quốc gia với quốc gia, giữa các vùng miền với nhau trên thế giới. 

Đóng góp của dịch thuật cho văn hóa rất quyết định và thiết thực. Không nhờ dịch thuật, rất nhiều sản phẩm văn hóa không thể có được “hào quang” thành công, sức cuốn hút và quyến rũ, giá trị tinh thần và kinh tế trên bình diện thế giới. 

Dịch thuật trong thế giới hiện đại ngày nay đã trở nên khác biệt rất cơ bản so với ở những thời kỳ trước đây. Sự phát triển của khoa học, kỹ thuật và công nghệ, tiến triển mạnh mẽ của kỹ thuật công nghệ số và chuyển đổi số trong thế giới toàn cầu hóa đã tạo ra những bước chuyển vượt bậc trên lĩnh vực dịch thuật, đã làm cho công việc dịch trở nên đơn giản và dễ dàng hơn. Rất nhiều ứng dụng hiện đại đã thay thế được không ít công việc cụ thể trong quá trình dịch. Nhưng cả trên lĩnh vực này cũng thấy là máy móc và ứng dụng hiện đại vẫn không thể thay thế được hoàn toàn con người. Vẫn là con người quyết định hết thảy những gì tinh tế nhất và tinh tuý nhất trong chuyện bắc cầu nối các ngôn ngữ và các nền văn hóa với nhau. Cho nên vinh danh dịch thuật trước hết là vinh danh những người làm công việc dịch thuật.

Trên thế giới hiện tại có hơn 200 quốc gia và một số vùng lãnh thổ. Số lượng ngôn ngữ khác nhau được con người sử dụng ở tất cả những nơi này lớn hơn gấp nhiều lần. Vì thế, cho dù rồi đây công việc dịch thuật có được tiếp tục máy móc hóa và công nghệ hóa đến mấy thì vẫn không thể thiếu những con người bằng xương bằng thịt trực tiếp làm những công việc dịch thuật khác nhau. Nhìn nhận như thế sẽ thấy việc LHQ vinh danh dịch thuật bằng xác lập Ngày quốc tế về dịch thuật hằng năm tuy có muộn nhưng chưa phải là đã quá muộn. 

 LA PHÙ